Yaşanan acı günleri unutmayalım: Bahanelere sığınmayalım, önlemimizi alalım

Jeolojik konumumuz nedeniyle Türkiye’nin her bölgesi aktif fay hatlarıyla dolu. Bu yüzden artık bir deprem ülkesi olduğumuzu kabul edip tedbiri elden bırakmamak, yaşanan büyük felaketleri unutmamak gerekiyor. Bahaneler üretmeden buna göre davranmayı öğrenmeliyiz. Alanında uzman isimlere bahanelerimizi sunduk, onlar da cevaplarını verdiler.

‘Sağlamlığını ancak mühendisler anlar’
Nazmi Şahin, inşaat mühendisi, Yapı Denetim ve Deprem Mühendisleri Derneği Genel Başkanı

Bizim ev sağlam, vaktiyle subaylar/doktorlar/öğretmenler yaptırmış bu apartmanı.

Bir binanın sağlamlığı ancak mühendisler tarafından yapılan incelemeler ve raporlamalarla belli olabilir. 

Bu evin temeli atılırken kayınbiraderim görmüş, çok derin kazmışlar.

Önemli olan binanın projeye ve deprem yönetmeliğine uygun yapılıp yapılmadığıdır. Derin kazı yapılması evin dayanıklı olduğu anlamına gelmez. 

Bizim kolonlar çok sağlam, çivi bile zor çakıyoruz.

Bu betonun iyi olduğu anlamına gelebilir ama depreme dayanıklılığı mühendis kontrolünde ortaya çıkar.

Bina çürük çıkarsa, bizi kapının önüne koyarlar. Allah’a sığındık, inşallah bir şey olmaz.

Devlet Kentsel Dönüşüm Kanunu’yla vatandaşa katkı da sağlıyor. Bina çürükse hemen yenilemek gerekir.

Sağlam ev yok, kiralar da arttı.

Kentsel dönüşüme giren binalara mevzuat gereği kira yardımı oluyor.

Semtimizden memnunuz. Başka yere gitmek istemeyiz...

Yerinde dönüşüm yapılırsa aynı arsanın üzerine bina inşa edilebilir.

Depremin evdeyken olacağı ne malum? Binama  baktırsam ne olur...

Nerede, ne zaman olacağını bilemeyiz ama tedbir almak elimizde.

 ‘Tek katlı bina da zarar görebilir’
Kahraman Bulut, İnşaat Mühendisleri Odası geçmiş dönem Kocaeli şube başkanı

Yeni bir binada oturuyoruz, apartmanımıza güveniyoruz.

99 depreminden sonra yapılan inşaatları yapı denetim tarafından kontrol edildiği için hem de yeni yönetmeliklere uygun yapıldığı için sağlam kabul ediyorduk. Ama maalesef Kahramanmaraş depremlerinden sonra yeni binaların da yıkıldığını gördük. Bunun için risk tespiti yapan lisanslı firmalara binanızı kontrol ettirebilirsiniz.

Büyük bir sitede oturuyoruz, herhalde buraya bir şey olmaz.

Bu durum yapıları sağlam ve güvenli yapmaz, aksine evler hem büyük hem de yüksek katlıysa depremde zarar görme riskleri daha fazla olabiliyor.

Evimiz tek katlı, depremde sorun yaşayacağımızı sanmıyorum.

Bu haklı bir gerekçe. Yüksek katlı binalar deprem konusunda daha riskli ama bir katlı da olsa bu, yapının depremden zarar görmeyeceği anlamına gelmiyor. Özellikle kerpiçse veya eski ahşap taşıyıcılı binalardansa kesinlikle yenilenmesi gerek.

Dışarıdan bakınca binamızda çatlak yok. Bir şey olmaz.

Sektörde en çok karşılaştığımız problemlerden biri. İnsanların kendi kendine binaların sağlamlığıyla alakalı bir kanaate varmış olması çok yanlış. Binayı teknik gözle kontrol ettirmek gerekiyor. Karot örnekleri alınıp beton dayanımı alanında uzman kişilerce ölçülmeli. 

Bizim bina sağlammış, yönetici/kapıcı/ev sahibi öyle söylüyor. Belgesi de varmış ama kaybolmuş.

Çevre şehircilik il müdürlüğünden veya ilgili belediyeden kaybolan belgelere ulaşabilirsiniz. Eğer buralardan da bulamıyorsanız yaşadığınız binadan numuneler aldırarak teknik rapor istemeniz zorunludur.

Apartmanda elbet bir güçlendirme yapılacaktır. Ya birileri başvurur ya belediye gelir. Bakalım, bekliyoruz...

Öncelikle herkes kendi can ve mal güvenliğini sağlamalı. Bunu başkasından beklemek yanlış. Bu konudan kanunen apartman yöneticileri sorumludur. Ayrıca bireysel olarak her daire sahibi binasının riskli olup olmadığını tespit ettirebilir. Buradaki problemlerden biri, eğer bina riskli çıkarsa ne yapılacağı konusu. Çünkü dayanıksız çıkarsa 60 günlük yasal süre içinde boşaltılması gerekebiliyor. Binada bir bütünlük sağlayıp karar almak çok daha sağlıklı.

‘Kaçabileceğini ummak yanlış bir düşünce’
Nusret Suna, TMMOB İnşaat Mühendisleri Odası 2. Başkanı

Biz en alt katta oturuyoruz, deprem anında hemen kaçarız.

Biliyorsunuz 99 Gölcük depremi 45 saniye, 6 Şubat Kahramanmaraş depremleri de 120 saniye civarında sürdü. Bu kadar kısa sürelerde kaçabileceğini ummak yanlış bir düşünce. Tabii tesadüfen kapının yakınında olursunuz, kendinizi hemen dışarı atarsınız. Burada mühim olan binanın güvenli olması. Yapı olduğu gibi çöktüğü zaman üst katta da alt katta da olsanız zarar görürsünüz. Yani binanın neresinde oturursak oturalım çöken binadan kurtulma olasılığı çok azdır. Depremin ne zaman yaşanacağı da belli değil. Gece genelde evdeyiz ama gündüz işyerinde, kamu binasında, banka şubesinde olabiliriz.

 ‘Fay bize uzak’ demekle olmuyor
Prof. Dr. Ziyadin Çakır, jeolog

Fay bizim buraya yakın değil, çok etkilenmeyiz depremden.

Olası bir afette zemin koşulları, yaşadığımız ortamın zarar görmesine etki edecek. İstanbul’da zeminin iyi olmadığı yerler var. Bina stoku da oldukça eski. Yenilenmesi gereken 500-600 bin binadan bahsediliyor. Büyük yıkım meydana gelebilir. Toplam bina sayısını da düşünürseniz 7 ve üzeri bir depremde Kahramanmaraş’a benzer sahneler İstanbul’da da yaşanabilir.

“Deprem sonrası, günlerimizi iyi geçirmek adına deprem çantasına ihtiyacımız olabilir.”

‘Komşular depremden daha büyük bir problem yaratamaz’
Prof. Dr. Mikdat Kadıoğlu, İTÜ Afet Yönetimi Merkezi Müdürü

Bizim binaya hiç güvenmiyorum ama apartmandakiler sorun çıkarır diye çekiniyorum.

Hiç kimse ve hiçbir şey depremden daha büyük bir problem yaratamaz. Ancak bazı insanlar gerçekleri görmek yerine bunları yok saymayı tercih edebilirler. Bugün binanın durumuyla yüzleşemeyenler, gelecekte büyük bir felaket yaşayabilirler. Deprem acı verici sonuçları olan bir afet. Bu gerçeği göz ardı etmek yerine hazırlıklı olmak ve önlemler almak önemli. Eğer bina güvenliği konusunda soru işaretleriniz varsa daha fazla gecikmeden hareket edin.

Bizim apartman kesin sorunlu ama apartmandakilere dinletemiyorum. “Beğenmiyorsan çık” diyorlar.

Apartman sakinlerinin tepkilerine karşı anlayışlı ve yapıcı bir yaklaşım sergilemek gerekiyor. Onlara duyarlı bir şekilde yaklaşmak için şunları yapabilirsiniz:

◊ Empati kurun: “Anlıyorum, hepimizin farklı görüşleri ve öncelikleri var. Ancak deprem riski gibi ciddi bir konuda herkesin kendini güvende hissetmesi önemli.”

◊ Somut deliller sunun: “Deprem riskine karşı alınması gereken belli başlı önlemler var. Evimizin gerekli koşulları sağladığını düşünmüyorum. Profesyonel bir ekibin binamızı değerlendirmesini öneriyorum.”

◊ Paylaşımcı olun: “Belki birlikte bir inşaat mühendisinden veya uzman bir firmadan görüş alabiliriz. Onların analizleriyle apartmanımızın güvenliği konusunda daha net bir fikir edinebiliriz.”

◊ Ortak çıkarları vurgulayın: “Bu, sadece benim güvenliğim için değil, tüm apartman sakinlerinin güvenliği için önemli.”

◊ Tartışma yerine diyalog önerin: “Belki bir apartman toplantısı düzenleyip tüm sakinlerin fikirlerini, endişelerini ve çözüm önerilerini dinleyebiliriz.”

Deprem çantası hazırlamanın ne faydası var, o anda insanın gözü çanta mı görür?

Öncelikle binanızın sağlam ve eşyanızın sabitlenmiş olmasına özen gösterin. Bunlara ek olarak bir acil durum çantası hazırlamak gerekiyor. Deprem veya başka bir afet anında bu bizim hayatta kalma şansımızı arttırabilir ve temel ihtiyaçlarımızı karşılayabilir. Deprem çantası afet anından çok, sonrası içindir. Binadan sağ çıktıktan sonraki günlerimizi iyi geçirmek adına buna ihtiyacımız olabilir. Acil durum çantasına su, gıda, ilaçlar, el feneri, pil, radyo, ilkyardım malzemeleri gibi en önemli eşyamızı koyabiliriz.

Benim kedim/köpeğim var. Deprem anında onu bırakıp hiçbir yere gitmem.

Evcil hayvanlarınızı güvende tutmak isteyebilirsiniz ancak bu davranışınız deprem anında hem size hem de ona zarar verebilir. O yüzden önceden hazırlık yapın. Evcil hayvanınız için de bir acil durum çantası hazırlayın. İçinde yiyecek, su, tasma, oyuncak, veteriner bilgileri, ilaçlar ve kimlik bilgisi olsun. Ayrıca taşıma çantasını veya kafesini kolaylıkla ulaşabileceğiniz bir yerde hazır tutun. Deprem anında onu yanınıza alıp güvende tutabilirsiniz. Endişe veya panik durumunda size zarar vermesini önlemek için sakin kalmaya çalışın ve onu sakinleştirmek için sesinizi ve dokunuşunuzu kullanın.

Binamız sağlam mı bilmiyorum ama yaşam üçgeni yapmayı öğrendik. Kendimizi öyle koruyacağız.

Çürük binalar yana yattığı, tuzla buz olduğu, döşemenin uçtuğu bir anda yaşam üçgeninin sizi koruması mümkün olmayabilir. Deprem sizi de bir yerlere savurabilir. Ama tabii ki binamızın sağlamlığından bağımsız olarak deprem anında doğru davranış şekillerini bilmek hayati önem taşıyor. ‘Çök, kapan, tutun’ yöntemini uygulamayı öğrenmemiz gerekiyor. Bu yüzden tekrar hatırlatmak isterim: 

◊ Çök: Deprem anında hızla çömelmemiz gerekiyor. Çünkü bu şekilde ağırlık merkezimizi aşağıya indirmiş oluruz ve dengemizi daha iyi koruruz. Depremin etkisiyle düşme riskini de azaltırız.

◊ Kapan: Çömelme pozisyonundayken başımızı ve boyun bölgemizi ellerimizle korumalıyız. Ellerimizi başımızın arkasına yerleştiririz. Böylelikle düşen nesnelerin bize zarar verme riskini azaltırız. Ayrıca sert bir yüzeye yakınsak kapanırken o yüzeye sığınmak da daha fazla koruma sağlayabilir.

◊ Tutun: Deprem anında bir yere tutunarak kendimizi yerimizde sabitlemeliyiz. Güvenilir bir masa, dolap veya sağlam bir duvara tutunabiliriz. Bu şekilde dengemizi koruyabiliriz.

‘Tabii ki arama kurtarmacı olabilirsiniz’
Nilüfer Kurt, MAG AME eğitim koordinatörü

Ben de arama kurtarmacı olmak istiyorum ama becerebilir miyim ki? Nereden, nasıl başvuruluyor onu da bilmiyorum.

Tabii ki yapabilirsiniz. Doğru kuralları, bilgiyi ve tekniği öğrendikten sonra işin yarısını biliyorsunuz demektir. Buradaki en önemli konu ekip olabilmek. Ekipteki görev dağılımını ve çalışmayı doğru yönettikten sonra yapılamayacak iş yoktur. Mahalle Afet Gönüllüleri Acil Müdahale Ekibi’ne (MAG AME) başvurarak eğitim alabilirsiniz. Zor gibi görünen işlemlerin tekniğini öğrenip uyguladıkça yapabileceğinizi göreceksiniz.