Jet pilotu briyantin sürerse basınçtan kafası patlar mı?
Güncelleme Tarihi:
Ayten SERİN
Oluşturulma Tarihi: Aralık 11, 2005 00:00
MythBusters yani Efsane Avcıları, belgesel kanalı Discovery’nin dünya çapında yayınlanan ve en sevilen programlarından. Amaç, şehir efsanelerinin ‘uydurma’ olduğunu kanıtlamak. Programın ana karakterleri Adam Savage ve Jamie Hyneman, film endüstrisine malzeme sağlayan meslektaşlar olarak 1993’te tanışmış. İkisi de bilim adamı değil. Adam, her zaman biraz daha cesur ve heyecanlı, ‘Tren raylarına işerseniz çarpılırsınız’ söylencesini test etmek için yaptıkları bazı ölçümlerin ardından raylara işemekten korkmuyor.
Jamie ise hep ihtiyatlı, denemelerde model olmayı pek istemiyor. Program her ne kadar efsaneleri bilimsel yolla avlamak üzerine kurulsa da onu asıl ilginç kılan sonuçtan çok, deney süreci. Bazı deneylerde kullandıkları insan boyutundaki maket ‘Buster’ (Avcı) ekibin önemli bir parçası. Ekipleri 20 kişi. Bir bölüm ortalama üç haftada çekiliyor. Bazı efsaneler için aylarca çalışmak gerekiyor.
Titanik batarken gerçekten su yüzeyindeki insanları da içine çekti mi? Bu deneyi yaparken küçük bir tekne kullandılar. Suyun içindeki Adam, birinci denemede ürküp kendini batıktan uzağa attı, ikinci denemede batığın üstündeydi. Çekim hissetmediğini söylüyordu. Buraya da bir mim koydular: ‘Büyük bir gemiyle denemediğimiz için gerçek çekim gücünü bilemiyoruz.’
Bir jet pilotu saçına briyantin sürerse, basınçtan kafası patlar mı? Bunu test ederken maketlerinin saçlarında yangın çıkarmayı başarıyorlar, ama maketin kafası patlamadığı için bunu avlanmış bir efsane olarak kabul ediyorlar. Bir başka deneyde, cep telefonunun antenini ve hatta pilini tahrip edip kısa devre yaptırdıklarında yanıcı gaz dolu tüpte bile yangın çıkmıyor.
KAYBEDİLEN DENEYLER
Aslında amaçları anlatılanların efsane olduğunu kanıtlamak da olsa bazı deneyleri kaybediyorlar. ‘İçtiğimiz kola ile tuvalet temizlenebilir’ efsanesini test etmek gibi. Adam, test için Jamie’nin tuvaletini kullanıyor. Önce normal bir sıvı temizleyici kullanarak tuvaleti temizliyor. Sonra tuvalete gres yağı sürüyor ve üzerine kola döküyor. Kolanın hiçbir etkisi olmuyor. Aslında zaten iddiaya göre kolanın gres yağını değil, doğal tuvalet kirini temizlemesi gerekiyordu. Ama bu kaybedilmiş bir deney sayılıyor. Tabii Adam’ın tuvaleti eski haline getirmeye çalışması da işin başka bir eğlencesi.
Bir insanın başına düzenli olarak su damlatılarak işkence yapılabilir mi? Bu deneyin sonuçları gerçekten dehşet verici. Ekipten biri deneyin sonunda ağlayarak daha fazla dayanamayacağını söylüyor. Bunu rahat bir sandalyede deneğin başını sabitleyerek denemek de fark etmiyor, her seferinde işkence kaçınılmaz.
Efsane Avcısı Adam’ın favori avı, Alcatraz Hapisanesi’nden kaçış efsanesi. Adam bu iş için 1800 sayfalık FBI raporunu okumak zorunda kalmış. ‘Kaçış sandalını yeniden yaparken, belki o güne kadar yaptığım en detaylı tasarımla karşılaşmıştım. Tekneye bindiğimde yüzer mi ya da bizi kıyıya taşır mı, bilmiyordum. Kıyıya tam da hesapladığımız sürede ulaşmak çok heyecan vericiydi’ diyor.
Jamie ise roket araba deneyinin kendisi için çok ilginç olduğunu söylüyor: ‘Ben efsaneler konusunda Adam kadar heyecanlanmıyorum, sadece etkileyici şeyler imal etmekten hoşlanıyorum. Radyo ile kontrol edilen ve roketi olan bir araba benim için daha etkileyiciydi. Bundan daha iyisi herhalde aya uçmak olurdu.’
BİZ GAY DEĞİLİZ
İkili programın bu kadar başarılı olabileceğini düşünmemiş. Aralarında yakaladıkları uyumdan dolayı da şaşkınlar. Jamie, ‘Aslında birbirimize arkadaş gözüyle bakmazdık ama yakın bir ilişkimiz oldu ve bu da kameraya yansıyor. Seyirciden gelen tepkilerden de bunun programın önemli bir parçası olduğunu anlıyoruz’ diyor. Adam ise bu soruya muzip bir cevap veriyor: ‘Bu arada sorulmamış bir soruya da cevap vermek istiyorum. Biz gay değiliz. İkimizin de mutlu evlilikleri var.’
Başlarda, yaptıkları işi insanlara anlatmaları hiç kolay olmamış. Ancak program tanındıkça, yardım edenler çoğalmış. Aradıkları uzmanlardan aldıkları tepkiler arasında en ilginç olanı ise, bir kısırlık tedavi kliniğinden gelmiş. Damıtılmış suyun spermleri öldürüp öldürmediğini sorduklarında klinik, defalarca bunun bir şaka telefonu olup olmadığını sormuş. Bir türlü anlatamamışlar.
KÖPEKBALIĞI EFSANELERİ
Köpekbalıkları ile ilgili birçok efsane var. ‘Bir olimpik havuz dolusu suda, suya düşen bir damla kanın kokusunu bile alabilirler’ bunlardan biri. Ekip bunun için Bahamalar’a uçarak bir biyolojik araştırma merkezine gidiyor. Küçük bir cins olan ‘limon köpekbalığı’ ile küçük bir havuzda önce balık kanıyla bir deneme yapıyorlar. Köpekbalıkları balık kanını fark edip o yöne yöneliyor. İkinci testte Jamie, Adam ve ekipten Kari, parmaklarını iğneyle delip havuza kan damlatıyor. Köpekbalıkları bu bölgenin yakınından geçmelerine rağmen hiçbir ilgi belirtisi göstermiyor. Ancak küçük bir balık ezilip, suyu havuza sıkıldığında, köpekbalıkları anında tepki verip bu bölgede av aramaya başlıyor.
ÇILGIN HEYKELTIRAŞ: ADAM SAVAGE
Ekibin daha hareketli elemanı Adam Savage, kişisel internet sitesinde kendini bir ‘zanaatkár’ olarak tanımlıyor. Sinema filmleri ve televizyon reklamları için üretmediği malzeme kalmamış. Buda heykellerinden uzay gemisine, kukladan tüfeğe, heykelden oyuncağa düşünebildiğiniz her şeyi yaptığını söylüyor. Aralarında Yıldız Savaşları I ve II, Terminatör 3 ve Matrix serisinin de bulunduğu 12 filmde çalışmış. Aslında heykeltıraş. Eserleri San Francisco, New York, Charleston gibi birçok yerde sergileniyor. Halen San Francisco Sanat Akademisi endüstriyel tasarım bölümünde ileri yapım teknikleri dersleri veriyor.
MUCİT DİLBİLİMCİ: JAMIE HYNEMAN
Ekibin daha sakin elemanı Jamie Hyneman ise kendini şöyle tanımlıyor: ‘Vahşi doğadan kurtulma uzmanı, tekne kaptanı, dalgıç, dilbilimci, kovboy, makinist.’ Aslında Rus dili ve edebiyatı bölümü okumuş. Karayipler’de yıllarca dalış ve tekne kiralama işi yapmış. Sonra görsel efektler endüstrisine geçmiş ve büyük bütçeli filmlerin maketleri için çalışmış. Sonunda kendi şirketini kurmuş. Onun da Adam gibi Matrix, Yıldız Savaşları I ve II filmlerinde, otomobil, 7 Up, Nike reklamlarında emeği var. Jamie’nin firması, aynı zamanda prototip üretimi için çalışıyor, çok sayıda patenti ve endüstriyel ödülleri var.
Titanik batarken gerçekten su yüzeyindeki insanları da içine çekti mi? Bu deneyi yaparken küçük bir tekne kullandılar. Suyun içindeki Adam, birinci denemede ürküp kendini batıktan uzağa attı, ikinci denemede batığın üstündeydi. Çekim hissetmediğini söylüyordu. Buraya da bir mim koydular: ‘Büyük bir gemiyle denemediğimiz için gerçek çekim gücünü bilemiyoruz.’
Bir jet pilotu saçına briyantin sürerse, basınçtan kafası patlar mı? Bunu test ederken maketlerinin saçlarında yangın çıkarmayı başarıyorlar, ama maketin kafası patlamadığı için bunu avlanmış bir efsane olarak kabul ediyorlar. Bir başka deneyde, cep telefonunun antenini ve hatta pilini tahrip edip kısa devre yaptırdıklarında yanıcı gaz dolu tüpte bile yangın çıkmıyor.
KAYBEDİLEN DENEYLER
Aslında amaçları anlatılanların efsane olduğunu kanıtlamak da olsa bazı deneyleri kaybediyorlar. ‘İçtiğimiz kola ile tuvalet temizlenebilir’ efsanesini test etmek gibi. Adam, test için Jamie’nin tuvaletini kullanıyor. Önce normal bir sıvı temizleyici kullanarak tuvaleti temizliyor. Sonra tuvalete gres yağı sürüyor ve üzerine kola döküyor. Kolanın hiçbir etkisi olmuyor. Aslında zaten iddiaya göre kolanın gres yağını değil, doğal tuvalet kirini temizlemesi gerekiyordu. Ama bu kaybedilmiş bir deney sayılıyor. Tabii Adam’ın tuvaleti eski haline getirmeye çalışması da işin başka bir eğlencesi.
Bir insanın başına düzenli olarak su damlatılarak işkence yapılabilir mi? Bu deneyin sonuçları gerçekten dehşet verici. Ekipten biri deneyin sonunda ağlayarak daha fazla dayanamayacağını söylüyor. Bunu rahat bir sandalyede deneğin başını sabitleyerek denemek de fark etmiyor, her seferinde işkence kaçınılmaz.
Efsane Avcısı Adam’ın favori avı, Alcatraz Hapisanesi’nden kaçış efsanesi. Adam bu iş için 1800 sayfalık FBI raporunu okumak zorunda kalmış. ‘Kaçış sandalını yeniden yaparken, belki o güne kadar yaptığım en detaylı tasarımla karşılaşmıştım. Tekneye bindiğimde yüzer mi ya da bizi kıyıya taşır mı, bilmiyordum. Kıyıya tam da hesapladığımız sürede ulaşmak çok heyecan vericiydi’ diyor.
Jamie ise roket araba deneyinin kendisi için çok ilginç olduğunu söylüyor: ‘Ben efsaneler konusunda Adam kadar heyecanlanmıyorum, sadece etkileyici şeyler imal etmekten hoşlanıyorum. Radyo ile kontrol edilen ve roketi olan bir araba benim için daha etkileyiciydi. Bundan daha iyisi herhalde aya uçmak olurdu.’
BİZ GAY DEĞİLİZ
İkili programın bu kadar başarılı olabileceğini düşünmemiş. Aralarında yakaladıkları uyumdan dolayı da şaşkınlar. Jamie, ‘Aslında birbirimize arkadaş gözüyle bakmazdık ama yakın bir ilişkimiz oldu ve bu da kameraya yansıyor. Seyirciden gelen tepkilerden de bunun programın önemli bir parçası olduğunu anlıyoruz’ diyor. Adam ise bu soruya muzip bir cevap veriyor: ‘Bu arada sorulmamış bir soruya da cevap vermek istiyorum. Biz gay değiliz. İkimizin de mutlu evlilikleri var.’
Başlarda, yaptıkları işi insanlara anlatmaları hiç kolay olmamış. Ancak program tanındıkça, yardım edenler çoğalmış. Aradıkları uzmanlardan aldıkları tepkiler arasında en ilginç olanı ise, bir kısırlık tedavi kliniğinden gelmiş. Damıtılmış suyun spermleri öldürüp öldürmediğini sorduklarında klinik, defalarca bunun bir şaka telefonu olup olmadığını sormuş. Bir türlü anlatamamışlar.
KÖPEKBALIĞI EFSANELERİ
Köpekbalıkları ile ilgili birçok efsane var. ‘Bir olimpik havuz dolusu suda, suya düşen bir damla kanın kokusunu bile alabilirler’ bunlardan biri. Ekip bunun için Bahamalar’a uçarak bir biyolojik araştırma merkezine gidiyor. Küçük bir cins olan ‘limon köpekbalığı’ ile küçük bir havuzda önce balık kanıyla bir deneme yapıyorlar. Köpekbalıkları balık kanını fark edip o yöne yöneliyor. İkinci testte Jamie, Adam ve ekipten Kari, parmaklarını iğneyle delip havuza kan damlatıyor. Köpekbalıkları bu bölgenin yakınından geçmelerine rağmen hiçbir ilgi belirtisi göstermiyor. Ancak küçük bir balık ezilip, suyu havuza sıkıldığında, köpekbalıkları anında tepki verip bu bölgede av aramaya başlıyor.
ÇILGIN HEYKELTIRAŞ: ADAM SAVAGE
Ekibin daha hareketli elemanı Adam Savage, kişisel internet sitesinde kendini bir ‘zanaatkár’ olarak tanımlıyor. Sinema filmleri ve televizyon reklamları için üretmediği malzeme kalmamış. Buda heykellerinden uzay gemisine, kukladan tüfeğe, heykelden oyuncağa düşünebildiğiniz her şeyi yaptığını söylüyor. Aralarında Yıldız Savaşları I ve II, Terminatör 3 ve Matrix serisinin de bulunduğu 12 filmde çalışmış. Aslında heykeltıraş. Eserleri San Francisco, New York, Charleston gibi birçok yerde sergileniyor. Halen San Francisco Sanat Akademisi endüstriyel tasarım bölümünde ileri yapım teknikleri dersleri veriyor.
MUCİT DİLBİLİMCİ: JAMIE HYNEMAN
Ekibin daha sakin elemanı Jamie Hyneman ise kendini şöyle tanımlıyor: ‘Vahşi doğadan kurtulma uzmanı, tekne kaptanı, dalgıç, dilbilimci, kovboy, makinist.’ Aslında Rus dili ve edebiyatı bölümü okumuş. Karayipler’de yıllarca dalış ve tekne kiralama işi yapmış. Sonra görsel efektler endüstrisine geçmiş ve büyük bütçeli filmlerin maketleri için çalışmış. Sonunda kendi şirketini kurmuş. Onun da Adam gibi Matrix, Yıldız Savaşları I ve II filmlerinde, otomobil, 7 Up, Nike reklamlarında emeği var. Jamie’nin firması, aynı zamanda prototip üretimi için çalışıyor, çok sayıda patenti ve endüstriyel ödülleri var.