‘Türkiye bir deprem ülkesi’ Peki, riskli iller buna ne kadar hazır?

Ülkemizin neredeyse her bölgesi aktif fay hatlarıyla dolu ve biliminsanlarımızın üstüne basa basa söylediğine göre deprem gerçeğimiz de değişmeyecek. Bunu 6 Şubat’taki Kahramanmaraş felaketinde acı bir şekilde hatırladık. Tekrar ne zaman, nerede ve hangi büyüklükte bir depremin yaşanacağını kesin olarak bilemeyiz ama her an olacakmış gibi de hazırlıklarımızı yapmak zorundayız. Yerbilimci Prof. Dr. Naci Görür kendisiyle yaptığımız söyleşide bize hangi illerimizin daha çok deprem riski taşıdığını anlatmıştı. İşte bu illerimizden İstanbul, İzmir, Muğla, Çanakkale, Bingöl, Tekirdağ, Bursa ve Adana’nın belediyeleriyle konuştuk.

MUĞLA

‘Yatay mimari anlayışımız örnek gösteriliyor’

Muğla Büyükşehir Belediye Başkanı Dr. Osman Gürün

◊Batı Anadolu’nun tektonik olarak aktif bir bölgesinde konumlanmış Muğlamızda uzun yıllardır uyguladığımız kat sınırlaması ve yatay mimari anlayışımız afet bölgelerinde örnek gösteriliyor. Türkiye verilerine göre Muğla’da ortalama kat sayımız 2,5 kat. Bu özelliğimizle en düşük kat sayısında Türkiye’de 3’üncü sıradayız.

◊2020’de uzman katılımcılarla düzenlediğimiz Deprem Çalıştayı’nda kentimizin depremselliğini detaylı bir şekilde inceledik ve buna göre yol haritamızı çıkardık. Prof. Dr. Naci Görür çalıştayımızda yaptığı konuşmada şunları söyledi: “Muğla’da en fazla 7.0 büyüklüğünde deprem olabilir. Bu büyüklükteki bir deprem de şehre çok zarar vermez. Türkiye’deki diğer illere göre düşük katlı yapıları sayesinde Muğla daha avantajlı.”

◊2015 yılında Afet Koordinasyon Merkezi’ni (AKOM) kurduk.

◊2017’de başladığımız, zeminin yapısını ortaya koyan mikrobölgeleme etüt çalışmalarımızla riskli ve güvenli bölgelerimizi tespit ettik. Bu araştırma doğrultusunda nereye, kaç katlı imar verileceğini, hangi alanların yapılaşmaya açılmaması gerektiğini ve kentsel dönüşümün uygulanacağı yerleri belirliyoruz. Bu da depremde güvenli bir kent olmak için attığımız adımlara ışık tutuyor.

ADANA

‘Dirençli kentler oluşturacağız’

Adana Büyükşehir Belediyesi

◊Adana Büyükşehir Belediyesi, İstanbul Büyükşehir Belediyesi ve İstanbul Planlama Ajansı işbirliğiyle Adana Deprem Eylem Planı Çalışmaları kapsamında Bilimin Rehberliğinde Depreme Dayanıklı Kent Paneli yaptık.

◊Adana Büyükşehir Belediye Başkanı Zeydan Karalar “İstanbul’un da bu konudaki bilgi birikiminden yararlanarak bilimin öncülüğünde, biliminsanlarımızla birlikte depreme dirençli kentler oluşturmak için harekete geçtik” dedi.

◊Adana’da şu ana kadar yapılan incelemelerde 10 bini aşkın orta ve ağır hasarlı bina tespit edildi. Orta hasarlı binaların nasıl güçlendirileceğine dair yol haritası çıkarılacak.

◊Olası bir depremde acil müdahale için araçların ve malzemelerin olacağı merkezler oluşturulacak.

 ÇANAKKALE

‘Riskli binayı yıkmak yerel yönetimin hakkıdır’

Çanakkale Belediye Başkanı Ülgür Gökhan

◊Binalarımızı 2000 yılından bu yana yapı denetim gözetiminde ve 1’inci derece deprem yönetmeliğine uygun olarak inşa ediyoruz. Binalarımız çok yüksek katlı değil. Dolayısıyla riskin hiç olmadığını değil, ama daha az olduğunu düşünüyoruz.

◊Şimdi yeni meclis kararları da aldık. 2000 öncesi inşa edilen yapıların testlerini yaptıracağız. Özellikle altında işyeri olan binaları denetleyeceğiz, kolon kesilmiş mi bakacağız. 2000 sonrası binalarla ilgili de yapım sonrası denetimlerimizi arttıracağız. Kolon kesenlerle ilgili yaptırımlarımız olacak. Bildirimimizden sonra kanunen işletmeye ayrılan süre dolduktan sonra kapısı mühürlenecek. Elektriği, suyu kesilecek ve orayı boşaltacağız.

◊Belediyemizde bir laboratuvar kuruyoruz. Eğer vatandaşımız evini kontrol ettirmezse bu testleri biz yapacağız. Binanın röntgenini çekeceğiz. Sonra elde ettiğimiz bilgileri paylaşacağız. Bu bilgiler bakanlık sistemine girdikten sonra binanın 90 gün içinde boşaltılması gerekiyor. Halkımızı zorunlu tutmak durumundayız.

◊Vatandaşımız eğer “Ben istemiyorum” derse konu mahkemeye gidecek. O da itirazını yapacak tabii. Denetimlerden sonra riskli çıkan bir yapıyı yıkmak yerel yönetimlerin hakkıdır. Depreme dayanıksız yapıları kentsel dönüşüm yasasıyla yenileyeceğiz.

◊Toplanma alanlarımız var ama onların daha da işlevsel hale gelmesi için çalışacağız. Çadır, konteyner, kanalizasyon ve diğer altyapıları hazır hale getireceğiz.

◊Yanımızdan ve Marmara’dan geçen fay hattı var. Mahalle gönüllüleri oluşturuyoruz. Arama kurtarma eğitimleri düzenleyeceğiz. Çanakkale 18 Mart Üniversitesi’nin Afet Yönetimi Bölümü’yle çalışmalar yapıyoruz.

BİNGÖL

‘Konteyner ve çadır alanları belirlendi’

Bingöl Belediye Başkanı Erdal Arıkan

◊6 Şubat depremlerinin ardından depreme yönelik çalışmalarımıza hız verdik. Bingöl Belediyesi, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği İl Müdürlüğü, İnşaat Mühendisleri Odası Bingöl İl Temsilciliği, Bingöl Ticaret ve Sanayi Odası ve yapı denetim firmaları işbirliğiyle 98 kişilik teknik ekip oluşturduk. İlimizin ‘Riskli Yapı Envanteri’nin çıkarılması için sahada çalışmaya başladık. Bu kapsamda günümüze kadar 700 bina incelendi. 2003 ve öncesi inşa edilen yapılar öncelikli olmak üzere çalışmalarımız sürüyor.

◊Afet sonrası Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği İl Müdürlüğü’nce hasar tespit çalışmaları yapıldı. Bu kapsamda Merkez ilçe, Genç ve Adaklı ilçelerinde hasar tespit çalışmalarımız tamamlandı ve elde edilen veriler Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı Deprem ve Risk Azaltma Genel Müdürlüğü’ne gönderildi.

◊Olası Bingöl depremine karşı arama kurtarma ekiplerini güçlendirmek için Arama Kurtarma Derneği (AKUT) Bingöl
Başkanlığı desteğiyle belediye bünyesinde 60 kişilik gönüllü ekip oluşturduk ve eğitim programlarına başladık.
◊İlimizde yeni toplanma, konteyner ve çadır alanları belirledik. Bu bölgelerin zemin iyileştirilmeleri, altyapı ve üstyapı hizmetlerine ilişkin çalışmalar devam ediyor.

◊Jeofizik çalışmalarına başladık ve 86 noktada çalışmalarımızı tamamladık. Bundan sonra jeolojik zemin etütleri ve paleosismoloji çalışmaları yapacağız. Böylece Bingöl’ün genel zemin sınıfının belirlenmesini ve riskli bölgelerin tespit edilmesini hedefliyoruz.

TEKİRDAĞ

‘Zemin sınıflandırmaları tamamlandı’

Tekirdağ Büyükşehir Belediye Başkanı Kadir Albayrak

◊İl genelinde 2000 yılından önce inşa edilmiş binalarımızın risk sınıfını belirlemek amacıyla performans analizi yapıyoruz. Depreme dayanıksız binaların yıkımını sağlayarak büyük depreme dayanabilecek ölçüde binaların inşa edilmesi hedefimiz.

◊Belediyemizin sınırlarını kapsayan alanda jeolojik etüt yaptık. Başta deprem olmak üzere heyelan, sel, taşkında oturma riski taşıyan alanları ilçe bazında belirledik ve bu doğrultuda bir eylem planı oluşturduk. Zemin sınıflandırmalarımızı tamamladık.

◊İstanbul Teknik Üniversitesi’nin işbirliğiyle Tekirdağ İli Afet ve Acil Durum Yönetimi Stratejik Planı’nı hazırladık.

◊Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü işbirliğiyle Tekirdağ’a deprem kayıtçıları yerleştirdik. Tekirdağ Büyükşehir Belediyesi hizmet binamıza Kandilli Rasathanesi’yle yapısal alarm sistemi kurulumu yaptık.

◊Büyükşehir belediyemize ait yaklaşık 90 adet kamu binasının performans analizlerini yaptık ve depreme dayanıksız olan binalarımızın yıkımını gerçekleştirdik.

◊Afet yönetimi ve afet öncesi planlama konularında uzman akademisyenlerin katılımıyla uygulamalı eğitimler ve masa başı tatbikatları düzenliyoruz. Tekirdağ genelinde 300 bin vatandaşımıza deprem simülasyon TIR’ımızda uygulamalı eğitimler verdik.

◊350 afet toplanma alanı belirledik. Olası depremlerde arama kurtarma, ilkyardım, barınma, defin gibi faaliyetlerde acil olarak ihtiyaç duyulacak ekipman ve malzemelerin olduğu 25 afet konteynerini 11 ilçede stratejik konumlara yerleştirdik.

BURSA

‘Tüm imar planlarını tek tek inceliyoruz’

Bursa Büyükşehir Belediye Başkanı Alinur Aktaş

◊TÜBİTAK tarafından üç yıl süren çalışmanın sonunda bütün şehrin zemin durumunu ortaya koyarak Türkiye’de zemin tehlike haritalarını çıkaran ilk üç şehirden biriyiz.

◊Son beş yıllık süreçte 215 bina-645 bağımsız bölümü yıktık. Osmangazi, Nilüfer, Yıldırım olmak üzere üç merkez ilçe için jeolojik etütlerimizin yenilenmesi sürecini başlattık.

◊Bursa Teknik Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü’yle ortaklaşa yürüttüğümüz çalışmayla pilot bölge olarak seçilen alanlarda zemin sınıfları, zeminin kayma hızları, şişme potansiyeli olan alanlar, sıvılaşabilir alanlar ve yumuşak zemin özelliği gösteren alanların Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) tabanlı olarak haritalandırılması sürecine devam ediyoruz. İlimizdeki tüm imar planlarını inceleyerek yapılaşmanın planla uyumunu belirliyoruz. Bu sayede diğer analizlerle birlikte il bütünü için kentsel dönüşüm strateji bölgesinin ortaya konmasını sağlamış olacağız. Farklı ilçelerde 10 farklı bölgede kentsel dönüşüm uygulamaları yürütüyoruz.

◊Bu yıl Bursa genelinde devam eden ve hedeflenen toplam 870 bin metrekare proje alanında; 1.968 bina-7.592 bağımsız bölümü yıkarak 11.250 adet konutun inşaatına başlayacağız.

İZMİR

‘Binaların karnesini ücretsiz çıkaracağız’

İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Tunç Soyer, İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin düzenlediği ‘İzmir Afet Planı-Deprem Hazırlık ve Dirençlilik Çalışmaları’ bilgilendirme toplantısında şu açıklamaları yaptı:

◊Bugüne kadar İzmir Büyükşehir Belediyesi olarak yapı envanterlerini ilçeler ölçeğinde çıkarıyorduk. Bundan sonra İzmir’in hangi ilçesinde olursa olsun başvuran her vatandaşımıza binalarının deprem karnesini ücretsiz çıkaracağız. Her İzmirli hızlı tarama hizmetinden yararlanabilir.

◊ Şehrimizin jeolojik durumuna dair çalışmalar, yerüstüne dair yürüttüğümüz programlarla birleştiğinde İzmir’in meskûn alanlarının yeni dağılışı ortaya çıkacak. Burada dört ana kırmızı çizgimiz var: Fay hatları, yumuşak zeminli tarım alanları, dere yatakları ve doğal alanlar. Geleceğin İzmir’ini bu kırmızı çizgilerin arasında güvenle nefes alıp veren bir yuva olarak tasarlıyoruz.

◊Belediyenin bütçesinin yüzde 10’unu önümüzdeki yıl itibariyle sadece depreme karşı dirençlilik ve kentsel dönüşüm çalışmalarına aktaracağız. Fakat bu yeterli değil. Bir bu kadar yatırımı da merkezi hükümetten bekliyoruz. Çünkü İzmir’in 50 yılda birikmiş sorunlarını yalnızca belediyemizin bütçesiyle çözmemiz asla mümkün değil. Türkiye Cumhuriyeti bütçesinin yüzde 10’u yerel yönetimler eliyle şehirlerin yeniden inşasına ayrılmalı. Deprem bölgelerinde merkez bütçesinin yüzde 10’u kentsel dönüşüme yönlendirilmeli.

İSTANBUL

‘Her mahallede etkili arama kurtarma ekipleri...’

İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu ‘Deprem Bilim Üst Kurulu’nun önerileri doğrultusunda başlattığı seferberlik planını kamuoyuyla paylaşmıştı. O plandan bazı başlıklar şöyle:

◊Afet hazırlık bütçemizi revize edeceğiz. Önümüzdeki üç ayda içinde enerji, su, barınma ve atık gibi kritik ihtiyaçların hazır olduğu 30 deprem parkını daha halkımıza kazandıracağız. Tahliye yollarındaki güçlendirme faaliyetlerimizle afete müdahalenin etkin olmasını sağlayacağız.

◊’İstanbul Güçleniyor’ sistemi kuruyoruz. Bu sistemle hızlı taramaya başvuran ve güçlendirme önerisi alan binalardan başlayıp maliyetine güçlendirme yapacağız. Tarama sistemine başvuru sayısı 150 bini geçti.

◊Toplanma alanları ve geçici barınma alanlarında su deposu, fosseptik çukuru, güneş paneli, alet ve gereç dolabı, çöp toplama alanı, çadır yerleşim alanı gibi tüm detayları planlıyoruz.

◊50 kilometre uzunluğunda fiber optik tabanlı erken uyarı sistemimizi geliştiriyoruz. Bu hat üzerindeki 5 bin sensör ve geliştirilecek yapay zekâ sayesinde depreme yönelik hazırlığımızı ve müdahalemizi en üst düzeye çekeceğiz.

◊İstanbul’un her mahallesinde etkili arama kurtarma ekipleri oluşturmak üzere bir proje başlatıyoruz. İstanbul İtfaiyesi’nde eğitimler verip gerekli ekipmanı sağlayacağız. 5 bin meslek insanını yetiştirip ilgili ekipmanlarıyla mahallelerde hazır edeceğiz.