İşte Harry Potter’ın hastalığı
Güncelleme Tarihi:
Mesude ERŞAN
Oluşturulma Tarihi: Eylül 21, 2008 00:00
Dustin Hoffman rolünün hakkını fazlasıyla vermiş, Yağmur Adam filmini izleyen herkesi otizm hastalığıyla tanıştırmıştı. Şimdi bir başka hastalık yine bir beyazperde kahramanıyla tanınmak üzere. Beceriksiz çocuk sendromunu (dispraksi) Harry Potter olarak tanıdığımız İngiliz oyuncu Daniel Radcliffe ile duyduk. Ancak 19 yaşındaki genç oyuncunun farkı, dispraksiyi oynamıyor, yaşıyor.
Filmlerinde bir maceradan diğerine atlayıp, şaşırtıcı sihirler yaparken, gerçek hayatta eğitiminde sorun yaşıyor, yazı yazamıyor, hatta ayakkabılarını bağlamakta bile zorluk çekiyor. Filmlerinden Harry Potter olarak tanıdığımız Daniel Redcliffe’in yaşadığı bu zorlukların nedeni dispraksiya. Bir gün başardığını ertesi gün başaramayabiliyor. Dispraksi hastaları, kalem tutmak, çatalla yemek yemek, düğme iliklemek, ayakkabı bağlamak, legoyla oynamak, bisiklete binmek gibi en basit hareketleri bile yapamayabiliyorlar.
Dispraksiyi çoğumuz 19 yaşındaki İngiliz oyunca sayesinde yeni yeni duydik. Ama Dünya Sağlık Örgütü’nün hastalık sınıflandırma kitabında her 100 çocuktan 6-20’sinde görüldüğü yazıyor. Çoğunda zeka sorunu yok, hatta oldukça zekiler. Diğer gelişimsel hastalıklar gibi, erkeklerde kızlara oranla dört kat daha sık rastlanıyor. Doğuştan ve beynin nörolojik yapısından kaynaklanıyor. Beykent Üniversitesi Psikoloji Bölüm Başkanı Prof. Dr. Ümran Korkmazlar Oral’a göre dispraksinin en basit tanımı, çocuğun bir amaca yönelik hareketi planlama ya da uygulama bozukluğu. Beceriksiz çocuk sendromunun diğer adları ise gelişimsel koordinasyon bozukluğu, sakar çocuk sendromu, duyu-motor fonksiyon bozukluğu, algısal-motor fonksiyon bozukluğu.
YOKSA TANRI’NIN ARMAĞANI MI?
Bu hastalık çocuğun fiziksel, duygusal, sosyal, zihinsel, dil ve duyu alanlarından birini ya da hepsini etkileyerek öğrenme güçlüğü yaratıyor. Dispraksi her bireyi farklı derecede farklı alanlarda ve farklı zamanlarda etkiliyor. Dispraksili birey duyusal verileri toplama, depolama, iletme, hareket planlama ve uygulamada güçlük çekiyor. Ancak dünyada bunun bir "armağan" olduğunu savunanlar da var. Çünkü dispraksikler diğer çocuklara göre daha yaratıcı olabiliyor, yönlendirilmeleri halinde başka beceriler kazanabiliyorlar. Küçük bazı önlemlerle üniversite okuyup, iş-güç sahibi olmaları hiç de zor değil.
Prof. Dr. Oral, tanının zamanında konması üzerinde önemle duruyor: Çünkü tanı konulması geciktikçe okul çağında başarısı olumsuz etkileniyor, bu sefer de özgüven sorunları ekleniyor. Çocuk, doğru zamanda, doğru yardım alamazsa öğrenimi bırakıyor.
Dispraksinin farkedilmesi için öyle uzun yıllara gerek yok aslında. Dispraksik bebekler doğuştan itibaren tedirgin, huzursuz oluyor ve beslenme sorunları yaşıyor. Psikomotor gelişimleri yavaş oluyor. Örneğin 8 aylık olduğu halde bağımsız oturamıyor.
BAŞKA BOZUKLUKLARLA BİRLEŞİYOR
Dispraksikler uzmanlara genellikle okul, öğrenme, davranış sorunları nedeniyle getiriliyor. Ancak okul reddi, depresyon, iletişim bozuklukları, konuşma bozukluğu, idrar kaçırma, dışkı tutamama gibi sorunların altında da dispraksi olabiliyor. Dispraksiyle eş zamanlı olarak en sık görülen bozukluklar ise disleksi (öğrenme bozukluğu), dikkat eksikliği, hiperaktivite, asperger (aşırı içe kapanıklık), konuşma/dil bozukluğu, duygulanım bozukluğu, idrar kaçırma ve özgüven eksikliği.
YAŞITLARI YERİNE BÜYÜKLERLE OLMAYI TERCİH EDİYORLAR
Dil ve konuşmayla ilgili belirtiler Dil gelişiminde yavaşlık, konuşma organlarını kullanmada güçlük, konuşma seslerinin çıkarmada güçlük, sözcük ve cümle içinde sesleri sıralayamama, nefes kontrolünde güçlük, beslenme güçlükleri
İnce motor gelişiyle ilgili belirtiler Basit hareketleri öğrenmede, kalem tutmada güçlük, yaşına uygun hızda ve düzgün yazamama, yazarken elinin ağrıması, kaşık, çatal, makas kullanma güçlüğü, inşa, lego, yap-boz oyunları oynamaktan kaçınmak, ayakkabı bağı bağlayamamak, düğme ilikleyememek
Bedeni kullanma, koordinasyon ilgili belirtiler Denge sorunları, sağını solunu karıştırma, sıralı hareketlerin sırasını karıştırma, nesneler arası mesafeleri kestirmede güçlük, mekan algısında güçlük, nesneleri kaldırma ve toplamada beceriksizlik, koşarken ya da heyecanlanınca kanat çırpar gibi hareketler yapmak, bisiklet sürememe, beden eğitimi dersinden hoşlanmama, mesane ve bağırsak kontrol sorunları
Diğer belirtiler Yüksek sesten ya da ışıktan rahatsız olmak, kendisine dokunulduğunda farketmeme ya da aşırı duyarlılık, ısı değişikliklerine aşırı duyarlılık, çok enerji harcadığından devamlı yorgunluk hissi, kas sorunları, dağınıklık, öfke kontrol güçlükleri, konsantrasyon güçlüğü, duygulanım sorunları, uyku sorunları, yavaş hareket etmek, tehlikeleri kestirememek, özgüven ve benlik saygısı sorunları, yaratıcı oyunlardan hoşlanmama, yaşıtlarıyla iletişim güçlüğü, yaşından büyüklerle olmayı tercih etme.
Dispraksiyi çoğumuz 19 yaşındaki İngiliz oyunca sayesinde yeni yeni duydik. Ama Dünya Sağlık Örgütü’nün hastalık sınıflandırma kitabında her 100 çocuktan 6-20’sinde görüldüğü yazıyor. Çoğunda zeka sorunu yok, hatta oldukça zekiler. Diğer gelişimsel hastalıklar gibi, erkeklerde kızlara oranla dört kat daha sık rastlanıyor. Doğuştan ve beynin nörolojik yapısından kaynaklanıyor. Beykent Üniversitesi Psikoloji Bölüm Başkanı Prof. Dr. Ümran Korkmazlar Oral’a göre dispraksinin en basit tanımı, çocuğun bir amaca yönelik hareketi planlama ya da uygulama bozukluğu. Beceriksiz çocuk sendromunun diğer adları ise gelişimsel koordinasyon bozukluğu, sakar çocuk sendromu, duyu-motor fonksiyon bozukluğu, algısal-motor fonksiyon bozukluğu.
YOKSA TANRI’NIN ARMAĞANI MI?
Bu hastalık çocuğun fiziksel, duygusal, sosyal, zihinsel, dil ve duyu alanlarından birini ya da hepsini etkileyerek öğrenme güçlüğü yaratıyor. Dispraksi her bireyi farklı derecede farklı alanlarda ve farklı zamanlarda etkiliyor. Dispraksili birey duyusal verileri toplama, depolama, iletme, hareket planlama ve uygulamada güçlük çekiyor. Ancak dünyada bunun bir "armağan" olduğunu savunanlar da var. Çünkü dispraksikler diğer çocuklara göre daha yaratıcı olabiliyor, yönlendirilmeleri halinde başka beceriler kazanabiliyorlar. Küçük bazı önlemlerle üniversite okuyup, iş-güç sahibi olmaları hiç de zor değil.
Prof. Dr. Oral, tanının zamanında konması üzerinde önemle duruyor: Çünkü tanı konulması geciktikçe okul çağında başarısı olumsuz etkileniyor, bu sefer de özgüven sorunları ekleniyor. Çocuk, doğru zamanda, doğru yardım alamazsa öğrenimi bırakıyor.
Dispraksinin farkedilmesi için öyle uzun yıllara gerek yok aslında. Dispraksik bebekler doğuştan itibaren tedirgin, huzursuz oluyor ve beslenme sorunları yaşıyor. Psikomotor gelişimleri yavaş oluyor. Örneğin 8 aylık olduğu halde bağımsız oturamıyor.
BAŞKA BOZUKLUKLARLA BİRLEŞİYOR
Dispraksikler uzmanlara genellikle okul, öğrenme, davranış sorunları nedeniyle getiriliyor. Ancak okul reddi, depresyon, iletişim bozuklukları, konuşma bozukluğu, idrar kaçırma, dışkı tutamama gibi sorunların altında da dispraksi olabiliyor. Dispraksiyle eş zamanlı olarak en sık görülen bozukluklar ise disleksi (öğrenme bozukluğu), dikkat eksikliği, hiperaktivite, asperger (aşırı içe kapanıklık), konuşma/dil bozukluğu, duygulanım bozukluğu, idrar kaçırma ve özgüven eksikliği.
YAŞITLARI YERİNE BÜYÜKLERLE OLMAYI TERCİH EDİYORLAR
Dil ve konuşmayla ilgili belirtiler Dil gelişiminde yavaşlık, konuşma organlarını kullanmada güçlük, konuşma seslerinin çıkarmada güçlük, sözcük ve cümle içinde sesleri sıralayamama, nefes kontrolünde güçlük, beslenme güçlükleri
İnce motor gelişiyle ilgili belirtiler Basit hareketleri öğrenmede, kalem tutmada güçlük, yaşına uygun hızda ve düzgün yazamama, yazarken elinin ağrıması, kaşık, çatal, makas kullanma güçlüğü, inşa, lego, yap-boz oyunları oynamaktan kaçınmak, ayakkabı bağı bağlayamamak, düğme ilikleyememek
Bedeni kullanma, koordinasyon ilgili belirtiler Denge sorunları, sağını solunu karıştırma, sıralı hareketlerin sırasını karıştırma, nesneler arası mesafeleri kestirmede güçlük, mekan algısında güçlük, nesneleri kaldırma ve toplamada beceriksizlik, koşarken ya da heyecanlanınca kanat çırpar gibi hareketler yapmak, bisiklet sürememe, beden eğitimi dersinden hoşlanmama, mesane ve bağırsak kontrol sorunları
Diğer belirtiler Yüksek sesten ya da ışıktan rahatsız olmak, kendisine dokunulduğunda farketmeme ya da aşırı duyarlılık, ısı değişikliklerine aşırı duyarlılık, çok enerji harcadığından devamlı yorgunluk hissi, kas sorunları, dağınıklık, öfke kontrol güçlükleri, konsantrasyon güçlüğü, duygulanım sorunları, uyku sorunları, yavaş hareket etmek, tehlikeleri kestirememek, özgüven ve benlik saygısı sorunları, yaratıcı oyunlardan hoşlanmama, yaşıtlarıyla iletişim güçlüğü, yaşından büyüklerle olmayı tercih etme.