İşyerinde psikolojik taciz

Nilgün YILDIZ
 
Psikolojik taciz (Mobbing) çok sayıda çalışanın kabusu. Bazen hakaretle, bazen aşağılamayla kendini gösteren bu davranışa maruz kalmak çalışanın hem psikolojik hem de fizyolojik olarak etkilenmesine neden oluyor.

Çalışma yaşamının var oluşundan beri olan fakat görmezden gelinen psikolojik taciz, kişinin saygısız davranışların hedefi olmasıyla başlıyor.�
Nilgün Yıldız yazıyor
 
Bolu’daki dava hala sürüyor

Türkiye’de psikolojik taciz olayı beş kez mahkemeye yansımış. Bu davaların hepsi de psikolojik tacize uğrayanların lehine sonuçlanmış.

Psikolojik taciz son olarak Bolu’da bir başhekimin intiharı ile ilgili gündeme geldi. Henüz sonuçlanmayan davadaki iddiaya göre; 2007’de meydana gelen olayda, Başhekim Sedat Turgay, muayenehanesinde intihar etmişti. İntiharın ardından Bolu Tabip Odası, Sağlık Bakanlığı müfettişi Mutlu G. hakkında suç duyurusunda bulunmuştu.

Peki neler bu şekilde bir tacize giriyor. Çalışma Psikoloğu Prof. Dr. Pınar Tınaz ile işyerinde tacizin bilinmeyenlerini konuştuk.

İŞTE TACİZE GİREN DAVRANIŞLAR�
Çalışma Psikoloğu prof. Dr. Pınar Tınaz
 
Tınaz, “Ülkemizde psikolojik taciz bilinmiyor hatta yanlış yorumlanıyor. Günlük iş çatışmalarıyla karıştırılabiliyor. Bu uzun vadede çok tehlikeli oluyor. Haksız eleştiri, hata bulmak, dışlamak, yok saymak, sosyal toplantılara çağırmamak, odaya girdiğinde konuyu değiştirmek, alay etmek, kılık kıyafetiyle dalga geçmek, masasının üzerinden eşyaları yok etmek gibi davranışlar psikolojik taciz sayılıyor.

Peki her hata, her eleştiri taciz mi? Elbette değil. Bunun için bazı özellikler gerekiyor. İşte o şartlar da şunlar:

HANGİ ŞARTLAR GEREKİR

1. İşyerinde gerçekleşmesi gerekir.
2. Bir olguya işyerinde psikolojik taciz diye bakabilmek için davranışların ayda birkaç kez tekrarlanması gerekir.
3. Bir olgunun işyerinde psikolojik taciz olması için altı ay geçmiş olması gerekir.
4. Davranış tarzlarının kişiye kötü muamale şeklinde olması gerekir.
5. Birbiri ardına birtakım evreler içinde geçmiş olması gerekir.
6. İletişim olgusu olduğu için iki taraf vardır. Tacizi yapan ve hedef kişi arasında düzeysel bir eşitsizlik vardır. Kurban konumundaki kişi devamlı kaybeden kişidir. Zavallı kurban ne yaparsa batar.
7. En zor teşhis edilen parametre zalimlik.

TACİZCİ TİPLER

Bir amir tipi var bir de iş arkadaşı var.

Narsist tacizci; Her şeyin üstünde kendini görüyor. Herkesten üstün olduğu için bütün kötülükleri hak görüyor.
Bağıran çağıran tacizci: Bu davranışla herkesi sindireceğini sanıyor. Sizi yıldırarak bunu uyguluyor.
Kendi hayal kırıklığına uğrayan tacizci: Kendi başarısızlıklarını sizde gördüğü an bunu tahammül edemiyor.
İki yüzlüler:  Size başka bir ortamda çok iyi davranıyor, yalnızken size çok kötü davranıyor.

İş yerinde psikolojik tacize uğrama riskiniz ne zaman artıyor?
Eğer başarılıysanız, diğerlerinden kılığınız kıyafetiniz ya da kültürünüzle farklıysanız, bir topluluk içinde yalbnızsanız örneğin erkeklerin çalıştığı bir ofiste tek kadınsanız tacize uğrama riskiniz artıyor.

“Üniversitelerde taciz çok fazla”

İş yerinde psikolojik taciz hangi sektörlerde daha yaygın?
Öncelikle sağlık ve eğitim sektöründe yaygındır. Özellikle de üniversiteler bunun yatağıdır.

Tacize uğrayan bir kişi ne yapmalı?
Eğer hukuki olarak bakacak olursak hukuki yola yargıya başvurmak için elinizde çok belge olması gerekiyor. Çünkü hukuk delillere, tanığa dayalıdır. Türkiye’de psikolojik tacize ilişkin bir yasa mevcut değil. Ancak bu olguya karşılık İş Kanunu, Medeni Kanun , Borçlar Kanunu, Anayasa ve Türk Ceza Kanunu’nda bu konuyla ilişkin yasalar çerçevesinde bireyi korumak mümkün. Bu konuyla ilişkin olarak yargıtayda sonuçlanmış 5 tane karar mevcut. Bu davalar kurban lehine sonuçlanmış.

Tacizden korunmak için ne yapmak gerekiyor?
1. Öncelikle bu konuyu çok iyi bilen bir uzmana başvurmak gerekiyor. En başta çalışma psikologlarını ilgilendiriyor. Hem bireyi hem de kurumu ele alabiliyorsunuz. Psikologlardan da destek alınması gerekiyor. Doktorlar da bu konuda dikkatli olmalı.

2. Bu tacizden kurtulmak için “Benim bu işyerinden gitmem mi daha iyi yoksa kalıp mücadele mi” kararını vermelidir.
İşte kalmaya karar verdiğinde kendi yokluğunda arkasından tacizcilerin daha fazla dolap çevireceğini düşünerek rapor alıp, işe getmemezlik etmemeli. Ben buradayım diye varlığıyla rahatsız edebilmeli.

3. İş yerinde psikolojik tacizi destekleyen kurumları çok büyük bedeller ödemek zorunda kalacaklarını üst yönetime duyurabilmelidir.

4. Hedef olduğu psikolojik tacizin başkaları tarafından fark edilmesi sağlanmalı.

5. Gerektiğinde üst makamlara gideceğini o kişilere açıkça söylemeli.�