Karat karat Osmanlı tarihi

- Mücevher üzerinden tarih  okunur mu?
- Hem de nasıl! Mücevher, eşyalar ve takılar öyküleriyle birlikte yan yana dizildiğinde bir kültürün tarihi rahatlıkla okunabilir.
- Osmanlı ve Avrupa mücevherleri arasında farklar var mı?
- Osmanlı kuyumcusu, taşın şekline en az müdahaleyi yapar. Ama Avrupa mücevherinde katı simetri vardır. Batılı kadının takıları birbirini tamamlar ama Osmanlı kadını farklı parçaları bir arada kullanır.
- Osmanlı, savaşlarla meşgul bir imparatorlukken, mücevhere niçin bu kadar önem vermiş?
- Basit bir süs amacıyla değil elbette, saltanatın gücünü göstermek için.
- Topkapı Sarayı’nda hep erkeklere ait mücevherler varken, niçin çok az kadın mücevheri var?
- Çünkü mücevherler çoğunlukla padişahın kullanımı için üretilmiş. En değerli takıları kullanan padişah. Kadınların takılarıysa değiştirilmeye daha açık, ayrıca saraydan çıkınca onlarla beraber gidiyor.
- Osmanlı’da mücevherin bir yükseliş dönemi mi var?
- 15. yüzyılın ikinci yarısından itibaren, Balkanlardaki altın ve gümüş madenlerinin Osmanlı egemenliğine girmesi ve kuyum ustalarının da başkente gelmesi mücevherin yaygınlaşmasını sağladı.
- Padişahlar, sırf zevk olsun diye hazineye girip mücevherleri seyreder miydi?
- Yalnızca zevk için değil de, varlıktan haberdar olma arzusundan kaynaklı yaparlarmış. Sultan I. Ahmed’in incelediği anlatılır. Sultan Abdülmecid ise yabancı elçilerin seyretmesi için sergiletmiş.
- “En büyük İslam hazinesi Osmanlı mücevherleridir” diyorsunuz. Bu iddianızın sebebi nedir?
-  Çünkü herhangi bir yağmaya maruz kalmayan en büyük İslam hazinesi.
- Osmanlı’da çok değerli taşlar ve müthiş bir el işçiliğiyle işlenmiş mücevherler varken, sırf büyük diye en kıymetli mücevher Kaşıkçı Elması mıdır?
- Kaşıkçı Elması tam 86 karat ve gerçekten göz kamaştırıcı bir taş. Ama hazinedeki mücevherleri taş değerlerine göre ölçmek doğru olmaz. Üzerlerindeki motiflerin, özenli işçiliği ve ince zevki bir yana, tarihsel değerleri ve anlamları da her türlü maddi değerin üzerinde.
- Bazı padişahların tahtında zümrütler, inciler, yakutlar varken, ihtişama çok değer veren Kanuni’nin tahtında niçin sadece küçük bir firuze taşı bulunuyor?
- Firuzenin, yenilmezliğe atfedildiğine inanılır. Ama abanoz tahtın harikulade sedeften motifleri değerli taşlara gerek bırakmaz zaten.

KÖSEM VALİDE SULTAN’IN KÜPELERİ KAHİRE’NİN BİR YILLIK GELİRİYLE ALINMIŞ

En ‘süslü’ padişah, en süslü hanımsultan kim?
- Kanuni’nin gençliğinde çok mücevher kullandığı, biliniyor. Sultan IV. Murad’ın fetihlerden sonra İstanbul’a giriş alaylarında abartılı bir süslü giyimi var. 18. yüzyıl padişahlarının sorguçları da çok göz alıcı. Kösem Valide Sultan’ın boğulduğu sırada kulağındaki elmas küpelerin, Kahire’nin bir yıllık geliriyle alınmış olduğu söylenir.