Kanseri önlemek için nasıl yemeli?

Yiyecekler kanseri önleyebilir mi? Bu konuda en doÄŸru ve en güvenilir bilgiye nasıl ulaşılır? Medyada her gün baÅŸka bir isim altında, yeni bir diyetin tanıtıldığı bir ortamda neye inanacağını ÅŸaşıran insanlar, gerçek bilimin desteÄŸinde geliÅŸtirilen güvenilir bir beslenme rejimine nasıl eriÅŸeceklerini bilmiyor.Soru: Yiyecek ve kanser konusundaki tavsiyelerin kalitesiyle ilgili ne söyleyebilirsiniz?Clare Shaw- Kamuoyuna sunulan pek çok bilginin yeterli bilimsel kanıta dayandırıldığını söyleyemeyiz. Dolayısıyla insanlar neyin güvenilir, neyin yalnızca birinin fikri olduÄŸunun ayırdına varmakta zorlanıyor. Pek çok insan diyet hakkında bir fikri olduÄŸunu sanıyor ve yeni bir görüş ortaya atıldığında oltaya geliyor. ÇoÄŸunlukla saÄŸlıklı beslenme olarak ortaya atılan görüşler, insanların istekleri ile örtüşmüyor. Bazı durumlarda bu tavsiyeler hükümet politikaları ve gıda sektörünün talepleri ile de uyum saÄŸlamıyor.Soru: Sizin mesajınız ne?-Benimki ÅŸu: Beslenme ile ilgili bir ÅŸey söylüyorsak, söylediklerimin bir araÅŸtırmaya dayandırılması gerekir. DoÄŸru kanıta ulaÅŸmak ve bu kanıtın zaman içinde deÄŸiÅŸebileceÄŸi gerçeÄŸini kabul etmek çok kolay deÄŸildir. Kamuoyu çoÄŸunlukla söylenenlere güven duymuyor, çünkü bilim adamları bir gün bir ÅŸey söylüyor, 10 yıl sonra bunun tam tersini söyleyebiliyor. Yeni çalışmalar tamamlandıkça ve yeni kanıtlar ortaya çıktıkça insanların vermek istediÄŸimiz mesajı doÄŸru olarak anlamadığını anlıyoruz. Ancak bilimin doÄŸası budur.Soru: Yiyecek ve kanser arasındaki karmaşık iliÅŸkiyi açıklama sorumluluÄŸunun omuzlarınıza yüklenmiÅŸ olduÄŸunu mu düşünüyorsunuz?-Kısmen. Ä°nsanların kalp hastalıkları ve yiyecekler arasındaki iliÅŸki konusunda yeterli bilgiye sahip olduÄŸunu düşünüyorum. Ancak yiyecekler ve kanser arasında iliÅŸki konusunda aynı ÅŸeyleri söyleyemeyeceÄŸim. Ä°ngiltere’de son günlerde yapılmış bir kamuoyu araÅŸtırmasında hangi kanser türünün çevre ile ilgili olduÄŸu soruldu. Sonuçta insanların bazı kanser türlerinin çevre ile ilgili olduÄŸunu bilmediÄŸi ortaya çıktı. Kaldı ki bu baÄŸlamda diyet çok önemli bir unsurdur.Soru: Hangi kanser tipleri diyet ile iliÅŸkili? Bu konuda net bir mesaj var mı?Bu çok karmaşık bir konu. Diyetin bazı özel kanserlerle ilintili olduÄŸu gerçeÄŸi çok önemli. Sarkom, lösemi ve çocukluk kanserlerinin pek çoÄŸu gibi bazı kanserlerin yemekle, diyetle ilgisi yoktur. En iyi tahminle yumurtalık kanserinin de beslenmeyle iliÅŸkisi çok azdır. Oysa sindirim sistemi kanserleri, özellikle yutak, mide ve bağırsak kanserleri ile yediÄŸimiz yiyecekler arasındaki iliÅŸki çok güçlüdür. Bu iliÅŸkinin orta düzeyde seyrettiÄŸi kanser türleri arasında hormonlarla ilgili Äžmeme ve prostat kanseri gibi- olanları sayabiliriz.Rahim boynu kanseri bu gruba mı giriyor?- Bunun viral olduÄŸu düşünülüyor. Ancak çalışmalara bir göz atarsanız, risklerin meyve ve sebzelerle bertaraf edilebileceÄŸini anlayabilirsiniz. AkciÄŸer kanseri ile de aynı ÅŸey geçerlidir. Sigara birinci derece önemli çevresel bir faktör iken, bazı çalışmalar yetersiz meyve ve sebze tüketiminin de bu hastalığa yakalanma eÄŸilimini de artırdığını gösteriyor. Bu arada beden ağırlığı ÅŸeklinde kendini gösteren çevresel faktörlerin de menopoz sonrası meme kanserlerinde önemli bir rol oynadığını biliyoruz.Kansere yatkınlık kiÅŸiden kiÅŸiye deÄŸiÅŸmez mi? Genetik yapısına baÄŸlı olarak bazı insanlar yetersiz ve yanlış beslenme ve diÄŸer çevresel faktörlerden diÄŸerlerinden daha az etkileniyor olamazlar mı?-Bu deÄŸiÅŸiklikleri daha iyi anlamamız için ileri tetkiklerin yapılması gerekir. Bilim adamları bugün insanların geçmiÅŸte nasıl beslendiÄŸine bakarak, ileride kanser riski taşıyıp taşımadıklarını araÅŸtırıyor. Bugün bizim yapacağımız en olumlu ÅŸey, Kanser ve Beslenme adı altında Avrupa ülkelerinde yürütülmekte olan geniÅŸ kapsamlı çalışmalardan elde edilen sonuçları doÄŸru deÄŸerlendirmek. Evlerde giderek daha az miktarda yemek piÅŸirmemiz bu konuda nasıl bir etki yaratıyor?-Ev yemeklerinin yerine ne konduÄŸunu araÅŸtırmak çok zor. Evlerde niÅŸaÅŸtalı yemekler piÅŸirmek zorundasınız ve bazı sebzelerin yararlı olması için evlerde doÄŸru ÅŸekilde piÅŸirilmesi gerekir. ÇiÄŸ gibi görünen bazı tahıl ve sebzeler aslında piÅŸirilmiÅŸtir. SaÄŸlıklı bir yemek oldukça çabuk hazırlanabilir: Bir parça balık, folyoya sarılarak piÅŸirilmiÅŸ patates, buharda piÅŸirilmiÅŸ sebze. Ä°ÅŸte size çabucak kotarılmış bir mönü. Yapacağımız tek ÅŸey mutfaÄŸa girip biraz zaman harcamak."Kanser: YiyeceÄŸin Gücü" isimli son kitabınızda verdiÄŸiniz yemek tarifleri konusunda aileniz ne düşünüyor?-Onlar sevdiler. ArkadaÅŸlarıma da bu tariflerden yararlanarak yemekler hazırladım. Onlar da beÄŸendiler. Bu konuda kimseden olumsuz bir tepki gelmedi.Bu tarifleri kanser hastalarına önerecek misiniz?-Åžu anda bu tarifler bizim mönümüzde yok. Devlet hastanelerinde doÄŸal olarak maliyet ön plandadır. Ayrıca bu konuda biraz daha dikkatli olmamız gerekiyor, çünkü tavsiyeler herkes için uygun olmayabilir. Bu kitaptaki diyetleri uygulamak, kanser tedavisinde yarar saÄŸlayacaktır gibisinden yorumlarda bulunmaktan kaçınmalıyız. Burada söylemek istediÄŸimiz ÅŸey ÅŸu: Yiyecekler herkes için çok önemlidir. Ancak tedavinin tam ortasındaki bir hasta için farklı bir diyet uygulamak daha doÄŸru olabilir.Kendi tavsiyelerinize göre beslendiÄŸinizi varsayarsak, eksik ya da yetersiz yediÄŸiniz bir ÅŸey var mı?-Çikolatayı severim, ancak çok yemem. Orta düzeyde ÅŸarap tüketirim, Ama bu arada alkolsüz günlerin olmasına gayret ederim.-Son günlerde ÅŸarap ve çikolatanın orta düzeyde tüketildiÄŸinde yararlı olduÄŸuna iliÅŸkin çok sayıda yazı okuyoruzÉ-Ne yazık ki günde bir bardak ÅŸarabın bile meme kanseri riskini artırdığı doÄŸrultusunda bilimsel kanıtlara sahibiz. Bu mekanizma henüz bilinmiyor, ama az miktarda ÅŸarap içenlerde bile meme kanseri riskinin, hiç içmeyenlere oranla daha yüksek olduÄŸu biliniyor.KANSER ÖNLEYÄ°CÄ° DÄ°YET VE YAÅžAM BİÇİMÄ°Mısır, buÄŸday ve kabuklu pirinç gibi niÅŸasta açısından zengin, iÅŸlemden geçmemiÅŸ tahıllar; patates gibi kökler; fasulye ve mercimek gibi baklagillerMeyve ve sebze ağırlıklı olarak, günde en az 5 öğün yemek. Bir öğünde ÅŸunlardan olabilir: 1 büyük muz, orta boy bir elma, 3 erik, 2 mandalina, 2 kivi, yarım taze biber, iki sap brokoli, 3 çorba kaşığı dolusu rendelenmiÅŸ havuç.Yenilen yiyeceklerin olabildiÄŸince taze yenmesi gerekir. Küflü yiyecekler aflatoksin üretir. Bu da kanser riski taşıyan bir maddedir.DoymuÅŸ yaÄŸ oranı düşük tutulmalı. Özellikle kırmızı et ve kümes hayvanı etlerinde doymuÅŸ yaÄŸ bulunmamalı.Kırmızı et günde 80 gramı aÅŸmamalı. Balık ve beyaz et zararsızdır, ancak burada da ortalama günlük erkek/kadın kalori miktarı olan 2000/2400 aşılmamalıdır.Tuz miktarı azaltılmalıdır. Günde 6 gramı aÅŸmamalıdır. Çok az veya hiç alkol. Åžarabın kalbe iyi geldiÄŸi doÄŸrultusundaki bulgulara karşın, alkol meme kanseri riskini artırır. Maksimum günde 1 veya 2 birim (kadeh).Et ve balığın yüksek sıcaklıklarda piÅŸirilmemesi gerekir. BaÅŸka bir deyiÅŸle barbeküde piÅŸirilmemelidir.Bütün bunların yanı sıra:Vücut/kitle endeksini (Body-mass Index- BMI) 20 ile 25 arasında tutunEgzersiz yapın (Masa başı iÅŸi yapıyorsanız günde hızlı bir tempo ile bir saat yürüyün)Kanser: Gıdaların gücüMide ve bağırsak gibi bazı kanser türleri iÅŸlenmiÅŸ gıdaların, beyaz un, rafine tahıl ürünleri ve ÅŸeker olarak masamıza gelmesiyle büyük artış gösterdi.Alkolün meme kanseri vakalarının artışında çok önemli bir rol oynadığı görülüyor. Ve bu risk alkol tüketimi arttıkça büyüyor. Menopoz sonrası dönemdeki kadınlarda, obezite meme kanseri riskini yüzde 50 oranında artırıyor.Mide ve yutak kanseri, tahıl, niÅŸastalı besinler ve kök gıdaların yüksek miktarlarda, ancak proteinlerin düşük oranlarda tüketildiÄŸi ülkelerde sık görülmüyor. Mide kanseri, Japonya, Çin, Hawaii ve Portekiz gibi tuzlanmış gıda geleneÄŸinin yaygın olduÄŸu ülkelerde daha sık görülüyor.Kuzey Avrupa ülkelerine göre daha fazla meyve ve sebze tüketilen güney Avrupa ülkelerinde ağız, boÄŸaz, yutak, akciÄŸer ve mide kanseri kuzeye göre daha az görülüyor. Antioksidanlar (pek çok meyve ve sebzede bulunur) serbest radikallerin üretimini azaltır. Böylece hücrelerdeki erken harabiyeti önlediÄŸi için bu hücrelerdeki kanserleÅŸme riskini azaltır.Bazı araÅŸtırmalara göre yüksek yaÄŸ içeren beslenme ÅŸekli kolon, rektum, meme, prostat ve akciÄŸer kanseri riskini yükseltiyor.Â