Karbonmonoksit zehirlenmesi

Dr. Can AKTAÅžRenksiz, kokusuz tatsız zehirli bir gaz olan karbonmonoksit, doÄŸal gazların tam yanmamasından ve karbon içeren yaÄŸ, propan, kömür, tahta gibi maddelerin yanması sonucunda ortaya çıkar. Yanmaya neden olacak yeterli oksijen olmadığında ise üretimi daha fazla artar. Evlerimizdeki en önemli karbonmonoksit kaynakları, petrol ürünleri ile çalışan cihazlar örneÄŸin şömineler, gaz ya da gaz yağı ile çalışan ısıtıcılar, su ısıtıcıları, gaz ile çalışan ocaklar ve sobalar bunların yanında kömür mangalları, odun sobaları ve motorlu araçlardır.l Karbonmonoksit nasıl zehirler?Karbonmonoksit solunduÄŸu zaman zehirlidir. Çünkü kanda oksijen ile yer deÄŸiÅŸtirip beyin, kalp ve diÄŸer yaÅŸamsal organları oksijenden mahrum bırakır. l SolunduÄŸu zaman vücutta belirti verir mi?Büyük miktarlardaki karbonmonoksit dakikalar içerisinde alınabilir. Ãœstelik hiçbir belirti vermeden. Bilinç kaybı ve boÄŸulma geliÅŸir. l Zehirlenmenin ilk belirtileri nedir?Karbonmonoksit zehirlenmesinin ilk belirtileri baÅŸ aÄŸrısı, halsizlik, baÅŸ dönmesi, uyuÅŸukluk ya da bulantıdır. Uzun süre ve yüksek miktarlarda karbondioksite maruz kalmış bireylerde belirtiler daha da ÅŸiddetlenir ve kusma, kaslarda zayıflık ve bilinç kaybı ortaya çıkar. Belirtilerin ÅŸiddeti kiÅŸiden kiÅŸiye göre deÄŸiÅŸir. Çocuklar, yaÅŸlılar, akciÄŸer ve kalp rahatsızlığı olan hastalar, yüksek kesimlerde yaÅŸayanlar, sigara içen yani yüksek karbonmonoksit düzeyine sahip olan kiÅŸiler daha fazla risk altındalar. l Karbonmonoksit zehirlenmesinin belirtileri baÅŸka belirtilerle karışabilir mi? Evet. Migren baÅŸ aÄŸrısı, inme, psikiyatrik hastalıklar, besin ve alkol zehirlenmesi ya da kalp rahatsızlıklarıyla karıştırılabilir. Karbonmonoksitin zehirli miktarlarına kazan dairelerinde, ambarlarda, petrol rafinerilerinde, kağıt üretiminde, çelik üretiminde rastlanılabilir. Taksi ÅŸoförleri, polis memurları, itfaiyeciler, kaynakçılar, zehirli miktarda karbonmonoksite maruz kalabilmektedirler. l Nasıl korunabiliriz?- Karbonmonoksit zehirlenmesinden korunmak için sigara içenlerin bırakmaları gerekiyor. Çünkü sigara içenler karbonmonoksit zehirlenmesine daha hassaslar. - YaÅŸam alanlarında etkili hava dolaşımı saÄŸlanmalı.- Ev içerisinde gaz sobaları ve ısıtıcıları kullanılmamalı, ev içerisinde kömür yakılmamalı. Zorunlu yanıyorsa gece söndürülmeli. Havalandırma için açık yer bırakılmalı.- Garaj içerisinde çalışan arabaların içinde ve yakınında durulmamalı, ağır trafikte ve özellikle de tünellerde araba camları kapalı halde tutulmalı. - Havalanması kötü olan yerlerde petrol ürünleriyle çalışan cihazların kullanımını yasaklanmalı. - Ä°ÅŸ yerlerine karbonmonoksit dedektörleri yerleÅŸtirilmeli.l Zehirlenmeden şüphelenenlere ilk müdahale ne olmalı?Karbonmonoksit zehirlenmesinden şüphelenilen bir kiÅŸi hemen karbonmonoksit kaynağından uzaklaÅŸtırılarak temiz havaya çıkarılır. Hemen 112 Hızır Acil Servis aranmalıdır. EÄŸer hastanın solunum ve nabzı durmuÅŸ ise kalp-akciÄŸer canlandırmasını ve temel yaÅŸam desteÄŸi uygulanmalıdır. Çok ciddi zehirlenmelerde hiperbarik oksijen uygulaması denenebilir. Â