İstanbul’a belediye başkanı olsam ilk iş her şeyi durdururum

Venedik Mimarlık Bienali’nin küratörü Rem Koolhaas size bienalin temasını açıklarken dünya mimarisinin son 100 yılını anlatmış. Aynı konuşmayı Türkiye için yapmanız gerekseydi, ağırlık nerede olurdu?
Serginin ana noktası tam da bu. İstanbul’a yurtdışından gelenler bundan 10 sene öncesine kadar sadece Topkapı Sarayı’na ya da Ayasofya’ya giderlerdi. Ama beş yıldır bu büroya her ay iki veya üç grup geliyor. Genellikle Orta Avrupa’dan, ya belediyelerin ya da üniversitelerin yaptığı seyahatler. Onlara Kanyon, Sapphire, İstanbul Modern gibi bugünün İstanbul’u turu attırıyoruz.

Bir tek Erman Toroğlu tavanı değiştirdi

Üç hafıza mekânınızdan biri Büyükdere Caddesi. Buradaki yapıları tasarlarken İstanbul’un genel dokusunu ne kadar göz önünde bulunduruyorsunuz?
Orayı İstanbul’un tepelerinden biri olarak görüyorum. Loft’ta önceliğimiz, beton olmasıydı. Dairelere girdiğinizde o beton tavanı görüyorsunuz, bir tek Erman Toroğlu asma tavan yaptırdı.
İstanbul’un değişimi bir mimar olarak içinize siniyor mu?
İstanbul katmanlarıyla önemli bir şehir. Her politikacı bir iz bırakmış burada. Menderes, Dalan, Erdoğan. Hatta Kastelli’nin dahi izleri var. Bunu dünyanın başka hiçbir şehrinde görmedim. Ne kadar yapı stoku artsa, yeşil azalsa da hâlâ dünyada eşi olmayan bir şehir.
Babanızın kuşağı devletle de çok çalıştı. Şimdi ise devletin inşaatı denince akla TOKİ geliyor. Ne düşünüyorsunuz?
TOKİ’nin yaptıkları, dış mekanları hiç düşünülmemiş yapılar. Aynı paralara bence çok daha kaliteli olabilir. Çoğu mimarsız yapılıyor. Birbirini tekrar eden yapılar. En güzel örneği Ataköy konutları. Emlak Bankası yaptığı zaman iyi mimarlar bence iyi iş çıkarmışlar. İlk yapılan konutlar o yüzden çok başarılıdır. Daha sonra yapılan ise çok kötüdür. En son yapılansa en kötü olan. O üçlü dizi bizim aynamız.
AKM sizce işlevini kaybetti mi?
Bu bina artık tarihimizin bir parçası. Biz Türkiye’de binaları yıkıp yerine bir şeyler yapmaya çok alıştık. Ne problemi var? İşletme ve teknik problemler. Bunlar bertaraf edilirse tamamdır.
Ya olmazsa?
AKM’nin yıkılması çok zor. Bir kere şu anda birinci derecede tarihi eser. Bu tür binaların en çok yıkıldığı yer neresi biliyor musunuz? Türkmenistan. Türkmenbaşı, Ruslardan kalan bütün binaları yıktırıyor, kendi binalarını yaptırıyordu. Postmodern, eskiye benzemeye çalışan ama benzemeyen binalar. Bence AKM’nin ayakta durması 60’larda yapılmış ve şu anda kötü kullanılan yapılar için de iyi bir örnek olacak.
Yıkılırsa ne hissedersiniz?
Benim AKM ile kişisel bir bağım var. Yıkılmaması için büyük çaba gösteririm. Tabii ki çok üzülürüm. Ama neticede bu benim binam değil. Devletin ve herkesin. Ben de mimar olduğum için her türlü katkıyı yapmaya hazırım. Yeter ki açılsın ve iyi işletilsin. En son bildiğim, şantiyeye Gezi olayları sırasında bir faks geldiği ve inşaatın durdurulduğu. Zaten biz projeyi yapıp ihaleye çıktıktan sonra yetkililer hiçbir karşılık istemememize rağmen bizi binaya sokmadı. Her tarafı da söktüler. Oysa çoğu sökülmeden yapılacaktı. Tam duruma hâkim olamadık maalesef.

11 Eylül yüzünden Kanyon’un projesini değiştirdik

“Keşke yapmasaydım” dediğiniz bir yapı var mı?
Çoğu işimi bittikten sonra sevmem zaten. Hep iyi bir şey yapmaya bakarım. Biz mühendis değiliz, mimarın o andaki ruh hali de sonucu çok etkiliyor. Mesela Kanyon’u projelendirirken 11 Eylül olayları olmuştu ve kapılar yapmak zorunda kalmıştık, halbuki bizim projemiz içinden geçilen bir sokak olmasıydı.
Pişman olduğunuz demeyelim de kullanım şekliyle sizi rahatsız eden yapılar var mı?
Sapphire. Alttaki alanın yukarıdaki katın fuayesi olmasını önermiştim. Binanın kulesinin üstüne parayla dahi çıkılsa halkın 360 derece İstanbul’u görebilmesi fikri çok önemliydi. Alttaki mekânın da bir alışveriş merkezinden çok bir istasyon çıkışı gibi olmasını hayal etmiştim. Onun yerine doğru olmayan yüzlerce dükkân geldi. Bina çok güzel benim için ama artık ben oraya gitmiyorum. İçi doğru kullanılmıyor.
Siz bu ülkede Şehircilik Bakanı olsanız
ilk yapacağınız ne olurdu?
Bir kere bakan olsam Ankara’dan İstanbul’a karışmam. Belediye başkanına bırakırım. Dünyanın hiçbir yerinde böyle bir yönetim yok. Eğer belediye başkanı olsam, ilk önce her şeyi durdururdum. Bir şekilde İstanbul’un tepesine çıkıp şehrin her şeyini bir daha analiz ederdim.