Ä°zmir’den gemiyle Amerika’ya göç eden 700 gelinin hüzünlü hikayesi

Evlenmek için 1922'de Ä°zmir Limanı'ndan kalkan yolcu gemisiyle Amerika'ya göç eden 700 gelinin hikayesini anlatan "Gelinler" filmi, Yunanistan'da hüzün firtınası estiriyor.Stamatis Spanudakis’in insanın içine iÅŸleyen müziÄŸi Atina’nın en eski sineması olan Alpha Odeon’un salonunda yankılanıyordu. Işıklar yandığı zaman sanki bir hüzün bulutu çökmüştü tıka basa dolu salona. Çıkış kapısına doÄŸru yürürken etrafımdaki kalabalığa göz gezdirdim. Herkes duygulanmıştı. Bazılarının gözleri hálá yaÅŸlıydı. Gösterime girdiÄŸi günden beri, Yunanistan’da hüzünlü bir fırtına estiriyor Gelinler filmi. Bütün Yunanistan, 1922’de Ä°zmir limanından kalkan King Alexandra yolcu gemisiyle, evlenmek için Amerika’ya göç eden 700 gelinin hüzünlü hikayesini anlatan filmi konuÅŸuyor. Damat adaylarının sadece fotoÄŸraflarını görüp evlenmeyi kabul eden 700 genç kızın hikayesi bu.Yıl 1922... Haziran.Ä°zmir hálá Yunan ordusunun iÅŸgali altında.Anadolu içlerine yürüyen Yunan ordusundan kötü haberler geliyor.Sakarya’da Yunan ordusunun Türkler karşısında uÄŸradığı hezimet konuÅŸuluyor Ä°zmir’de...Anadolu’dan gelen tatsız haberlere raÄŸmen yine de Ä°zmir’in kordon boyundaki renkli yaÅŸam sürüyor... Tavernalar dolu. Sazlar çalışıyor, ÅŸarkılar söyleniyor...Filmin baÅŸ kahramanı olan genç Amerikalı savaÅŸ muhabiri Norman Haris Ä°zmir’de. Haris, Türk ve Yunan orduları arasındaki büyük savaşın yaklaÅŸtığını hissediyor ve cepheye gitmeye hazırlanıyor. Ama gazetesinden aldığı telgrafla hayatı deÄŸiÅŸiyor.. Ä°ÅŸten atıldığını bildiriyor genel yayın yönetmeni, savaÅŸ muhabiri Haris’e. Ve Haris, Ä°zmir limanından, Amerika’ya hareket etmek üzere olan King Alexandra yolcu gemisine biniyor. Hem de evlenmek için Amerika’ya giden 700 gelinle birlikte...Gelinlerin çoÄŸunluÄŸu Yunanlı... Açlık ve yoksulluk içindeki Trakya’dan ve adalardan geliyorlar. Aralarında Rus ve Gürcü gelinler de var.Hepsi de daha güzel bir hayat için küçük dünyalarını geride bırakıyorlar ...Ve Amerikalı gazeteci gelinlerden birine aşık oluyor...YAPIMCISI SCORSESEGelinler, aslında hüzünlü bir aÅŸk hikayesinden daha fazla, savaşın yarattığı toplumsal çöküntüden, yoksulluktan ve yalnızlıktan kurtulmak için, bilinmeyene yolculuÄŸa çıkan 700 genç kızın hikayesi...Ya da umutsuzluk içinde umuda bir yolculuk bu...Belki de bu yüzden, Yunanlı izleyenleri bu kadar hüzünlendiriyor.Gelinler, TaÅŸ Yıllar filmiyle Türk sinema severlerin de yakından tanıdığı Yunanlı yönetmen Pantelis Vulgaris’in giÅŸe rekorları kıran son filmi. Ãœnlü Amerikalı yönetmen Martin Scorsese’nin de yapımcılığını üstlendiÄŸi ilk Yunan filmi. Yunan sinemasının en pahallı filmi. 700 gelin, 150 oyuncu, 5 bin 500 figüran, 2 bin 500 kostüm, 11 hafta süren çekimler, 73 bin 500 metre film. 22 Ekim’den beri bütün Yunanistan’da kapalı giÅŸe oynuyor Gelinler. Ä°lk 10 günde, 210 bin seyirciyle, geçen yıl büyük ilgi toplayan Bir Tutam Baharat filminin bile rekorunu kıracak gibi..Filmin senaryosunun altında da Vulgaris’in eÅŸi Ä°oanna Karistiani’nin imzası var. 64 yaşındaki ünlü yönetmen, filmi çekmeye New York’taki göçmenler müzesini gezerken karar verdiklerini söylüyor: ‘İoanna‘yla New York’taki göçmenler müzesini gezerken bir yerde Haziran 1922’de King Alexander gemisi 700 gelinle geldi, diye yazdığını gördük. Ä°ÅŸte o anda filmin hikayesi çıkmıştı.’’Sonra Ä°oanna Karistiani, 12 sayfalık bir senaryo hazırlıyor ve Martin Scorsese’yle Woody Allen’ın ofislerine gönderiyor..Vulgaris, ‘İkisi de beÄŸendi ama sonunda Scorsese’yle birlikte filmi çekmeyi kararlaÅŸtırdık. Scorsese’nin ofisi her yıl 500’e yakın teklif alıyor ve bunlardan sadece dört tanesi seçiliyor‘’ diyor.Böylece, filmin senaryosu Atina’yla New York arasında gidip gelmeye baÅŸlıyor. Karistiani yazıyor, Scorsese düzeltiyor ve senaryoya son noktayı 2,5 yıl sonra koyuyorlar.‘Scorsese ilk 20 dakika içinde hikayeye girmemizi istiyordu. Ä°lginç ayrıntıların birkaç kahraman üstünde yoÄŸunlaÅŸmasını istedi. Ağırlıkla diyaloglar üzerinde durdu’ diyerek, senaryo üzerindeki çalışmayı anlatıyor Vulgaris.Filmde üç yabancı oyuncu da var: Amerikalı savaÅŸ fotoÄŸrafçısı Norman Haris’i Ä°ngiliz Demian Luis canlandırıyor. Rusya ve Gürcistan’dan göçmen gelinler toplayan Gürcü Karabulut’u Steven Berkoff. Fal meraklısı zengin ve sosyetik bir Türk hanım olan Emine‘yi ise Andrea Ferreol oynuyor.Filmin kadın baÅŸrol oyunucusu Niki Duka ise 1500 aday arasından seçilen Yunanlı oyuncu Viktoria Charalabidu.Vulgaris, bu rol için elemesini yaptıktan sonra Scorsese’ye 10 adayın filmini göndermiÅŸ. Scorsese, Viktoria’yı seçmiÅŸ. Viktoria, yanık tenli görünmemek için dört yıl denize bile girmemiÅŸ. SENARÄ°ST Ä°ZMÄ°RLÄ°Gelinler ÅŸimdiye kadar çevrilen en pahalı Yunan filmi. Avrupa Sinema Fonu (Eurimages) ve Yunan film merkezinin de desteÄŸiyle çevrilebilmiÅŸ. Ä°oanna Karistiani de karşılaÅŸtıkları temel sorunlardan birinin kaynak sorunu olduÄŸunu söylüyor: ‘Film yapımı için fazla kaynağı olmayan ülkelerde senaryo yazarları kendilerini hep sansürlüyorlar. Ben de Gelinler’i yazarken, filmi çekmemizin çok zor olduÄŸunu düşünüyordum. Rıhtımlar, gemiler, kostümler ve binlerce figüran vardı senaryomda. Ama yine de yazarken kendimi serbest bıraktım.‘’Karistiani de Ä°zmir’den göç etmiÅŸ Rum bir ailenin kızı. Senaryoyu yazarken göçmen olmanın getirdiÄŸi duygusallığı da yaÅŸamış: ‘ÇocukluÄŸumda Hanya’da yaÅŸarken biz göçmeniz, dediklerini duymak bana ağır bir ceza gibi gelirdi. Amerika’ya göç eden binlerce erkek vardı. Sonra da ’fotoÄŸraf gelinleri’ Amerika’ya göç etmeye baÅŸladı. Ä°zmir’den göç eden annemin de, filmin baÅŸrol oyuncusu Niki gibi bir Singer makinesi vardı. Makine 1923 yılında taksitle alındı, annem gelinlik ve vaftiz elbiseleri dikerdi bu makineyle. Binlerce kere okunmuÅŸ mektuplar, resimlerdeki yazılar, evdeki üzgün iç çekmeler benim için zengin bir kaynak oldu. Ama tabii geniÅŸ bir araÅŸtırma da yaptık .’’Film, izleyenlere göre hüzünlü, senaryo yazarına göre ise mutlu sonla bitiyor. Çünkü Karistiani mutluluÄŸa farklı bir pencereden bakıyor: ‘Benim için mutlu son kendini anlayıp kabul etmek, geri adımı atarak anlamsız bir rekabetten çıkmak, kritik bir anda sadece kendini deÄŸil baÅŸkalarını da düşünmek, hayatın insanları ayırdığını ama anıların onları birleÅŸtirdiÄŸini hiçbir zaman unutmamaktır.‘’ Vulgaris çifti Gelinler filmini 6 yılda tamamlamış. ‘’Şimdi sadece iki saat istiyorum seyircilerden’’ diyor ünlü yönetmen. Yunanlı seyirciler ise Pantelis Vulgaris’e istediÄŸinden çok daha fazlasını veriyorlar.40 YILDIR SÄ°NEMACI64 yaşındaki Vulgaris (saÄŸda) sinema eÄŸitimi aldı. 1965 yılında Kleftis (Hırsız) ilk kısa metrajlı filmi oldu. 1969’da Tekelerin Dansı, 1972’de Anna’ya Bir Damat filmiyle Berlin Film Festivali’nde Fıpresci ödülünü aldı. 1973’te Hacidakis’in Hayatı, 1976’da Mutlu Gün, 1980’de Elefterios Venizelos filmlerinin ardından 1986’da yaptığı TaÅŸ Yıllar filmiyle Venedik Film Festivali’nde ödül aldı. 1997’de Her Åžey Yol filminden sonra uzun süre sessiz kalan Vulgaris, Gelinler’i çekerek yeniden Yunan sinemasına damgasını vurdu. Vulgaris filmi, her yıl Avrupa’da birçok ortak yapıma mali kaynak saÄŸlayan Avrupa Konseyi Sinema Fonu’nun (Eurimages) desteÄŸiyle yaptı.1922’NÄ°N Ä°ZMÄ°R’İ HANYA’DA ÇEKÄ°LDÄ°Vulgaris filmin çekimlerine Girit’in Hanya kasabasında baÅŸladıklarını söylüyor ve çekimi anlatıyor: ‘İzmir’de çekime baÅŸlayamazdık, çünkü artık Ä°zmir 1922’den çok farklı. Ama o imajı verebilecek tek yer olarak Hanya’yı bulduk. Sonra da Atina yakınlarındaki Lavrion’da çekimleri sürdürdük. En zor olan hareket halindeki gemiyi çekmek oldu. Bir gemi bulduk ama gemi her gün denize çıkamıyordu, çok masraflıydı. Lavrion’a gidip gündüz ve gece planları çektik. Tabii kadrajdan Lavrion’u ve limana yakın olan Makronissos adasını görüntülerden çıkarmam gerekti. Birçok zorluk yüzünden film üç yıl ertelendi. Geceleri eve gitmiyordum, kimseyle konuÅŸmak istemiyordum, ofise gelip akÅŸam 9’da uyuyordum. Tek istediÄŸim Niki Duka’yı (evlenmeye giden gelin) New York’a ulaÅŸtırmaktı.‘’Â