Yerin altında ne işin var? Çıksana ağaç tepesine...

Türkiye’de yaşayan memeler arasında hakkında bilgimiz olan canlı sayısı iki elin parmağını geçmeyecek kadar az ne yazık ki. Anadolu yersincabıysa buna bir istisna. Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi, Anadolu Biyocoğrafyası Araştırma Grubu’nda yer alan Dr. Hakan Gür ve eşi Mutlu Kar Gür, 20 yıldır akademik olarak Anadolu yersincabını çalışıyor. Bu çalışmalar, Anadolu yersincabını yaşadığımız coğrafyanın en iyi bilinen memeli türlerinden biri haline getirdi.
Bugüne kadar, yaklaşık 600 Anadolu yersincabı popülasyonunu veritabanına girdiklerini anlatan ve bu tür dağılım modellemesi yöntemiyle Anadolu yersincabının iklimle olan ilişkisini ortaya koyduğunu anlatan Dr. Hakan Gür, “Yersincapları iklim değişikliği açısından hem geçmişi anlamamızı hem de geleceği öngörmemizi sağlıyor. Yaptığımız çalışmalar, Anadolu yersincabının coğrafi dağılımını büyük oranda iklimin şekillendirdiğini gösteriyor. Bu da, Anadolu yersincabını iklim değişikliği açısından önemli bir tür haline getiriyor. Özellikle geleceği öngörmek açısından” diyor.
Yeraltında yaşıyor,
kış uykusuna yatıyor
Bu canlı için ikinci ve önemli sorunsa tarımda kullanılan zehirler. Toprağın göz alabildiğine sürülerek aralarda boşluklar dahi bırakılmadan tarlalar yapılmasının da yaşam alanlarının parçalanmasına neden olduğunun altını çizen Gür, “Bu canlı, sürülmüş tarlalarda ve tarım ilaçlarıyla zehirlenmiş toprakta yaşamıyor. Ayrıca yaptığımız bilimsel araştırmalar ve modellemeler bu canlının başındaki en büyük belanın iklim değişikliği ve habitat parçalanması olduğunu gösteriyor. Anadolu’nun tarımsal deposu olan İç Anadolu ve Doğu Anadolu’da bu canlıları kaybedersek geleceğimizi de onlarla birlikte tehlikeye atarız” diyor.
Anadolu yersincabı, iç ve Doğu Anadolu, Ermenistan ve Kuzeybatı İran’ın bozkırlarında yaşayan (toprak altında uyuyan ve kışı geçiren, toprak üstünde beslenen) gündüzcül ve kış uykusuna giren bir sincap türü. Dr. Hakan Gür, coğrafi dağılımının çok büyük bir kısmı Anadolu’da olduğu için, aslında neredeyse Anadolu’ya endemik olduğunu söylüyor.
Çalışmalarının, bir alanda yaşayan tüm Anadolu yersincabı bireylerinin izlenmesini içerdiğinin altını çizen Dr. Gür, bunun için, ilk olarak çalışma alanında yaşayan tüm bireyleri canlı yakalayarak kimlik verdiklerini, daha sonra bu bireyleri, belirli aralıklarla yakalawmaya devam ederek, yazın ve kışın takip ettiklerini anlatıyor.

Toprağımızın sincapları
Ülkemizde yaşayan yersincabı türü sayısı üç. Anadolu yersincabı (Spermophilus xanthoprymnus), Toros yersincabı (Spermophilus taurensis) ve Avrupa yersincabı (Spermophilus citellus). Avrupa yersincabı, Türkiye’nin Avrupa kısmını da içerecek şekilde Orta ve Güneydoğu Avrupa’da yaşıyor. Diğer iki türün memleketiyse Anadolu...