İkinci el sigara dumanına dikkat

Weill Cornell Tıp Fakültesi bilim insanları, sigara içmeyenlerde ikinci el sigara dumanına maruz kalmanın neden olduğu genetik aktivite değişiklikleri tespit etti. Araştırmacılar ilk defa pasif içicilerin genlerinin ikinci el sigara dumanından etkilendiğini ortaya koydu. Sigara dumanına maruziyet genlerde saklı hastalık genlerini harekete geçiriyor.

Weill Cornell Tıp Fakültesi’nde Dr. Ronald Crystal yönetiminde çalışan bir grup bilim insanı, bir kısmı sigara içen, bir kısmı ise hiç sigara içmemiş 121 gönüllü denek üzerinde genetik aktivite bakımından solunum yolu hücrelerini inceleyen bir araştırma yürüttü.

Dumanla karşılaşan ilk hücre kansere davetiye çıkarıyor

Deneklerin sigara dumanına maruziyetini objektif olarak ölçebilmek için nikotin ve kotinin gibi nikotin metabolitlerinin ölçüldüğü çalışmada çalışmaya katılanların idrar örnekleri de incelendi. Vücuda giren dumanla karşılaşan ilk hücreler olan ‘Solunum yolu hücreleri’ kansere davetiye çıkarıyor.

Kanser, KOAH, amfizem veya bronşit gibi akciğer fonksiyonunun bozulduğu hastalıklarda akciğerlerin hava soluma yetisini kaybetmesi, ilk olarak solunum yolu hücrelerinin etkilenmesiyle başlıyor. Öyle ki, duman ister doğrudan sigaradan çekilsin ister ortamdaki ikinci el sigara dumanından solunmuş olsun, nefes borusundan başlayıp ciğerlerin derinliklerindeki minik hava keseciklerine kadar bronşu çevreleyen tüm solunum yolu hücreleri sigara dumanı ile karşı karşıya kalan ilk hücreleri oluşturuyor.

Bu hipotezden yola çıkan araştırma ekibi bronkoskop kullanarak gönüllülerin solunum yollarından aldıkları hücreler içinde tanımlı 25.000 insan genini test etti ve hangilerinin sigara dumanına yanıt verdiğini (etkinleşme veya etkisizleşme şeklinde) inceledi. Böylece araştırmanın çerçevesini, sigara içenlerin hücrelerinde aktif olan, ancak sigara içemeyenlerde aktif olmayan 372 gene odaklanarak daralttı.

Denekler 3 gruba ayrıldı

Araştırmada ayrıca denekler, idrardaki nikotin düzeyine göre de üç gruba ayrıldı: Yüksek düzeyde tütün metaboliti taşıyan sigara içicileri, bu bileşenleri hiç taşımayan sigara içmeyenler ve bu iki grup arasında kalan düşük maruziyet verilerine sahip olanlar.

372 genin karşılaştırılmasının yapıldığı bu 3 grup içinde bilim insanları, hayatında hiç sigara içmemiş ve nadiren içen kişileri de dahil ettikleri düşük maruziyet grubunun, sigara içmeyenlerle yüzde 34 oranında, sigara içenlerle ise yüzde 11 oranında aynı aktif gen aktivitesini paylaştıklarını tespit etti.

Sonuçlar, ikinci el sigara dumanına maruz kalan düşük maruziyet grubunda görülen genetik değişikliklerin sigara içenlerinki ile benzeştiğini gösterdi. Öyle ki araştırmada görülen genetik değişikliklerin sonraki akciğer hastalıklarına doğru ilk moleküler adımları oluşturduğu ortaya kondu.

Araştırma ekibinin başındaki Dr. Crystal araştırmayla ilgili sonuçları şöyle yorumluyor; “Benim için ilginç olan akciğer hücrelerinin sigara dumanına karşı ne kadar hassas oldukları. Ha birilerinin sigara içtiği bir partiye gitmişsiniz, ha haftada bir adet sigara içmişsiniz, hiç farketmez. Maruziyetinizin düzeyi ne olursa olsun, akciğer hücreleriniz bundan etkileniyor ve yanıt veriyor. Bir kömür madenindeki kanaryalar gibi canhıraş biçimde bağırıyorlar: ‘Değişim geçiriyoruz. Bu çevresel duman tehditine karşı yanıt vermek için, ya etkinleşerek ya da etkisizleşerek genlerimiz değişikliğe uğruyor.’”

Amerikan Akciğer Derneği Başkanı Dr. Norman Edelman  ise araştırma hakkında şunları söylüyor; “Bu araştırma, ikinci el sigara dumanının solunmasının sağlığa zararlı olduğu ve solunum yoluna zarar verdiği yönünde çok önemli bir kanıt sunuyor.”

Sigara dumanına maruziyet genlerde saklı hastalık genlerini harekete geçiriyor

Araştırmayı değerlendiren Türk Toraks Derneği Astım Çalışma Grubu Başkanı Prof. Dr. Füsun Yıldız; “Bu çalışma sigara dumanının güvenli dozu olmadığını, en ufak bir maruziyetin bile insanda saklı hastalık genlerinin şalterini açtığını göstermiştir. Sigara dumanından korunmanın tek geçerli yolu % 100 dumansız hava sahasıdır.” dedi.

Eğer genetik sonuçlar doğrulanırsa, akciğer hastalığı açısından yüksek risk grubunda olan hastalar belirlebilecek, onlara uygun tedaviler geliştirilebilecek. Bu genetik değişikliklerin ne kadar kalıcı olduğu kesinlik kazanmış olmamakla beraber önceki araştırmalardan elde edilen veriler en azından sigara içenlerde bazı değişikliklerin geri dönüşünün mümkün olmadığını gösteriyor. Sigara içmeyenlerle karşılaştırıldığında, sigara içenler hızlanan biçimde akciğer fonksiyonu azalması yaşıyorlar ve sigarayı bıraksalar bile, asla hiç sigara içmemiş olanlarla aynı fonksiyon düzeyine ulaşamıyorlar. Dr. Crystal, eğer genetik sonuçlar doğrulanırsa, bu sonuçların doktorların genetik yapıları akciğer hastalığı geliştirme açısından daha yüksek risk içinde olan kişileri belirlemelerine ve bu hastaları hücrelerindeki nikotinin tehlikeli etkilerini bastırmaya yarayan ilaç tedavilerine yönlendirmelerine yardımcı olabileceğini ifade ediyor.