İstanbul Yazıları

Eylül ayı

Miládî takvimde yılın dokuzuncu ayı, sonbahar mevsiminin ilk ayı; 30 gündür; güneş bu ayın başında 5.24 de doğar, 18.43 de batar, sonunda da 5.53 de doğar 17.54 de batar; ayın sonunda gün 1 saat 18 dakika kısalmış olur.

İstanbul ikliminde bu ayda vücudun soğukdan korunmasına kışdan ziyáde dikkat etmelidir. Sabahları ekseriya sis ve rutûbet çokdur.

Bağ bozumuna devam olunur; sirke yapılır, pekmez kaynatılır. Bu ayda meyve bahçelerinin işi çok olur; şeftáli, kayısı, erik, bádem çekirdekleri çimlendirilmek üzere ıslak kum içine dikilir, sabah akşam sulanır. Dikilecek ağaçlar için çukurlar açılır; güllere göz aşısı yapılır; portakal ve limon saksılarının toprağı değiştirilir.

Maydanoz, tere, dereotu, roka, turp ve geç yetişen salatalar ekilir. Beyazlandırılmak istenen kerevizler samanla örtülür; çelik fidanları hususi yasdıklara dikilir; meyve ağaçlarına göz aşısı yapılır; fidelikler çapalanır. Temmuzda ekilmiş lahana ve pırasa tohumları fideleşmiş olur, çıkarılıp tarlalara nakledilir. Bu ayda ekilen bakla ve bezelye nisanda mahsul verir. Ispanak seyrekleşir. Diş sarmısak ve arpacık soğan ekilir.

Güllerden çelik, karanfillerden daldırma yapılır. Gül çelikleri için yapılan yasdıkların üstünü karar yükseklikde camla örterek kışdan korumalıdır, açık havalarda havalandırmak, icáb ederse şerbet vermeli; funda toprağı ile keçi gübresi en muváfıkıdır. Şakaayikler kökden ayrılarak çoğaltılır. Çiçek soğanları saksılara konulur.

Barbunya, tekir balıklarının tam yenecek zamanıdır; lüferin irisi kofananın en lezzetli zamanıdır. İstavrit, izmarit lezzetlidir. Kılıcın ve Kefalın da en lezzetli devridir; kılıcı bilhassa defne yaprağı ile şiş kebabı yapmalıdır.

Eskiden eylülün 8. günü Göksu'da üç gün süren bir panayır kurulurdu. (...)

(İstanbul Ansiklopedisi. Cilt: 10. Sayfa: 5437-5438)