Kadınların kábusu rahim migreni

Her 10 kadından biri adet döneminde ÅŸiddetli aÄŸrıyla baÅŸ etmek zorunda. Acısını iÄŸneyle dindirmek zorunda kalan, hastanelerin acil servisine sık sık yolu düşen kadınlara rastlanıyor. Rahim kasılmasından kaynaklanan ÅŸiddetli aÄŸrıların yaygın adı ‘‘rahim migreni’’. Genç kadınlarda daha sık görülen sorunun çözümü için rahim sinirlerini kestirenler bile var.Rahim migreni, tıpkı migren gibi ÅŸiddetli aÄŸrılar nedeniyle kadınların yaÅŸamını felç ediyor. AÄŸrıların sorumlusu çoÄŸunlukla rahimde salgılanan prostaglandin adı verilen maddeler. Prostaglandinlerin aşırı miktarda salgılanması veya kadında bunlara aşırı duyarlılık olup aÄŸrı ÅŸeklinde yanıt verilmesi, çekilmez aÄŸrılarla sonuçlanıyor. Bu nedenle özel toplantılar, seyahatler, önemli sınavlar, spor müsabakaları, evlilik gibi nedenlerle adet dönemlerini öne alan veya erteleyen kadınların sayısı hiç de az deÄŸil. AÄŸrıların tedavisinde önce prostaglandinlere karşı geliÅŸtirilen aÄŸrı kesiciler deneniyor. Sonra doÄŸum kontrol hapları. Çözüm bulunmazsa, kısaca LUNA adı verilen rahime giden sinirlerin kesilmesi ameliyatına baÅŸvuruluyor. AÄžRI Ä°YÄ°YE Ä°ÅžARETHer yüz kadından 10'unda adet aÄŸrısının günlük yaÅŸamı, iÅŸini etkileyecek kadar ÅŸiddetli. AÄŸrılı günlere katlanmak gerçekten zor. Kadın hastalıkları ve doÄŸum kliniklerine acil baÅŸvurularının önemli bir bölümü de bu aÄŸrılar nedeniyle yapılıyor. Kadın hastalıkları ve doÄŸum uzmanı Prof. Dr. Teksen Çamlıbel ‘‘Adet öncesi gerginlik sıklıkla orta ve ileri yaÅŸtaki kadınlarda oluyor. Rahim migreni ise gençlerde. AÄŸrının bazen dayanılmaz olması nedeniyle endiÅŸeye kapılan, çocuÄŸum olmayacak mı, diye bize gelenler var. Aslında tam tersi. AÄŸrılar sistemin çok iyi çalıştığını gösteriyor’’ diyor. AÄŸrı yumurtlama açısından olumlu bir iÅŸaret. Çünkü prostaglandinler yumurtlamadan sonra rahimde salgılanmaya baÅŸlanıyor. Yani adet görmeden kısa süre önce. Adet bittikten sonra da salgılanması kesiliyor. AÄŸrılar iyi yumurtlandığının bir göstergesi. AÄŸrı, yumurtlamayanlarda hemen hemen hiç olmuyor. Peki yumurtlama olmadığı halde kanama nasıl gerçekleÅŸiyor? Yumurtlama olmasa da rahim olası bir gebeliÄŸe karşı kendini hazırlıyor ve iç tabakasını kalınlaÅŸtırıyor. Gebelik yoksa kanamayla oluÅŸturulan doku dışarı atılıyor.Rahim migrenine genellikle prostaglandinler yol açsa da enfeksiyon veya kürtaj sonucu rahim aÄŸzının daralması adet kanının atılmasını zorlaÅŸtırıp aÄŸrıya neden olabiliyor. Spiral, kronik enfeksiyonlar, yapışıklık, yumurtalık kistleri, miyomların da benzer etkileri görülüyor. Rahim sinirleri farklı bölgelerden geldiÄŸi için kimileri aÄŸrıyı belinde, kimi saÄŸ veya sol bacakta ya da göbeÄŸin altında hissediyor.Prof. Çamlıbel, ‘‘Dayanılmaz aÄŸrılar nedeniyle hastanelerin acil servislerinde sabahlayan kadınlar oluyor. Rahim migreni sorunu bulunanların önce muayene, ultrason gibi tetkiklerden geçmesi lazım. Çikolata kisti diye de bilinen endometriosis sorunu da benzer aÄŸrılara yol açabilir. Tedaviye geçilmeden önce aÄŸrının kesin nedeninin anlaşılması, kökeninde endometriosis ve baÅŸka sorunun olup olmadığının ayırt edilmesi gerekiyor. Bunlara yönelik yönelik tedavi farklı olacaktır’’ diyor. SON ÇARE LUNATedavide ilk denenen prostaglandin karşıtı aÄŸrı kesici ilaçlar. EÄŸer aÄŸrı kesiciler acıya son vermede yetersiz kalırsa doÄŸum kontrol hapları deneniyor. DoÄŸum kontrol hapları yumurtlamayı kestiÄŸi için aÄŸrı da olmuyor. AÄŸrı çekenlerin büyük çoÄŸunluÄŸu uygun aÄŸrı kesici ve doÄŸum kontrol haplarıyla sorunlarını çözebiliyor. Son zamanlarda hormonlu spirallerin de aynı amaçlı kullanılabileceÄŸi bildiriliyor. Ancak rahim migreni sorunu olan kadınların yüzde bir kadarına ne yapılırsa yapılsın aÄŸrılarını durdurmak mümkün olmuyor. Bazıları da tüm aÄŸrılara raÄŸmen doÄŸum kontrol hapı kullanmak istemiyor. Hem bunlara hem de diÄŸer yöntemlerle çözüm bulamayanlara yönelik son çare olarak LUNA ameliyatı yapılıyor. Özellikle Laparoskopik ameliyat yöntemiyle, göbek deliÄŸinden girilerek rahime giden ve aÄŸrı duyularını taşıyan iki ana sinir, lazer veya kotaterle kesiliyor. Sinirler kesildiÄŸi için aÄŸrı engelleniyor. Ameliyat 45 dakika kadar sürüyor. Fizik tedavi uzmanlarının aÄŸrı tedavisinde kullandığı TENZ denilen elektrik uyarısının da aÄŸrılara iyi geldiÄŸi tıp literatüründe yer alıyor. 28 GÃœNLÃœK DÖNGÃœAdet döngüsü ortalama 28 gün. 21 ile 35 gün arası ise normalin alt ve üst sınırları. Adet kanaması ortalama dört gün. 1 ve 7 gün normalin alt ve üst sınırları kabul ediliyor. Adet kanaması esnasında 20 ila 80 mililitre kan kaybediliyor. Adet döngüsü ergenlikten menopoz dönemine kadar devam ediyor. Gebelik döneminde ve emzirmenin devam ettiÄŸi sürenin büyük kısmında da geçici olarak duraklıyor.SABAHLARA KADAR UYUYAMADIM29 yaşında, A. Y.'nın aÄŸzından rahim migreni: ‘‘14 yaşında ilk adet gördüğümden beri ayın en az bir günü benim için ‘kabus’ anlamı taşıyor. AÄŸrıyı kasıklarımda ve belimde hissediyorum. Çok ÅŸiddetli olduÄŸu için, aÄŸrı kesici olarak en az 500 mg’lık naproksen almadan duramıyorum. AÄŸrıyla birlikte vücudumda bir sıcaklık ve tansiyon düşmesi de hissediyorum. Sabahlara kadar aÄŸlayarak uyuyamadığım, okula gidemediÄŸim, iÅŸi gücü bırakmak zorunda olduÄŸum çok gün oldu. Åžanslıyım ki adetimin baÅŸlangıcı üniversite sınavına denk gelmedi. Yoksa deÄŸil sınavı kazanmak, herhalde salona bile gidemezdim.’’OLGUN KADINLAR İÇİN ADET ÖNCESÄ° SIKINTIAdet öncesi belirtiler bazı kadınların yaÅŸamını fazlasıyla zorluyor. Kısaca PMS denilen premenstrüel sendrom adetten bir hafta önce ruhsal ya da fiziksel belirtilerle kendini gösteriyor. Adet baÅŸladıktan birkaç gün sonra kayboluyor. PMS'nin ruhsal belirtileri arasında duygusal dalgalanmalar, gerginlik, asabileÅŸme, depresyon, yorgunluk, aşırı uyuma, çevreye ilginin azalması sayılabilir. Memelerin büyümesi ve ileri derecede hassaslaÅŸması, vücutta ödemler, baÅŸaÄŸrısı, bulantı-kusma, kabızlık, ishal, iÅŸtah artışı, aşırı susama, alkole tahammülsüzlük, cinsel istek artışı, akne (sivilce) çıkması ise fiziksel belirtileri.Kadın hastalıkları ve doÄŸum uzmanı Dr. KaÄŸan Kocatepe, ‘‘Belirtiler kadınların yarısından azında rahatsız edici, ancak dayanabilecek ÅŸiddette oluyor. Kadınların yüzde beÅŸi son derece ÅŸiddetli belirtiler hissediyor. Burada premenstrüel belirtiler ile premenstrüel sendrom arasındaki ayrımı yapmak önemli’’ diyor.ADET TAKVÄ°MÄ°NÄ°ZÄ° DEĞİŞTÄ°REBÄ°LÄ°RSÄ°NÄ°ZAÄŸrıların dikkatinizi ve performansı bozmasını istemediÄŸiniz özel günlerde adeti geciktirmek veya öne çekmek mümkün. Bunun için progesteron hormonu veriliyor. Prof. Dr. Çamlıbel, ‘‘Hiç adet görmek istemeyen kadınlar bile var. Bunlar ya ara vermeden doÄŸum kontrol hapı kullanıyorlar ya da hormonlu spiral. Hormonlu spiral takanların yüzde 60-70 kadarı adet görmüyor’’ diyor.EVLENÄ°NCE GEÇMEZAÄŸrılarla ilgili, ‘‘evlenince geçer’’, ‘‘çorap giy, ayaklarını üşütme’’ gibi öneriler hurafeden ibaret. Prof. Dr. Çamlıbel, ‘‘CinselliÄŸin rahim migreni üzerinde hiçbir etkisi yok. Evlenince geçmez. Bunlar boÅŸ yere zaman kaybettiriyor. Normal doÄŸumda rahim aÄŸzının açılmasının, prostaglandin salgılanmasını azaltıcı etkisinden söz ediliyor. Sezaryenin böyle bir etkisi yok. AÄŸrıların üşütmeyle ilgisi yok. Rahim üşütülmez’’ diyor. Â