Ä°nsana çarptı mı öldürmeyecek!

Avrupa’da önümüzdeki yıldan itibaren, yeni yasalar gereÄŸince, yayaların kazalardan sonra hayatta kalma ÅŸansını yükselten, yumuÅŸak kaporta uygulamasına geçiliyor. Otomobiller, 2010 yılına kadar, öngörülen testleri geçmek zorunda. Avrupa BirliÄŸi ülkelerine otomobil satmak giderek zorlaÅŸacak. Türkiye otomobil üreticileri de, yayalara çarptığında ölüm oranlarını en aza indirecek yumuÅŸak kaporta üretmek zorunda kalacaklar.Ford kuruluÅŸu ÅŸu sıralar Almanya’daki acil tıp doktorlarıyla birlikte trafik kazalarını araÅŸtırıyor. Ekim 2005 tarihinden itibaren Avrupa pazarına sürülen her otomobil modeli, yayaları korumaya yönelik ölçütlere sahip olacak. Bugüne kadar hiçbir otomobil, testleri geçemedi. Testler iki aÅŸamadan oluÅŸuyor. Ä°lkinde bir bacak modeli, 40km/h’lik bir hızla otomobilin önüne fırlatılıyor. Bu çarpışma sırasında yapay diz ekleminde oluÅŸan deformasyonun limit deÄŸerleri aÅŸmaması gerekiyor. Ä°kinci testte ise bir mancınık, çocuk kafasını temsil eden 3,5 kilo ağırlığındaki bir küreyi, 35km/s’lik bir hızla ön kaportaya savuruyor. Ön kaportanın üçte ikilik bir alanında yapay kafanın küçük yaralar almasına izin verilmekte. Yeni uygulama otomobil tasarımında önemli deÄŸiÅŸiklikler yaratacak. Mesela geniÅŸ tamponlu büyük arazi otomobilleri trafiÄŸe giremeyecek. Hatta gösteriÅŸli motorlu limuzin ve spor otomobiller de yeni ölçütlere uygun deÄŸil. Çünkü istenilen yumuÅŸaklığın saÄŸlanabilmesi için kaportanın altı ila sekiz santimetre kadar eÄŸrilmesi gerekiyor. Roadstar’a Avrupa yasakYayaları koruyan yeni yasa en baÅŸta Amerikan General Motors (GM) firmasını rahatsız etti. Åžu sıralar markanın eskimiÅŸ imajını canlandırması beklenen bir Roadstar (Chevrolet) geliÅŸtiriliyor. Yeni uygulamaya uygun olmayan model ne var ki yeni yasanın yürürlüğe girmesinden sonra hazır olacak. Ve sırf bu yüzden bu model hiçbir Avrupa ülkesine satılamayacak, diye yakınıyor GM tasarım ÅŸefi Robert Lutz. Ayrıca yeni testler çok pahalı. Ãœreticiler gelecekte test mankenleri için milyonlarca euro harcamak zorunda kalacaklar. Avrupa’da trafik kazalarına kurban giden yaya sayısı son yıllarda düşmeye baÅŸladıysa da yine de her yıl 200. 000 yaya yaralanırken 6000 kiÅŸi de yaÅŸamını yitirmekte. Ve Avrupa trafiÄŸinde ölenlerin %14,8’i yayalardan oluÅŸuyor. Peki bu sayılar yeni uygulamayla deÄŸiÅŸecek mi? Testler, raporlarını beÅŸ yıldan bu yana AB komisyonuna sunan bilim adamları ve mühendislerin önerileri doÄŸrultusunda geliÅŸtirildi. Yeni tasarımlar gündemdeAslında önerilen test yöntemi bacak, kalça, çocuk ve yetiÅŸkin kafa modelleriyle yapılan çarpışma deneyleri olmak üzere dört bölümden oluÅŸuyordu. Programdaki bazı aksaklıklar yüzünden AB komisyonu bu programı 2010 yılından itibaren uygulamaya koymaya karar verdi. Mesela 2,5 kiloluk çocuk kafası modeli hafif bulunmuÅŸ. Çünkü normalde çocuÄŸun bedeni de çarpışmanın ÅŸiddetini arttırmakta. Dolayısıyla da 2,5 kiloluk bir kürenin etkisiyle eÄŸrilecek kaporta çocuÄŸun çarpması sonucunda motora kadar eÄŸrilebilir. Bu nedenle testler 3,5 kiloluk küreyle yapılıyor. Yayanın durumu zorÃœreticileri en çok da kalça testinin kaldırılması memnun ederdi. Artık neredeyse tüm otomobil modellerinin ön kaportaları öne doÄŸru iyice alçalıyor ve bu tasarımdan dolayı kazalarda bu tür yaralanmaların ortadan kalktığını, acil tıp doktorları tarafından bile doÄŸrulanmakta. Çarpışma testlerini hazırlamak hiç de kolay. Özellikle de yayalar büyük sorun yaratıyor. Otomobilde yolculuk edenler kemerlerini baÄŸlamış olarak belli bir pozisyonda oturur. Fakat yayaların durumu çok deÄŸiÅŸken. Yaya durabilir, yürüyebilir, hızlı yürüyebilir, koÅŸabilir, birden bire otomobilin önüne atlayabilir vb diyor Ford araÅŸtırma projesini yöneten Werner Koch. Yayanın deÄŸiÅŸken davranışları olası kazaların hesaplanmasını neredeyse imkansızlaÅŸtırıyor. Ford araÅŸtırmacıları buna raÄŸmen önemli hareket motiflerini anlamak için gerçek örneklerle kazaları inceleyerek kurbanın çarpışma anındaki pozisyonunu deÄŸerlendiriyorlar: Yayanın kesin fırlama yönü nasıldı? Kafatası ne zaman ve neden kırılmıştı? Hedef, çarpışmaların kesin olarak tasarlanmasına dayanıyor. Bugüne kadarki bilgiler genelde cesetlerle yapılan çarpışma testlerine dayanıyordu. Fakat ölü bedenin hiçbir zaman canlı bedenin etkisini göstermeyeceÄŸine inanan Koch bu tür testleri yanıltıcı buluyor: ‘Çarpışmadan önceki milisaniyeler içindeki bir kas gerilimi bile kinematiÄŸi deÄŸiÅŸtirebilir.’ AraÅŸtırmacı bu nedenle gerçek çarpışmaları hatasız olarak hesaplayabilecek ve kazaları otomobilin geliÅŸtirilmeye baÅŸlanmasından itibaren tasarlayabilecek bir bilgisayar programı üzerinde çalışıyor ÅŸimdi. Cama çarpıyorlarSaatte 40km ve daha yüksek hızdaki kritik çarpışmalarda yetiÅŸkinler genelde kafalarıyla otomobilin ön camına çarpıyorlar. Aslında camların daha yumuÅŸak olması nedeniyle bu büyük bir ÅŸans sayılır. Fakat çarpışma camın kenarına rastladığında durum deÄŸiÅŸir. Çünkü camın çerçevesi kaportanın önemli bir parçası olduÄŸu için daha serttir. Yeni uygulama, üreticileri ister istemez fiziksel bir çeliÅŸki içine soktu. Bir yandan takla atarken ezilmeyecek kadar saÄŸlam üst kaporta destekleri, öte yandan da yayayı ağır yaralamayacak kaporta üretmek zorundalar. Ve 2010 yılındaki çarpışma testlerinde ön camın alt çerçevesine de, test mankenleri savrulacak. AB komisyonu tarafından öngörülen 40km/s’lik hızda hafif yaralanma riski, halihazırdaki otomobil modellerinde dört mislidir. Honda öndeKomisyonun beklentisine yakın özelliklere sahip otomobil üretebilen tek firma, Honda. KuruluÅŸ uzun yıllardan beri bu konuda araÅŸtırmalarını sürdürürken dünyanın hiçbir yerinde böyle bir yasa bulunmamasına karşın, bir de özel test mankeni geliÅŸtirdi. Artık yayaların yaralanma olasılıklarının da denendiÄŸi tüketiciyi koruma testlerinde en baÅŸarılı sonuçlar alan Honda’nın modelleri. Mesela Honda Civic ve Stream modellerinde ön kaportanın alt kısmındaki saç yapısı o kadar yumuÅŸak ki 2010 yılı için öngörülen AB ölçütleriyle çok az bir fark göstermekte. Fakat üst kaporta desteklerini aynı yumuÅŸaklıkta üretmek pek mümkün görünmüyor. Bu destekler karoserinin dayanıklılığı açısından çok önemli, dolayısıyla da daha yumuÅŸak tasarlanamaz. Bu konuda belki dışa açılan hava yastıkları akla gelebilir. Ama esas sorun sensor sisteminde: Sistem, otomobilin önüne çıkanın mesela bir dal parçası mı yoksa kuÅŸ mu olduÄŸunu kesin bir ÅŸekilde algılayabilmesi gerekiyor. Avrupa’da uygulanacak testler 2005Bacağın 40km/h’lik bir hızla otomobilin önüne çarpması.Çocuk kafasının 35km/h’lik bir hızda yaralanma riski bir metrelik mesafeden test edilecek. 2010Kalçanın 20-40km/h’lik bir hızla ön kaportaya çarpması.YetiÅŸkin kafasının ön kaporta veya ön cama çarpışı 2,10m’lik mesafeden test edilecek. Â