İstanbul’un çarşı-pazarında 40 yıl
Güncelleme Tarihi:
Oluşturulma Tarihi: Haziran 16, 2011 21:22
Gazeteci Kadir Can’ın İstanbul’un çarşılarında, pazarlarında, toptancı hallerinde, cadde ve sokaklarında 40 yıl boyunca çektiği fotoğraflarla yazdığı metinlerden oluşan “Çarşı Pazar İstanbul” adını taşıyan belgesel nitelikli kitap İstanbul Ticaret Odası tarafından yayınlandı.
Gazeteciliğe başladığı 1971 yılından bu yana çektiği fotoğraflarla İstanbul’da 40 yıl içinde meydana gelen kentsel değişimi, “Yaşayıp Unuttuğumuz İstanbul” kitabıyla gözler önüne seren Kadir Can, ikinci kitabında aynı süre içindeki alışveriş dünyamızı anlatıyor. Sebze-meyve, et, balık ve her türlü kuru gıda ile baharatın çarşı pazara girmeden önce toptan olarak satıldığı yerlerdeki fotoğraflar, 30-40 yıl öncesini gözler önüne seriyor. Baharat ve çeşitli gıdaların toptan satıldığı Eminönü’ndeki Yemiş semti artık yok. Eminönü-Unkapanı arasındaki sebze meyve hali ile kuru gıda toptancılarının yerinde yeller esiyor. Azapkapı’daki balık halinin bulunduğu yerden yakında metro köprüsünün ayağı yükselecek. İstanbulluların et ihtiyacını karşılayan Sütlüce’deki mezbaha ise kongre merkezi oldu.
Alışveriş denilince 10 yıl öncesine kadar ilk akla gelen yerler hala çarşı ve pazarlardı. Özellikle İstanbul’da son yıllarda esen kentsel gelişim rüzgarları, insanları büyük alışveriş merkezlerine yöneltip, bakkal, manav, çarşı- pazar geleneğinin değişimini hızlandırdı. Kitaptaki fotoğraflara bakınca kırk yıl öncesinden günümüze kadar uzanan süreçte alışverişteki değişimin ne denli hızlı olduğunu görebiliriz.
EN BÜYÜK SÜPERMARKET: EMİNÖNÜ
İstanbul’un eskiden en önemli alışveriş merkezi olan Eminönü, Kadir Can’ın albüm-kitabında geniş yer tutuyor. Gece nüfusu 50 bin civarında olan Eminönü, gündüz saatlerinde şehir nüfusunun neredeyse yarısını ağırlardı. Bu kadar insanın Eminönü’ne akın etmesinin nedeninin başında alışveriş geliyordu. Giyim kuşamdan gıdaya, iğneden ipliğe her tür ve çeşit ihtiyaç maddesinin en ucuz fiyatla satıldığı yer olarak ün yapan Eminönü, sayıları on bine yaklaşan dükkânları, kapalı ve açık çarşıları, imalatçıları, toptancıları, seyyarlarının yanı sıra işportacılarıyla eşi benzeri olmayan, dünyanın belki de en büyük süper marketlerinden biriydi.
YOK OLAN PAZARLAR
Semt bu işlevini günümüzde azalarak da olsa sürdürürken, Topkapı’daki Bitpazarı, Edirnekapı’daki Atpazarı ve Kadıköy’deki Salıpazarı tarihe karıştı. Hızlı bir değişimin yaşanmakta olduğu alışveriş dünyasında, pantolon provasını hurdacıdaki dolapta veya caminin bir köşesinde yapanlar, evinin duvarına çaktıkları raflarla manav dükkânı yapanlar ve gıda maddelerini gazete kağıdına sarıp satanlar zaman içinde kaybolup gitti.
Kadir Can gelinen noktayı şöyle anlatıyor: ”İstanbul son yıllarda inanılmaz bir değişim yaşıyor. Şehir her geçen yıl derlenip toparlanıp güzelleşiyor ve daha yaşanabilir bir yer haline geliyor. Bunun en inandırıcı göstergesi zaman içinde çekilen fotoğraflardır. Bırakın 40 yıl öncesini 20 yıl önceki görüntüler bile tarihe karıştı. İstanbul’daki alışverişi konu alan kitaba bakıp günümüzle kıyasladığımızda şehirdeki değişimle birlikte halkın bilinçlendiğini, ticaretle uğraşanların çağa ayak uydurduğunu, marketlerin ve büyük alışveriş merkezlerinin açılmasının çarşı-pazar rekabetini oluşturduğunu görürüz. Bu rekabet, kaliteli ürünleri daha uygun fiyatlarla ve sağlıklı ortamlarda satın alan tüketiciye yansımasını sağlamaktadır. Son 40 yıl içinde çekilen fotoğraflar, şehirde ve ticaretteki gelişmelerin yansıdığı çarşı pazardaki alışveriş dünyamızı olumlu yönde ne denli etkilediğini görebiliriz.”
Haber peşinde koştuğu 40 yıl boyunca İstanbul’da girmedik sokak bırakmayan Kadir Can çektiği yüz binlerce fotoğrafın bir bölümünü özenle koruyup geniş bir arşiv oluşturmuş. “Foto muhabirleri iyi bir arşiv çalışması yaparlarsa zaman içinde yaşadıkları ülkenin ve şehrin tarihine ışık tutabilirler” diyor.
Meslekte 40 yıl
1951 yılında Büyükada’da doğan, gazeteciliğe 1971 yılında Günaydın’da başlayan Kadir Can, Cumhuriyet, Hürriyet, Söz, Gazete Gazetesi, Güneş, Sabah İstanbul gazeteleriyle Gezi ve Atlas dergilerinde çalıştı. 1985 den bu yana Fransız Sipa Press Ajansı’nın foto muhabirliğini yapıyor. Atlas Dergisi için halen çalışmalarını sürdüren Kadir Can röportaj ve fotoğraf dallarında 23 ödül kazandı.
Alışveriş denilince 10 yıl öncesine kadar ilk akla gelen yerler hala çarşı ve pazarlardı. Özellikle İstanbul’da son yıllarda esen kentsel gelişim rüzgarları, insanları büyük alışveriş merkezlerine yöneltip, bakkal, manav, çarşı- pazar geleneğinin değişimini hızlandırdı. Kitaptaki fotoğraflara bakınca kırk yıl öncesinden günümüze kadar uzanan süreçte alışverişteki değişimin ne denli hızlı olduğunu görebiliriz.
EN BÜYÜK SÜPERMARKET: EMİNÖNÜ
İstanbul’un eskiden en önemli alışveriş merkezi olan Eminönü, Kadir Can’ın albüm-kitabında geniş yer tutuyor. Gece nüfusu 50 bin civarında olan Eminönü, gündüz saatlerinde şehir nüfusunun neredeyse yarısını ağırlardı. Bu kadar insanın Eminönü’ne akın etmesinin nedeninin başında alışveriş geliyordu. Giyim kuşamdan gıdaya, iğneden ipliğe her tür ve çeşit ihtiyaç maddesinin en ucuz fiyatla satıldığı yer olarak ün yapan Eminönü, sayıları on bine yaklaşan dükkânları, kapalı ve açık çarşıları, imalatçıları, toptancıları, seyyarlarının yanı sıra işportacılarıyla eşi benzeri olmayan, dünyanın belki de en büyük süper marketlerinden biriydi.
YOK OLAN PAZARLAR
Semt bu işlevini günümüzde azalarak da olsa sürdürürken, Topkapı’daki Bitpazarı, Edirnekapı’daki Atpazarı ve Kadıköy’deki Salıpazarı tarihe karıştı. Hızlı bir değişimin yaşanmakta olduğu alışveriş dünyasında, pantolon provasını hurdacıdaki dolapta veya caminin bir köşesinde yapanlar, evinin duvarına çaktıkları raflarla manav dükkânı yapanlar ve gıda maddelerini gazete kağıdına sarıp satanlar zaman içinde kaybolup gitti.
Kadir Can gelinen noktayı şöyle anlatıyor: ”İstanbul son yıllarda inanılmaz bir değişim yaşıyor. Şehir her geçen yıl derlenip toparlanıp güzelleşiyor ve daha yaşanabilir bir yer haline geliyor. Bunun en inandırıcı göstergesi zaman içinde çekilen fotoğraflardır. Bırakın 40 yıl öncesini 20 yıl önceki görüntüler bile tarihe karıştı. İstanbul’daki alışverişi konu alan kitaba bakıp günümüzle kıyasladığımızda şehirdeki değişimle birlikte halkın bilinçlendiğini, ticaretle uğraşanların çağa ayak uydurduğunu, marketlerin ve büyük alışveriş merkezlerinin açılmasının çarşı-pazar rekabetini oluşturduğunu görürüz. Bu rekabet, kaliteli ürünleri daha uygun fiyatlarla ve sağlıklı ortamlarda satın alan tüketiciye yansımasını sağlamaktadır. Son 40 yıl içinde çekilen fotoğraflar, şehirde ve ticaretteki gelişmelerin yansıdığı çarşı pazardaki alışveriş dünyamızı olumlu yönde ne denli etkilediğini görebiliriz.”
Haber peşinde koştuğu 40 yıl boyunca İstanbul’da girmedik sokak bırakmayan Kadir Can çektiği yüz binlerce fotoğrafın bir bölümünü özenle koruyup geniş bir arşiv oluşturmuş. “Foto muhabirleri iyi bir arşiv çalışması yaparlarsa zaman içinde yaşadıkları ülkenin ve şehrin tarihine ışık tutabilirler” diyor.
Meslekte 40 yıl
1951 yılında Büyükada’da doğan, gazeteciliğe 1971 yılında Günaydın’da başlayan Kadir Can, Cumhuriyet, Hürriyet, Söz, Gazete Gazetesi, Güneş, Sabah İstanbul gazeteleriyle Gezi ve Atlas dergilerinde çalıştı. 1985 den bu yana Fransız Sipa Press Ajansı’nın foto muhabirliğini yapıyor. Atlas Dergisi için halen çalışmalarını sürdüren Kadir Can röportaj ve fotoğraf dallarında 23 ödül kazandı.