İstanbul, ‘Uluslararası Caz Günü’nü Dubai’nin elinden nasıl aldı?

Bu başarının arkasında aslında üç isim var: Birincisi UNESCO’ya en başından beri İstanbul’u öneren Herbie Hancock. Diğer iki isim ise uluslararası çaptaki bu müzik etkinliğini Türkiye’ye kazandırmak için perde arkasında çalışmalarını yürüten iki deneyimli diplomat: Türkiye’nin Washington Büyükelçisi Namık Tan ve eski UNESCO Daimi Temsilcisi Büyükelçi Gürcan Türkoğlu.
Uluslararası Caz Günü ilk kez geçen yıl üç dünya şehrinde; Paris, New York ve cazın doğduğu şehir olarak bilinen New Orleans’ta düzenlenmişti. Bu yıl içinse iki şehrin adaylığı ön plana çıktı: Dubai ve İstanbul.

WASHINGTON’DA YEMEK

Geçen haziran ayında Thelonious Monk Caz Enstitüsü, Uluslararası Caz Günü’nün hazırlık çalışmaları çerçevesinde Türkiye’nin Washington Büyükelçisi Namık Tan ile Birleşik Arap Emirlikleri’nin Washington temsilcisini yemeğe davet etti. Yemekte enstitünün Yönetim Kurulu Başkanı Herbie Hancock da vardı. Yemeğin temel amacı ise büyükelçilerin ağzını yoklayıp Uluslararası Caz Günü’nün nerede yapılacağına karar vermekti. Enstitünün mütevelli heyeti, her iki ülkenin büyükelçisine de böyle bir caz etkinliğine nasıl ve ne kadar destek olabileceklerini sordular.
Aslında Türkiye’nin Washington Büyükelçiliği’nde 1940’larda başlayan ve Büyükelçi Namık Tan döneminde de büyük bir özenle devam ettirilen caz konserlerinin de etkisiyle enstitü üyelerinin kafalarında hep İstanbul vardı.
1940’larda siyahi müzisyenlere büyükelçiliğin kapısını açan Türkiye’nin Washington Büyükelçisi Mehmet Münir Ertegün’le oğulları ve Atlantic Records plak şirketinin kurucuları Ahmet ve Nesuhi Ertegün’ün caza olan katkıları Herbie Hancock tarafından çok iyi biliniyordu.
Ancak bazı enstitü üyelerinin kafasında, maddi imkânlarından dolayı böyle bir etkinliği Dubai’de düzenlemenin daha kolay olabileceği fikri vardı.
Washington Büyükelçisi Namık Tan, enstitünün iki ülkenin büyükelçisini aynı yemeğe çağırıp bir nevi ‘ortalığı kızıştırma’ hamlesinde bulunmasına fırsat vermemek için işin ‘maddi imkân’ boyutunun üzerine hiç gitmedi.
Diplomatik bir manevrayla toplantıda İstanbul’un tarihinden, kültüründen ve marka değerinden bahsetti ve ekledi: “İstanbul’un binlerce yıllık tarihiyle başka bir ülkenin maddi imkânlarını kıyaslayamazsınız. Eğer bu iş maddiyattan ibaretse tabii ki Dubai’de de yapabilirsiniz.” Yemekte eski ABD Dışişleri Bakanı Madeleine Albright da vardı ve Albright Tan’ın büyükelçilikte düzenlediği caz etkinliklerine katılmıştı. Dolayısıyla Tan’a Albright da destek verdi.

PARİS AYAĞI

Bu yemekten birkaç ay sonra UNESCO Genel Müdürü Irina Bakova, Paris’te Türkiye’nin eski UNESCO Daimi Temsilcisi Büyükelçi Gürcan Türkoğlu’nu yemeğe davet etti. “Uluslararası Caz Günü için Rio de Janeiro ve Dubai ev sahipliği yapmayı çok istiyor. Ancak biz İstanbul’u düşünüyoruz, Türkiye bu işe ilgi duyar mı?” diye sordu. Türkoğlu ise İstanbul’da her yıl iki büyük caz festivali düzenlendiğini ve İstanbul’un caz festivali için çok isabetli bir seçim olacağını anlattı.
Bu iki stratejik yemeğin ardından geçen yıl eylül ayında Kennedy Center’da düzenlenen ve Albright’a ‘caz elçisi’ ödülünün verildiği törende, Uluslararası Caz Günü’nün de İstanbul’da yapılacağı açıklandı. Gerek Tan gerekse de Türkoğlu, yarışı İstanbul’un kazandığını bu törende öğrendiler.
Her yıl 30 Nisan’da yapılan Uluslararası Caz Günü, caz müziğinin insan hakları, kadın-erkek eşitliği ve kültürler arası diyalogla olan bağlantısına vurgu yapmak amacını da taşıyor. Bu yüzden de böyle bir günün İstanbul’da kutlanması, Türkiye’deki insan hakları ve kadın-erkek eşitliği gibi konulara dikkat çekilmesi açısından da ayrı bir önem arz ediyor.

Kültür ve Turizm Bakanlığı desteğiyle İstanbul’da gerçekleştirilecek Uluslararası Caz Günü’nün yerel ortaklığını İKSV İstanbul Caz Festivali üstleniyor. Etkinlikler, 30 Nisan sabahı Galatasaray Lisesi’nde UNESCO Genel Direktörü Irina Bokova ve UNESCO İyi Niyet Elçisi Herbie Hancock tarafından yapılacak açış konuşmasıyla başlayacak. Uluslararası Caz Günü Konseri, 30 Nisan saat 21.00’de Aya İrini Müzesi’nde gerçekleştirilecek. Müzik direktörlüğünü John Beasley’nin üstlendiği bu çok özel konserde başta Herbie Hancock olmak üzere Wayne Shorter, Diane Reeves, Marcus Miller, Al Jarreau, Joss Stone, Terri Lyne Carrington, Hugh Masekela ve dünyaca ünlü birçok müzisyen sahnede olacak.

Garanti Bankası ve Akbank’ın sponsorluğunda gerçekleştirilecek Uluslararası Caz Günü etkinlikleri arasında ayrıca Beyoğlu Belediyesi Gençlik Merkezi’nde Robert Glasper’le caz konuşmaları, Bora Çeliker Tiro konseri, Borusan Müzik Evi’nde ‘Jam Session: Amerika’nın Caz Elçileri Dünyayı Kucaklıyor’ konulu fotoğraf sergisi Akbank Sanat’ta Tuluğ Tırpan Trio konseri, Babylon’da Floex- Big Beats Big Times Vol.2 konseri, Nublu’da İlhan Erşahin’s Istanbul Sessions feat. Erik Truffaz konseri ve Kanyon’da Caz Havası: Ozan Musluoğlu, Şevval Sam, Ayşe Gencer, Meltem Ege, Selen Beytekin, Şenova Ülker, Engin Recepoğulları, Bulut Gülen, Sarp Maden, Uraz Kıvaner, Ozan Musluoğlu ve Cengiz Baysal konseri de yer alıyor. Etkiniklerin tüm listesini http://caz.iksv.org/tr/cazgunu adresinden takip edebilirsiniz.