Ä°ÅŸitme engelli bebekler sesli dünyaya merhaba dedi

Ä°ÅŸitme engelli çocuklara artık bebeklik döneminden itibaren içkulak protezleri takılmakta. Çocuklar genelde normal duyan çocuklar kadar iyi konuÅŸabiliyor. Buna raÄŸmen implantların yararları tartışılmakta.Malte Masurenko ilk sesi duyduÄŸunda bir yaşını geçmiÅŸti. "Adını söylediÄŸimizde birdenbire bize doÄŸru baktığını hatırlıyorum" diye anlatıyor annesi. DiÄŸer anne babalar için gayet normal olanlar Masurenko’nun ailesi için çok ÅŸey ifade etmekte. Malte tamamen sağır. Annesinin hamileliÄŸi sırasında bir enfeksiyon içkulaktaki duyu hücrelerini köreltmiÅŸ. Bugün artık üç yaşında olan Malte, ahizeyi saÄŸ kulağına iyice bastırıyor. KonuÅŸmayı öğrenmeye ve telefon etmesine izin veren alet bu kulağında. Malte bir koklea implantı taşıyor. Bu içkulak protezi, bozuk kıl hücrelerinin görevini üstlenerek iÅŸitme sinirine sesleri iletiyor. Sıradan bir iÅŸitme aleti Malte’nin iÅŸine yaramazdı. Ses ne kadar yüksek olursa olsun, içkulağı sesleri elektriksel tepilere dönüştüremiyor. Ä°ki yıl önce Malte’nin koklea kıvrımlarına itilen zar inceliÄŸindeki silikon kablolar dıştan görünmüyor, sadece kulağının arkasında sesi alan mikrofon ve bilgileri implanta ileten verici bobin dikkat çekmekte. "Malte artık neredeyse her ÅŸeyi dudakları okuyarak anlayabiliyor" diyor baba Christian. "Onun her zaman iÅŸitme engelli olarak kalacağını mesela implantın kopan bir kablo yüzünden devre dışı kaldığı zaman hatırlıyoruz." Üç yaşındaki çocuk duyamadığı zaman sessizleÅŸiyor ve üzülüyor ya da anne babasına onu yüzmeye götürmeleri için yalvarıyor. Çünkü orada implantı zaten kullanamıyor. Yapay içkulakYapay içkulak, bugüne dek seri üretimi yapılan tek sinir protezi. Körleri görme çipleriyle yeniden ışığa kavuÅŸturma veya belden aÅŸağısı felç olan insanların sinir yollarını yapay olarak baÄŸlama çabasında araÅŸtırmacılar hala deneme evresindeler. Koklea implantı dünya genelinde 75.000 kiÅŸi tarafından kullanılmakta. Özellikle de tamamen sağır olan çocuklarda implant sayısı hızla artmakta. Birkaç yıldan bu yana bir yaşından küçük bebekler bile ameliyat edilmekte. Dünyanın en büyük koklea implantı merkezlerinden biri olan Hannover Tıp Yüksekokulu’nda (MHH), Thomas Lenarz yönetimindeki doktorlar yıldan yıla 220 implant ameliyatı yapıyorlar. Ameliyat olanların %60’ı çocuk. MHH doktorları geçen yıl beyinzarı iltihabından sonra tamamen sağır olan 4 aylık bebeÄŸi ameliyat etmiÅŸler. Almanya’daki Würzburg Ãœniversite KliniÄŸi de çocuk ameliyatları yapıyor. Bu klinikteki doktorlar, dünyada ilk kez iki taraflı implant ameliyatını denediler. 1000’de 1Bin çocuktan biri sağır olarak dünyaya gelmekte. Bozukluk birçoÄŸunda doÄŸumdan hemen sonra fark edilmekte. Çünkü Avrupa’nın büyük kliniklerinde artık bebekler için bile iÅŸitme testi yapılmakta. "Bu test olmadan iÅŸitme sorunu ancak 27 aylıktan itibaren teÅŸhis edilebiliyor" diyor Lenarz. Ve bir çocuÄŸun konuÅŸma geliÅŸiminde yitirdiklerini telafi etmek neredeyse imkansızdır. Bir çocuk dünyadaki seslerden ne kadar uzak kalırsa beyni bu duyunun eksikliÄŸine göre geliÅŸiyor ve büyük beyin kabuÄŸu duyanlardan farklı olarak organize oluyor. Normalde konuÅŸmaların ve seslerin iÅŸlenmesinden sorumlu beyin bölgeleri bu durumda farklı görevler üsteleniyorlar çünkü. Mesela görsel uyartıların analizi gibi. Ve uzmanlar en geç yedi yaşında konuÅŸma yetisinin geri gelmeyecek ÅŸekilde yok olduÄŸunu tahmin ediyorlar. KonuÅŸma yetisi araÅŸtırmalarında, koklea implantını küçük yaÅŸtan itibaren taşıyanlar daha baÅŸarılı oluyorlar, diyor Würzburg KliniÄŸi koklea implant uzmanı. "Bu ne demek?"Fakat normal duyan bebekler konuÅŸmayı da öğrenirlerken, implant kullanıcıları önce yeni seslerin ne anlama geldiÄŸini öğrenmek zorundalar. Ä°mplantın üzerindeki 22 elektrot saÄŸlıklı kulaktaki binlerce kıl hücresinin zorlu görevlerini sadece kısıtlı olarak yerine getiriyorlar. "Ä°lk önce tüm sesler mekanikti" diyor iÅŸitme yetisini 30 yaşında kaybeden ve koklea implantıyla konuÅŸmaları yeniden anlamaya baÅŸlayan Ralf Janowsky. Fakat Janowsky yapay sesleri aklında kalanlarla karşılaÅŸtırma imkanına sahipti, oysa sağır çocuklar sadece yapay sesi biliyorlar. Ä°mplant ilk önce iÅŸitme yetilerini yitiren yetiÅŸkinler için düşünülmüştü. Çocuklar seksenli yıllardan bu yana ameliyat edilmekte. Bir yaşından küçük bebek ilk kez 1998 yılında ameliyat. oldu. Küçük yaÅŸtan itibaren implant taşıyan çocuklar yaşıtlarıyla birlikte okula gidebilmekte. "Bu çocuklar implantla konuÅŸmayı öğrenen ilk nesil" diyor Münih Ãœniversitesi iÅŸitme engelli pedagoji profesörü Anette Leonhardt. Yine de normal deÄŸillerFakat koklea implantı kullananlar, gürültülü sınıflarda veya okul bahçesindeki konuÅŸmaları çevre gürültülerinden ayırt etmekte zorlanıyorlar. Bu nedenle öğretmenler genelde konuÅŸulanları telsizle implanta gönderen bir mikrofon kullanmak zorundalar. Sağırlar okulunun pedagogu Klaus Mangold, koklea implantı taşıyan çocuklar da yine ileri derecede sağırlar. Kimi doktorlar çocukların implant sayesinde tamamen normal duyacaklarını söyleseler de bu doÄŸru deÄŸil, diyor. Mangold implantı bu yüzden mucize bir alet olarak görmüyor. Kimi implant taşıyıcıları iyi konuÅŸabiliyor. Bu çocuklardan bazıları kendilerini, ne duyanların ne de sağırların dünyasına ait hissediyorlar. Ä°leri teknoloji iÅŸitme aletleri sağırlar ve pedagoglar arasında diÄŸer bir tartışmaya da neden oldu. Sağır çocuklara iÅŸaret dili de öğretilmeli mi? Sağırların doÄŸal iletiÅŸim aracı iÅŸaret dilidir. Kendi aralarında iletiÅŸim engeli ortadan kalkıyor. Ä°ÅŸaretler ve mimik bu özel dilin sözcüklerini oluÅŸturuyorlar. Ä°ÅŸaret dili tartışmasıİşaret diliyle kendilerine ayrı bir dünya yaratanlar bunun gerekli olduÄŸunu da ssavunuyorlar. Mesela kendisi de sağır olan Alman eÄŸitim bilimci Helmut Vogel, sağır çocukların anne babalarına sesli dilin doktorlar tarafında tek olanak olarak sunulmasından yakınmakta.Ä°ÅŸaret dilinin öğretilmemesi gerektiÄŸini savunan doktorların endiÅŸesi ise iÅŸaret dilinin çocuklara ilk baÅŸlarda daha basit gibi görünmesi yüzünden tercih edilebileceÄŸine dayanıyor. Spiegel dergisinden aldığımız bu yazıda Vogel şöyle devam ediyor: Koklea implantı taşıyan çocukların sadece sesli dil yetileri takip ediliyor. Peki ama ileride duyanlarla analaÅŸamazlarsa ne olacak?Üç yaşından bu yana implant taşıyan yedi yaşındaki Joel her yeni sözcük için büyük bir çaba harcamak zorunda. "EÄŸer tanıdık biriyle konuÅŸursa ve konuyu biliyorsa olayı takip ediyor. Fakat diÄŸer zamanlarda iÅŸaret diline ihtiyacı var" diyor annesi. Joel de sağırlar için özel bir okula devam ediyor Spiegel’de yayımlanan (13/05) habere göre, yazının başında sözü edilen Malte’ye ise Mayıs ayında ikinci bir koklea implantı takılacak. Stereo fonksiyonunun, konuÅŸmaların gürültülü ortamlarda da anlama imkanını vereceÄŸi beklenmiyor. Ve Malte’nin ailesi koklea implantından asla vazgeçmek niyetinde deÄŸil. "Malte, dünyayı ikinci kez keÅŸfetti ve bu sefer sesli olarak" diyor babası. Â