Yanıyoruz, uyuyamıyoruz, yorgunuz

Sabah bizi uykulu gözlerle karşılayan taksici Yasin Bey “Evde klima yok. Dün gece hanımla ‘Artık bu son nokta’ dedik. Uyumak imkânsız” diye yakınıyor. Kuaförde manikürcü Elif Hanım sıcaklara kendince çözüm bulmuş: “Sıcaktan doğru dürüst uyuyamıyorum. Sonra bir dalıyorum, bu kez de işe geç kalıyorum. Ben de sabah 5.00-6.00 gibi uyanınca bir daha yatmayıp direkt işe geliyorum. Buradaki koltukta uyuyorum. En azından işe geç kalma stresi yok.” Sadece yorgunluk değil şikâyet edilen. Sokakta bir genç kız, erkek arkadaşına ellerini göstererek isyan ediyor; “Benim elim, ayağım hiç şişmezdi. Şu hallerine bak” diyor. 60 yaşındaki bahçıvan Bilal Şengün ise yazlık yerde olmasına rağmen şaşkın: “Bizim buralar normalde serin olur. Bu yaz gibi sıcak hava görmedim. Sıcaklar yüzünden işe sabah 6.30, akşamsa 20.00 gibi gidip günlük bahçe işlerini hallediyorum.”

Bu yaz sıcaklıklar mevsim normallerinin üzerinde seyrediyor. Geceleri sıcak ve nem uyutmuyor. Oysaki ertesi güne iyi başlamak için iyi bir uyku çekmek önemli. Sıcaktan yemek yemek istemiyoruz. Ama enerjik olmak için de iyi beslenmek gerekiyor. Biz de çareyi uzmanlara danışmakta bulduk. İç hastalıkları uzmanı Dr. Soner Dileklen “Güneşin en yoğun olduğu saatlerde (10.00-16.00) dışarı çıkmaktan kaçınmalı” diyor. Uzman diyetisyen Gizem Akgül ekliyor: “Aşırı sıcakları yaşadığımız bu günlerde sizi rahat hissettirecek en iyi beslenme şekli hafif ve dengeli planlanmış bir beslenme programıdır.” Bu arada stil yazarımıza göre sıcaklarda hayat kurtaran iki aksesuar da kısa sürede popüler oldu: Yelpaze ve şemsiye.

İki saatte bir koruyucu krem sürün
Dr. Soner Dileklen, iç hastalıkları uzmanı

◊ Güneşin en yoğun olduğu saatlerde (10.00-16.00) dışarı çıkmamaya çalışın.
◊ Dışarıda geniş kenarlı şapka, güneş gözlüğü ve yüksek koruma faktörlü (SPF 30 veya daha yüksek) güneş kremi kullanın. Güneş kremi her iki saatte bir veya yüzme ve terleme sonrası yeniden uygulanmalı.
◊ Açık renkli, hafif ve pamuklu giysiler tercih edilmeli. Terletmeyen ve hava alabilen kumaşlar vücut sıcaklığını dengede tutar.
◊ Serin ve gölge alanlarda vakit geçirin. Evde klima veya vantilatör kullanımı serin kalmaya yardımcı olabilir. Soğuk duş almak veya serinletici nemlendirici kullanmak vücut sıcaklığını düşürebilir.
◊ Egzersiz yapmak için sabah erken veya akşam geç saatler tercih edilmeli.
◊ Park edilmiş araçlarda çocukları, yaşlıları veya evcil hayvanları asla bırakmayın.
◊ Kalp, böbrek veya diyabet gibi kronik hastalığı olanlar, ilaçlarını düzenli almalı ve doktor tavsiyelerine uymalı.
◊ Sıcak çarpması belirtileri (baş ağrısı, baş dönmesi, bulantı, hızlı nabız) görüldüğünde hemen tıbbi yardım alınmalı. Kişi öncelikle serin bir yere taşınmalı ve sıvı alması sağlanmalı.

Uykudan önce ılık duş
Prof. Dr. Hacer Kuzu Okur, göğüs hastalıkları uzmanı

◊ Gündüz sıcakların etkisiyle halsiz hissedip uyumak isterseniz şekerleme süresi 20 dakikayı geçmesin. Uzun süren gündüz uykusu sirkadiyen ritminizi (24 saatte bir tekrarlanan doğal uyku-uyanıklık döngüsü) bozabilir.
◊ Yatak odasının ısısı 22-24 derecede olmalı ve mümkünse klima tüm gece çalışmalı. Nemli ortamlarda nem alma modu oldukça etkili. Klimanın havası direkt üzerinize gelmesin.
◊ Klimanın filtre bakımı yapılmış olmalı. Yatak odasının havalandırmasını günde en az iki kez
bir saatliğine cam açarak yapın. İçeri temiz hava girsin.
◊ Klimanın olmadığı yerlerde vantilatör ya da pervaneden yararlanılabilir.
◊ Havanın serin olması terlemeyi azaltacağı için uykuya dalmayı ve uykunun sürmesini olumlu etkiler. Çalışan cihazların gürültüsü uykuyu engelliyorsa kulak tıpası takılabilir ya da oda serinledikten sonra cihaz kapatılabilir.
◊ Uyumadan önce ılık suyla kısa bir duş almak uykuya geçişi kolaylaştırır. Terlemiş ve nemli vücut yeterli soğutma işlemini yapamaz. Saçları ıslatmadan yapacağınız duş, vücudunuzun nefes almasını sağlar.
◊ Üzerimizde ince pamuk bir pike olmalı. Pamuklu ürünler serin tutar ve teri emici özelliği nedeniyle sıcaklarda oldukça işe yarar.
◊ Nevresim takımları pamuklu olmalı ve haftada iki kez değiştirilmeli. Özellikle baş-boyun bölgesi terleyen kişilerde yastık kılıfları mümkünse her gün değişmeli.
◊ Giyilen pijama bol kesim ve pamuklu olmalı. Fermuar, düğme gibi aksesuarlar içermemeli. Terletmemeli, vücudunuza yapışmamalı ve rahatsızlık vermemeli. Haftada iki kez yıkanmalı.

Dışarıda yemek yerken dikkat!
Gizem Akgül, uzman diyetisyen

◊ Terlemeyle sıvının yanında bazı mineraller de kaybedilir. Sıcak havalarda sıvı kaybına karşı en iyi içecek sudur. Gün içinde 2-3 litre su için.
◊ Yazın iyi gelen içeceklerden biri de ayran. Kalsiyum ve su içeriğiyle iyi hissetmenize yardımcı olur. Ancak tuz eklenen ayranları tuz kısıtlaması olan hastalar dikkatli tüketmeli.
◊ Yazın sıvı desteği için ayran ve su dışında pastörize edilmiş süt, kefir, mineralli su, taze sıkılmış meyve suları ve az şekerli, naneli limonata tercih edilebilir. Aşırı şeker ve şurup eklenen içeceklerden uzak durulmalı.
◊ Aşırı sıcaklarda hafif ve dengeli planlanmış bir beslenme programı uygulanmalı. Bu programa ızgara veya fırınlanmış balık, etler; peynir, kuru baklagiller, tahıllar, meyvelerin eklendiği salatalar, zeytinyağlı sebze yemekleri, probiyotik içeren gıdalar eşlik edebilir.
◊ Sıcaklarda kızartma, kavurma, derin yağda hazırlanan, çok baharatlı ve tuzlu yiyeceklerden kaçınalım.
◊ Çok geç saatlerde yenen ağır yemekler özellikle sıcak havalarda rahatsız eder. Akşam yemeği yatmadan
3-4 saat önce yenmeli.
◊ Renkli ve çeşitli meyvelerle dolu yaz aylarında bol bol meyve ve sebze yiyelim. Lifli gıda tüketimi sindirim sorunlarını önler. Kadınlar günlük ortalama iki, erkeklerse üç porsiyon meyve tüketebilir.
◊ Hazırlanma koşullarından emin olmadığınız yerlerde yemek yememeye dikkat edin. Sıcak havalarda gıdaların daha çabuk bozulması nedeniyle daha fazla zehirlenme ve sindirim sorunları görülür.

Şemsiye ve yelpazenin yükselişi
Neslişah Aygören, Hürriyet Ekler stil yazarı

◊ Aşırı sıcaklar bu yaz hayatımıza iki yeni aksesuar kattı. Biri yelpaze, diğeri şemsiye. Evet, yanlış duymadınız, şemsiye. Uzakdoğu’dan transfer olan bu yeni yaz aksesuarına sokaklarda rastlamaya başladık bile. Şapka yetersiz kalınca, yüzü ve başı korumak da şart olunca, gündüz güneşin en tepede olduğu saatler için şemsiye kullanmak ihtiyaç oldu. Tabii UV ışınlarını bloke eden bir kumaş türünden şemsiye tercih etmek önemli. Bunun için Uzakdoğuluların tercihlerine göz atmakta fayda var. Polyester, naylon, pamuk karışımlı ya da metalik kaplamalı olanlar örneğin... İşin modası bir tarafa ama rastlarsanız, puantiye veya leopar desenlileri seçebilirsiniz.
◊ Gelelim yelpazelere… Kış aylarında nasıl şal dağıtılıyorsa, yaz aylarında da kimi mekânlarda yelpaze dağıtılıyor artık. Mekâna oturduğunuzda önce masaya soğuk içeceğiniz, ardından yelpazeniz geliyor. Bambu, ahşap gibi daha sert materyallerden yapılanlar da var, kumaş ya da kâğıt olanlar da... Biraz daha havalı olayım ve kendi yelpazemi çantamda taşıyayım derseniz şık seçenek çok.
Yine Uzakdoğu kültüründen ilhamla tasarlanan motiflerle dolu olanlar, dantelli modeller ya da dümdüz, sade olan alternatifler var. Bence bu yaz sıcağında mümkün olduğunca hafif, hatta katlanabilir modellere yönelmekte fayda var.