3 bin yıllık Zerzevan Kalesi'nin UNESCO Dünya Mirası Kalıcı Listesi'ne girmesi hedefleniyor

Diyarbakır'ın Çınar ilçesine 13 kilometre uzaktaki Demirölçek Mahallesi yakınlarında bulunan, Roma İmparatorluğu döneminde askeri yerleşim olarak kullanılan Zerzevan Kalesi'nde, Kültür ve Turizm Bakanlığı koordinesinde başlatılan kazılar 5 yıldır devam ediyor. Toplam 60 dönümde yer alan, 12-15 metre yüksekliğinde ve 1200 metre uzunluğunda sur kalıntısı, 21 metre yüksekliğinde gözetleme ve savunma kulesi, kilise, yönetim binası, konutlar, tahıl ve silah depoları, yer altı ibadethanesi, sığınaklar, kaya mezarları, su kanalları ile 54 su sarnıcı bulunan tarihi kale, tarihe ışık tutuyor.

Dünyada ortaya çıkarılmış son Mithras Tapınağı'na sahip olan ve Roma'nın doğu sınırındaki ilk tapınak olma özelliğini taşıyan Zerzevan Kalisi'nin UNESCO Dünya Mirası Kalıcı Listesi'ne girmesi için çalışmalara başlanacak.

Salgın bittiği zaman kazı ve restorasyon çalışması başlayacak" 

Zerzevan Kalesi Kazı Heyeti Başkanı Doç. Dr. Aytaç Coşkun, yaptığı açıklamada, kalede 2014'te kazı çalışmalarına başladıklarını ve 6'ncı sezona girdiklerini bildirdi. Zerzevan Kalesi'nin bölge ve Diyarbakır için çok önemli olduğunu ifade eden Coşkun, tarihi kalenin UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi'ne girmesinin mutluluğunu yaşadıklarını belirtti.

Bunun kalenin görünürlüğünün artırılması noktasında çok önemli bir süreç olduğuna işaret eden Coşkun şunları söyledi: "Yoğun bir ziyaretçi grubumuz var. Geçen yıl 430 bine yakın ziyaretçi geldi. Koronavirüs salgını olmasaydı bu yıl 1 milyon ziyaretçiyi ağırlayacaktık. Bundan dolayı şu anda alanda ziyaretçi bulunmuyor. Tabii çalışmalarımız devam edecek. Şu an hazırlık sürecindeyiz. Salgın bittiği zaman kazı ve restorasyon çalışmaları hızlı bir şekilde başlayacaktır."

Coşkun, kalede çalışmaların etkin bir şekilde yürütülebilmesi, Diyarbakır ve bölge turizminin ivme kazanması açısından sürecin önemli olduğunu aktararak şunları kaydetti:"Geçici listeye dahil olmak hazırlık aşamasıdır. Kalıcı listeye girmek için de hızlı bir şekilde çalışmalarımızı başlattık. Zerzevan Kalesi'ni gelecek sene asıl kalıcı listeye girmesini hedefliyoruz. Kalıcı listede Türkiye'de 18 eserimiz var. 19'uncu eser inşallah Zerzevan Kalesi olacaktır. Yurt dışından çok fazla ziyaretçimiz vardı. UNESCO listesine girmesiyle bu sayı daha da artacaktır. Yurt dışı tur programlarının birçoğunda Zerzevan Kalesi vardı. Geçici listeye girmekle atılan ilk adım bizim için çok önemlidir."

Zerzevan Kalesi

Askeri yerleşim antik yol güzergahında, 124 metre yükseklikteki kayalık tepede bulunan Zerzevan Kalesi, Amida ile Dara arasında stratejik bir noktada yer alıyor. Konumu itibarıyla bütün vadiye hakim olan, antik ticaret yolu üzerindeki kale, geniş bir alanı kontrol altında tutuyor. Roma sınır garnizonu konumundaki kale, Romalılar ve Sasaniler arasında büyük mücadelelere sahne oldu.

Tarihi, Asur dönemine (MÖ 882-611) kadar giden yerleşimde, Roma döneminde, MS 3. yüzyılda asıl askeri yerleşim inşa edildi, 639 yılına İslam ordularının fethine kadar kesintisiz kullanıldı.

Yerleşimin surları ve yapıları Anastasios I (MS 491-518) ve Justinianos I (MS 527-565) dönemlerinde onarılarak bazıları ise yeniden inşa edilerek mevcut haline getirildi.

Tarihi kalede kazılar, Valilik, Türkiye İş Kurumu, Diyarbakır Müzesi, Büyükşehir Belediyesi, Çınar Kaymakamlığı, Türkiye Seyahat Acentaları Birliği, Dicle Üniversitesi, Karacadağ Kalkınma Ajansı ve Safir Tuz'un desteğiyle yürütülüyor.