‘Yaralarını deşecek sorular sormamak lazım, dinlemek yeterli’

Deprem bölgesindeki okulların yüz yüze eğitim takvimi, MEB tarafından açıklandı. 1 Mart itibariyle Adana, Diyarbakır, Şanlıurfa ve Kilis illerinde yüz yüze eğitimin başlaması için çalışmalar sürüyor. Gaziantep ve Osmaniye’de eğitim 13 Mart’ta başlayacak. Afetten en yoğun etkilenen diğer dört ilimizde ara 27 Mart’a kadar sürecek. MEB’in açıklamasına göre, geçen hafta itibariyle 100 bin öğrenci afet bölgesinden farklı illere nakil oldu ve okullar onlar için açıldı. Bu nakloldu öğrencilerden 34 bini de özel okullara yerleştirildi.

Ücretsiz kontenjan

Depremin yaşandığı ilk hafta Ankara Eğitim Platformu üyesi Gökhan Ünlüler’in önerisiyle Türkiye Özel Okullar Derneği (TÖZOK) toplandı ve hızla misafirogrenci.org platformunu kurarak deprem bölgesinden ayrılacak aileleri gittikleri illerde çocuklarına ücretsiz kapılarını açan okullarla buluşturdu. Bu sistemi TOBB Türkiye Eğitim Meclisi Başkan Yardımcısı Mirkan Aydın’la konuştuk; 3 binden fazla özel okulun sisteme ücretsiz kontenjan tahsis ettiğini ve çocuklar için tüm eğitim, kırtasiye, beslenme giderlerinin karşılandığını söyledi.

TÖZOK Yönetim Kurulu Başkanı Zafer Öztürk’e de misafir öğrencileri karşılamaya psikolojik olarak nasıl hazırlandıklarını sorduk: “Olağanüstü durumların olağanüstü çözüm ve uygulamaları olur. Bunun için okullarımızın rehberlik ve psikolojik danışma servisleri şimdiden öğretmenlerine destekleyici eğitimler vermeye başladı” açıklamasını yaptı. Psikolog
Prof. Acar Baltaş, psikiyatr Prof. Yankı Yazgan ve ekibiyle okul yöneticileri, öğretmenler, psikolojik danışman ve rehberlere yönelik düzenledikleri üç farklı webinar’ı yani internet üzerinden semineri yaklaşık 10 bin öğretmen ve yönetici izledi.
Bu eğitimler misafirogrenci.org platformunun YouTube kanalında artık herkese açık ve eğitimler devam ediyor. Yaşadığımız süreçte çoğumuzun çocuklarının okulunda muhakkak bu durumda birkaç misafir öğrenci olacak. Veliye de,  öğrenciye de, öğretmene ve okul yöneticisine de pek çok görev düşüyor.

Acar Baltaş’a misafir öğrencilerin karşılanmasının önemini sorduğumuzda “Misafir öğrenci bir rehber öğretmen tarafından karşılanmalı, okuldaki öğretmenlerden birinin gözü onun üzerinde olmalı. Bu çocuklara çok acıyan gözlerle bakmamak, yaralarını deşecek sorular sormamak, anlattıklarıyla yetinmek ve dinlemek yeterlidir” yanıtını verdi.

‘İncelikli davranmalıyız’

“Travmalar ancak birlikte aşılıyor; acılar paylaşılırsa hafifletiliyor. Yalnız kalma duygusu travmanın kendisi kadar yıkıcı olabiliyor. Dolayısıyla evsahibi veliler de ne yapabiliriz, yaramızı nasıl sarabiliriz diye düşünüyor. Burada çocuklarının gelecek olanlara arkadaşlık etmesi, hatta evlerinde onları misafir etmek için de telkinde bulunmaları önemli. Bu travmada iyileşmenin yolu yardım faaliyetine katılmak, bunları organize eden STK’lara destek vermek, emek ve zaman harcamak; benzeri
afetlerde atılacak adımlar için görev almaktan geçiyor… Sosyal medya mesajlarını birbirine forward (yönlendirmek) etmekten değil” uyarısında bulunan
Acar Baltaş misafirlerimize yardım
teklif etmenin yolunun nasıl olması gerektiğini de  kişisel tarihinden bir örnekle açıklıyor: “Yardım çocuğun yaşına bağlı olarak, başbaşa yapılmalı. Herkesin ortasında,
o insanı ortaya çıkaracak şekilde olmamalı. Benim annem-babam 1939 Erzincan depremi yaşandığında Işık Lisesi’nde öğrenci. Sınıflarına aynen şimdi olduğu gibi öğrenciler geliyor. O günün şartlarını düşünürseniz oldukça kötü durumdalar. Aralarında ne yapacaklarını konuşuyorlar. ‘Ayakkabı alalım ama verirken onu rencide eder miyiz’ diye fikirler uçuşuyor. Biri şunu öneriyor: ‘Akşam yatağının altına koyalım.’ Yardım önerirken karşıdakini kırmamak için çok incelikli davranmak gerekiyor.”

 ‘Öğretmenler akademik beklentileri azaltmalı’

İstanbul Bilgi Üniversitesi Travma ve Afet Ruh Sağlığı Programı’ndan Prof. Dr. Işık Karakaya, Prof. Dr. Tamer Aker, Ev Okulu Derneği Başkanı, Uzm. Psikolojik Danışman Mehmet Hilmi Eren ve çocuk psikoloğu Neslihan Gülten ile ayrı ayrı görüşerek misafir öğrencilere evsahibi okullarda nasıl davranılması gerektiğini, okul yönetiminden velilere kime, hangi görevlerin düştüğünü sorduk. Aldığımız yanıtlardan önemlilerini derledik.

‘Okullar ve öğretmenler hazırlıklı olmalı’

◊ Okullar sınıf arkadaşlarını önceden bilgilendirmeli, misafir öğrenciye çok soru sormalarının uygun olmadığını, ancak kendisi anlatmak isterse dinlemelerini önermeli.

◊ Okullarda misafir öğrencileri karşılama komitesi kurmalı; okuldan bir yönetici, sınıf öğretmeni, okul psikoloğu ve akranlarından bir öğrenci bu komitede olabilir.

◊ Oyun özellikle çocuklar için çok önemli iyileştirici bir araçtır. Geçici bir süreyle inisiyatif de kullanılarak teneffüs sürelerinin uzatılması düşünülebilir. Sınıf içi deve-cüce, elim sende gibi oyunlar bu dönemde daha sık oynanmalı.

◊ Bu dönemde resim, müzik, beden eğitimi gibi derslerin çocuklara çok daha iyi gelebileceği göz önünde bulundurulmalı.

◊ Okul idareleri, nakil geldiği gözüken ancak okula gelmeyen çocuklara ulaşmalı ve okulun iyileştirici yönüne vurgu yapmalı.

◊ Öğretmenlerse öğrencinin okula ve sınıf arkadaşlarına adapte olması için aktivitelerle çocuğu desteklemeli ama diğer öğrencilerden farklı bir tutum-
davranış sergilememeli.

◊ Öte yandan yaşadığı olağanüstü deneyim nedeniyle çocukların dikkat ve konsantrasyon sorunları olabilir, bu nedenle akademik beklentileri azaltmak, verilen görevleri indirgemek
ya da ekstra zaman tanımak uygun olacaktır.

◊ Misafir çocuklarla depremin konuşulmasına makul ölçüde müsaade edilmeli. Öğretmen burada sürekli konuşturmaya teşvikten ziyade paylaşmak ve yaşadıklarını anlatmak isteyen öğrenciye makul sürelerde müsaade etmeli.

Öğrenciler ne yapmalı?

◊ Özellikle okulöncesi ve ilkokul dönemi çocukları, misafir depremzede çocuklar için ‘hoşgeldin’ partisi düzenleyebilir. Geçmiş olsun dilekleriyle öğrencilerin kaynaşması sağlanabilir.

◊ Çocuklar yardım etmek amacıyla misafir öğrenciye eşya, hediye vermek yerine bir gruba dahil olabilmesi için çabalamalı.

 Velilere de  iş düşüyor

◊ Evsahibi çocuklar açısından yapılanların yardım değil, dayanışma olduğunu bilmeleri önemli. Yapılan işin adının yardım değil, dayanışma olduğunu çocuklarımıza anlatmalıyız.

◊ Aileler tanımadığımız insanlarla neden dayanışmamız gerektiğini çocukların yaşına uygun bir şekilde açıklayabilir.

◊ Deprem bölgesi dışındaki insanların, depremzede vatandaşlarımıza daha faydalı olabilmeleri için kendi iyi olma haline de dikkat etmesi gerek.