İşyerinde tacize uğradınız mı
Güncelleme Tarihi:
Oluşturulma Tarihi: Kasım 09, 2006 00:00
Elele dergisinin yaptığı ankete göre her 100 kadından yaklaşık 30’u işyerinde tacize uğruyor! Öte yandan Yargıtay’ın taciz yasasını yeniden yorumlamasıyla, artık tanığa ihtiyaç olmaksızın mahkemeye başvurabilmek mümkün. Artık kadınların ihtiyacı olan tek şey cesaret!
Geçtiğimiz günlerde Yargıtay’ın yeni Türk Ceza Kanunu’ndaki (TCK) cinsel saldırı suçunu yeniden yorumlayarak verdiği emsal kararlar ile "işyerinde taciz" konusu bir kez daha gündeme geldi. Hem de kadınları koruyan, kollayan bir revizyonla!
Buna göre, işyerinde taciz, aile içi taciz ve şiddet gibi konularda şikayet veya tanık aranmasına gerek yok. Davalar artık kamusallaşıyor yani.
Bu önemli gelişme üzerine Elele dergisi birçok kadınla görüştü, pek çok olay dinledi. Ardından da Hürriyet gazetesi okurları arasında, çalışan kadınlara yönelik bir anket düzenledi. Ve sordu: İşyerinde hiç tacize uğradınız mı?
İSTİFAYA ZORLANDIM
Ankete katılan 7 bin kadının verdiği cevapların sonucunda, çalışan kadının durumunun pek de iç açıcı olmadığı ortaya çıktı. Çünkü sorulara cevap veren 7 bin kadından 1899’u işyerinde cinsel tacize uğradığını söylüyordu. Bunlardan 904’ü tacize uğradığını kimseyle paylaşmayıp hemen istifa etmiş! Ve sadece tacize uğrayan 719 kadın kendisine tacizde bulunan kişiyle konuşma cesaretinde bulunmuş. 276 kişi ise gittiği iş toplantısında tacizle karşılaşmış, ama sineye çekmiş!
"İşyerinde cinsel taciz kadının cinselliğine yönelik, iktidar kurmayı hedefleyen bir saldırı suçu" diye tanımlıyor Avukat Hülya Gülbahar durumu... Ardından da "İnsan olarak onun iradesinin hiçe sayılmasını, bir topluluk önünde sosyal iktidarının kırılmasını amaçlayan bir saldırganlık türü. Bu basit bir cinsel isteği tatmin etme olayı değil" diye ekliyor.
Peki, kadınlar yasal haklarını mı tam olarak bilmiyor yoksa bu süreçle uğraşacak gücü mü kendilerinde bulamıyorlar?
Belki de maruz kaldığı durumun taciz olduğunun farkında değil pek çok kadın. Dolayısıyla hukuki olarak nelerin taciz sayıldığı konusunda kafaları karışık. İyi ama tam olarak hangi davranışlar taciz sayılıyor? Uzmanlar "Cinsel taciz için illaki fiziksel temas şart değil, bir kişinin cinsel içerikli psikolojik baskısı da cinsel taciz sayılıyor" diyor.
İşyerinde cinsel tacize uğrayan kadınlar ise genellikle sessiz kalmayı tercih ediyor. Tıpkı, isim belirtmeden internette yardım arayan bu kadın gibi... O, kendini A. olarak tanıtıyor ve "Tacize uğradım, istifaya zorlandım" diyerek başlıyor anlatmaya:
"Firma çalışanlarının önünde, konum olarak üstüm olan bir çalışanın sözlü ve fiziksel tacizine maruz kaldım. Firma yetkilileri polis çağırmayı reddetti. Ben de işimi kaybetme endişesiyle vazgeçtim. Daha sonra bu kişi iki hafta işten uzaklaştırıldı ve ben de zorunlu olarak izne çıkarıldım. Kısa bir süre sonra işten çıkarılacağı yönünde sözler verilmesine rağmen bu da gerçekleşmedi. Şimdi de patronlardan birinin arkasında kale gibi durduğu bu kişiyle aynı arabada gelip gitmeye zorlanıyorum."
HAREKETE GEÇ
Tarlan&Pekyalçın Avukatlık Bürosu avukatlarına göre A. rahatlıkla işyerinde tacize uğradığı için dava açabilir. Hem de işyerindeki hiç kimse tanıklık etmese dahi...
Av. Aylin Tarlan ve Av. Derya Pekyalçın, tacize uğrayan kadınların dava açmak istediklerini fakat sürecin onları korkuttuğuna dikkat çekiyor.
Pekyalçın "Toplumumuzda cinsel tacize uğradığını açıklamak çok da basit bir şey değil ve bu durumun ispatı da zor. Kişiler, olay ilk gerçekleştiği zaman bir kızgınlıkla gelip dava açmak istiyor. Fakat sonraki süreç onları biraz korkutuyor. Çünkü olay daha da kurcalanıyor ve kişinin özel hayatına giriliyor. Bir de bu kişi evli ise kesin vazgeçiyor. Bize böyle vakalar çok geldi ama hep vazgeçip davayı karşılıksız bırakmamızı istediler" diyor.
Avukat Hülya Gülbahar da bugüne kadar kendisine yüzlerce kişinin başvurduğunu ama davaya dönüşmeyenlerin çoğunlukta olduğunu belirtiyor: "Davaya dönüşen durumların bazıları kazanıldı, bazıları da delil yetersizliğinden kaybedildi. Bu yüzden mağdur için bu süreçle uğraşmak çok caydırıcı oluyordu. Ancak Yargıtay’ın kararı bunu engelleyecek."
NE YAPMALI
Peki ama tacize uğranırsa ne yapmak gerekiyor? Uzmanlar, kişinin olayı işyeri içerisindeki bir üstüne, varsa disiplin kuruluna veya İnsan Kaynakları merkezine bildirmesi gerektiğini söylüyorlar. Ve dava yoluna gidilmesini öneriyorlar. Ayrıca haklarının korunmadığına inanan çalışan, hem işyerini hem de taciz eden kişiyi dava edebiliyor. Hatta taciz eden işyeri sahibiyse dahi, istifa etmesi gerekmiyor. İş sözleşmesini feshedebiliyor ve tazminatını alabiliyor.
Buna karşılık uzmanlar, ne giyilen kıyafetin ne de hareketlerin istenmeyen bir davranışın özrü olarak kabul edilemeyeceğinin altını özellikle çiziyorlar.
Tacizcinin psikolojisi
Dr.Zafer Atasoy (Amerikan Hastanesi Psikiyatri Bölüm Şefi)
Tacize uğrayanın psikolojisi
Tacize uğrayan kişi çoğunlukla bunu söylemeye çekinir ve zaten bunu söylemek çok kolay bir iş değildir. Korku, utanç, kendisine inanılmaması endişesi vb. birçok duygu barındırır. Ailesi, akrabaları, kocası, sevgilisi duyabilir. Kurbanın dört tarafı da çevrilmiş durumdadır. İşyerinde tacize uğramak iş yapabilme kalitesini de düşürür, çünkü kurban sürekli tacizcinin ne zaman geleceği paranoyası ile yaşar. Eğer kurumsal bir işleyişse bunu halledecek olan yer işyerinin kendisidir. İşyerinin çalışanına verdiği güven çok önemli. Çok ciddi tacize maruz kalıp obsesif hareketler gösteren kişiler var.
İşyerinde tacize uğrayan kadınlar anlatıyor
İlk iş deneyimim 5 seneme mál oldu
(S.K. Grafik tasarımcı-35)
İlk işyerimde çok babacan bir yaklaşımı olduğunu düşündüğüm patronumla gayet iyi anlaşıyorduk. Henüz 21 yaşında olduğum için 40 yaşındaki patronumun tecrübelerinden faydalanabiliyor olmak benim için iyi bir şanstı. Ancak 6 ay sonra tamamen farklı sebeplerden işyerinden ayrıldım. Bir gün eski patronum bana telefon etti ve "Kızım, canım, yavrum" diye beni bozulan bilgisayar programına bakmaya çağırdı. Odasına girdiğimde benden hoşlandığını itiraf etti. Adam evliydi ve benim yaşıma yakın çocukları vardı. Çıkmak istediğimde sıkıca kavrayıp öpmeye kalkıştı. Var gücümle adamı uzaklaştırıp kaçmaya çalıştım ama beni tekrar yakaladı. Ben de onu merdivenlere doğru ittim ve korkuyla koşarak oradan uzaklaştım. Henüz 21 yaşında iş hayatına yeni adım atan bir genç kız olarak böyle bir tecrübe psikolojimi çok olumsuz etkiledi. Yaklaşık 5-6 sene genel olarak erkeklerden korkarak ve onlardan uzak durmaya çalışarak geçti.
Şu an işsizim
(E.T. Yönetici asistanı-30)
Eski patronum çok başarılı bir işadamıydı. Onun asistanı olmak benim için gurur verici ve ileride gösterebileceğim çok iyi bir referanstı. Zamanla etek giydiğim günlerde patronum tarafından çok daha ilgi gördüğümü fark ettim. Daha sık beni yanına çağırıyor, bazen akşamları işten beraber çıkıyorduk. Ama dediğim gibi bu yakın durumlarımız hep benim etek ya da göğüs dekoltesi olan bluzlar giydiğim günler oluyordu. Bir gün, monitörden aylık raporları gösterme bahanesiyle beni yanına çağırdı ve birden eteğimin içinden elini sokuverdi. Ben sabah o eteği giydiğim andan itibaren sağ kolumda hazır beklettiğim tokadı var gücümle ve sinirimle patronumun suratına indirdim. Şu an işsizim.
Beni popoma kadar açık elbiseyle hayal etmiş (S.D. Reklamcı-28)
Derginin patronunu hiç gözüm tutmamasına rağmen dergici olma hayaliyle işe başladım. Belli bir süre sonra patronum, dergi içeriğiyle ilgili önerilerimi konuşmak üzere beni sık sık odasına çağırmaya başladı. Beni "popoma kadar açık saten bir elbiseyle bir otel odasında" hayal ettiğini söylediği an kafamdan aşağı kaynar sular indi. Taciz kelimesi için illaki bir temas gerekmiyor. Bana göre patronumun yaptığı apaçık bir tacizdi. O akşam oradan son çıkışım oldu, çünkü bir daha gitmedim.
Yasal haklarınızı öğrenin
İşyerinde bir kişi, aynı işyerindeki başka biri yüzünden işini yapamaz hale geliyorsa, işveren o kişinin sözleşmesini feshedebiliyor. Mutlaka fiziksel temas aranmıyor.
Şahidiniz olmasa bile, fiziksel olayları detaylı bir şekilde anlatmanız durumunda Yargıtay kararı gereği tacizin varlığı kabul ediliyor.
Buna göre, işyerinde taciz, aile içi taciz ve şiddet gibi konularda şikayet veya tanık aranmasına gerek yok. Davalar artık kamusallaşıyor yani.
Bu önemli gelişme üzerine Elele dergisi birçok kadınla görüştü, pek çok olay dinledi. Ardından da Hürriyet gazetesi okurları arasında, çalışan kadınlara yönelik bir anket düzenledi. Ve sordu: İşyerinde hiç tacize uğradınız mı?
İSTİFAYA ZORLANDIM
Ankete katılan 7 bin kadının verdiği cevapların sonucunda, çalışan kadının durumunun pek de iç açıcı olmadığı ortaya çıktı. Çünkü sorulara cevap veren 7 bin kadından 1899’u işyerinde cinsel tacize uğradığını söylüyordu. Bunlardan 904’ü tacize uğradığını kimseyle paylaşmayıp hemen istifa etmiş! Ve sadece tacize uğrayan 719 kadın kendisine tacizde bulunan kişiyle konuşma cesaretinde bulunmuş. 276 kişi ise gittiği iş toplantısında tacizle karşılaşmış, ama sineye çekmiş!
"İşyerinde cinsel taciz kadının cinselliğine yönelik, iktidar kurmayı hedefleyen bir saldırı suçu" diye tanımlıyor Avukat Hülya Gülbahar durumu... Ardından da "İnsan olarak onun iradesinin hiçe sayılmasını, bir topluluk önünde sosyal iktidarının kırılmasını amaçlayan bir saldırganlık türü. Bu basit bir cinsel isteği tatmin etme olayı değil" diye ekliyor.
Peki, kadınlar yasal haklarını mı tam olarak bilmiyor yoksa bu süreçle uğraşacak gücü mü kendilerinde bulamıyorlar?
Belki de maruz kaldığı durumun taciz olduğunun farkında değil pek çok kadın. Dolayısıyla hukuki olarak nelerin taciz sayıldığı konusunda kafaları karışık. İyi ama tam olarak hangi davranışlar taciz sayılıyor? Uzmanlar "Cinsel taciz için illaki fiziksel temas şart değil, bir kişinin cinsel içerikli psikolojik baskısı da cinsel taciz sayılıyor" diyor.
İşyerinde cinsel tacize uğrayan kadınlar ise genellikle sessiz kalmayı tercih ediyor. Tıpkı, isim belirtmeden internette yardım arayan bu kadın gibi... O, kendini A. olarak tanıtıyor ve "Tacize uğradım, istifaya zorlandım" diyerek başlıyor anlatmaya:
"Firma çalışanlarının önünde, konum olarak üstüm olan bir çalışanın sözlü ve fiziksel tacizine maruz kaldım. Firma yetkilileri polis çağırmayı reddetti. Ben de işimi kaybetme endişesiyle vazgeçtim. Daha sonra bu kişi iki hafta işten uzaklaştırıldı ve ben de zorunlu olarak izne çıkarıldım. Kısa bir süre sonra işten çıkarılacağı yönünde sözler verilmesine rağmen bu da gerçekleşmedi. Şimdi de patronlardan birinin arkasında kale gibi durduğu bu kişiyle aynı arabada gelip gitmeye zorlanıyorum."
HAREKETE GEÇ
Tarlan&Pekyalçın Avukatlık Bürosu avukatlarına göre A. rahatlıkla işyerinde tacize uğradığı için dava açabilir. Hem de işyerindeki hiç kimse tanıklık etmese dahi...
Av. Aylin Tarlan ve Av. Derya Pekyalçın, tacize uğrayan kadınların dava açmak istediklerini fakat sürecin onları korkuttuğuna dikkat çekiyor.
Pekyalçın "Toplumumuzda cinsel tacize uğradığını açıklamak çok da basit bir şey değil ve bu durumun ispatı da zor. Kişiler, olay ilk gerçekleştiği zaman bir kızgınlıkla gelip dava açmak istiyor. Fakat sonraki süreç onları biraz korkutuyor. Çünkü olay daha da kurcalanıyor ve kişinin özel hayatına giriliyor. Bir de bu kişi evli ise kesin vazgeçiyor. Bize böyle vakalar çok geldi ama hep vazgeçip davayı karşılıksız bırakmamızı istediler" diyor.
Avukat Hülya Gülbahar da bugüne kadar kendisine yüzlerce kişinin başvurduğunu ama davaya dönüşmeyenlerin çoğunlukta olduğunu belirtiyor: "Davaya dönüşen durumların bazıları kazanıldı, bazıları da delil yetersizliğinden kaybedildi. Bu yüzden mağdur için bu süreçle uğraşmak çok caydırıcı oluyordu. Ancak Yargıtay’ın kararı bunu engelleyecek."
NE YAPMALI
Peki ama tacize uğranırsa ne yapmak gerekiyor? Uzmanlar, kişinin olayı işyeri içerisindeki bir üstüne, varsa disiplin kuruluna veya İnsan Kaynakları merkezine bildirmesi gerektiğini söylüyorlar. Ve dava yoluna gidilmesini öneriyorlar. Ayrıca haklarının korunmadığına inanan çalışan, hem işyerini hem de taciz eden kişiyi dava edebiliyor. Hatta taciz eden işyeri sahibiyse dahi, istifa etmesi gerekmiyor. İş sözleşmesini feshedebiliyor ve tazminatını alabiliyor.
Buna karşılık uzmanlar, ne giyilen kıyafetin ne de hareketlerin istenmeyen bir davranışın özrü olarak kabul edilemeyeceğinin altını özellikle çiziyorlar.
Tacizcinin psikolojisi
Dr.Zafer Atasoy (Amerikan Hastanesi Psikiyatri Bölüm Şefi)
Tacize uğrayanın psikolojisi
Tacize uğrayan kişi çoğunlukla bunu söylemeye çekinir ve zaten bunu söylemek çok kolay bir iş değildir. Korku, utanç, kendisine inanılmaması endişesi vb. birçok duygu barındırır. Ailesi, akrabaları, kocası, sevgilisi duyabilir. Kurbanın dört tarafı da çevrilmiş durumdadır. İşyerinde tacize uğramak iş yapabilme kalitesini de düşürür, çünkü kurban sürekli tacizcinin ne zaman geleceği paranoyası ile yaşar. Eğer kurumsal bir işleyişse bunu halledecek olan yer işyerinin kendisidir. İşyerinin çalışanına verdiği güven çok önemli. Çok ciddi tacize maruz kalıp obsesif hareketler gösteren kişiler var.
İşyerinde tacize uğrayan kadınlar anlatıyor
İlk iş deneyimim 5 seneme mál oldu
(S.K. Grafik tasarımcı-35)
İlk işyerimde çok babacan bir yaklaşımı olduğunu düşündüğüm patronumla gayet iyi anlaşıyorduk. Henüz 21 yaşında olduğum için 40 yaşındaki patronumun tecrübelerinden faydalanabiliyor olmak benim için iyi bir şanstı. Ancak 6 ay sonra tamamen farklı sebeplerden işyerinden ayrıldım. Bir gün eski patronum bana telefon etti ve "Kızım, canım, yavrum" diye beni bozulan bilgisayar programına bakmaya çağırdı. Odasına girdiğimde benden hoşlandığını itiraf etti. Adam evliydi ve benim yaşıma yakın çocukları vardı. Çıkmak istediğimde sıkıca kavrayıp öpmeye kalkıştı. Var gücümle adamı uzaklaştırıp kaçmaya çalıştım ama beni tekrar yakaladı. Ben de onu merdivenlere doğru ittim ve korkuyla koşarak oradan uzaklaştım. Henüz 21 yaşında iş hayatına yeni adım atan bir genç kız olarak böyle bir tecrübe psikolojimi çok olumsuz etkiledi. Yaklaşık 5-6 sene genel olarak erkeklerden korkarak ve onlardan uzak durmaya çalışarak geçti.
Şu an işsizim
(E.T. Yönetici asistanı-30)
Eski patronum çok başarılı bir işadamıydı. Onun asistanı olmak benim için gurur verici ve ileride gösterebileceğim çok iyi bir referanstı. Zamanla etek giydiğim günlerde patronum tarafından çok daha ilgi gördüğümü fark ettim. Daha sık beni yanına çağırıyor, bazen akşamları işten beraber çıkıyorduk. Ama dediğim gibi bu yakın durumlarımız hep benim etek ya da göğüs dekoltesi olan bluzlar giydiğim günler oluyordu. Bir gün, monitörden aylık raporları gösterme bahanesiyle beni yanına çağırdı ve birden eteğimin içinden elini sokuverdi. Ben sabah o eteği giydiğim andan itibaren sağ kolumda hazır beklettiğim tokadı var gücümle ve sinirimle patronumun suratına indirdim. Şu an işsizim.
Beni popoma kadar açık elbiseyle hayal etmiş (S.D. Reklamcı-28)
Derginin patronunu hiç gözüm tutmamasına rağmen dergici olma hayaliyle işe başladım. Belli bir süre sonra patronum, dergi içeriğiyle ilgili önerilerimi konuşmak üzere beni sık sık odasına çağırmaya başladı. Beni "popoma kadar açık saten bir elbiseyle bir otel odasında" hayal ettiğini söylediği an kafamdan aşağı kaynar sular indi. Taciz kelimesi için illaki bir temas gerekmiyor. Bana göre patronumun yaptığı apaçık bir tacizdi. O akşam oradan son çıkışım oldu, çünkü bir daha gitmedim.
Yasal haklarınızı öğrenin
İşyerinde bir kişi, aynı işyerindeki başka biri yüzünden işini yapamaz hale geliyorsa, işveren o kişinin sözleşmesini feshedebiliyor. Mutlaka fiziksel temas aranmıyor.
Şahidiniz olmasa bile, fiziksel olayları detaylı bir şekilde anlatmanız durumunda Yargıtay kararı gereği tacizin varlığı kabul ediliyor.