Türk tiyatro sahnesi nereye koşuyor?

‘Hayal kırıklığı yaşamak istemeyen seyirciye naçizane önerim...’
Bahar Çuhadar-10Haber tiyatro yazarı

En az iki oyuncusu ‘ünlü’, sayısız yeni oyun, büyük prodüksiyon sahnelere çıkıyor arka arkaya. Bunların arasında üzerine gerçekten kafa yorulmuş, yetkin ekiplere teslim edilmiş nitelikli işler de var. Bir yandan da Kumbaracı50, Oyun Atölyesi, Moda Sahnesi, Kadıköy Emek Tiyatrosu, Kadıköy Boa Sahne gibi mekân ve topluluklar kendi yağlarında kavrularak, kendi imkânlarını yaratarak, ‘kumpanya ruhundan’ ve nitelikli tiyatro anlayışından ödün vermemeye çalışarak üretiyorlar. Neticede sezonda yüzlerce oyun çıkıyor. Yapım kanadında olmasa da bağımsız kanatta, ömrü uzun sürebilecek eserler yaratıldığı da oluyor. Hayal kırıklığı yaşamak istemeyen seyircilere naçizane önerim; oyun seçerken ‘sevdikleri ünlüyü’ canlı görme motivasyonuyla değil, yazarına, yönetmenine ve oyuncuların evvelki işlerine göz atarak ve muhakkak ‘fısıltı gazetesi’ne kulak vererek hareket etmeleri... Sezonun yenilerinden ‘Kel Diva’ (Oyun Atölyesi), ‘Büyük Zarifi Apartmanı’ (istos yapım), ‘İki Kore’nin Birleşmesi’ (Moda Sahnesi), ‘Öteki Venedik Taciri’ (Kumbaracı50), ‘Canavar’ (İki Tiyatro), ‘Aile Yalanları’ (Toy İstanbul), ‘Uykusuz Bir Rüya, Salim’ (D22) ve ‘On Adımda Unutmak (Anti-Prometheus)’a (Studio Oyuncuları) dikkat kesilmelerini öneririm.

“Beni en heyecanlandıran iş ‘On Adımda Unutmak’ oldu”
Onur Şimşek Tiyatro içerik üreticisi, @oyuncikisi

Beni en heyecanlandıran işlerden biri ‘On Adımda Unutmak (Anti-Prometheus)’ (Studio Oyuncuları) oldu. Cem Bender’in performansının altını çizmek isterim. ‘Kel Diva’, Oyun Atölyesi’nde izlediğim en iyi işlerden biri. ‘Kardeşlerimi Arıyorum’ (Ara Sahne) da sezonun iyi işlerinden. Uğur Uzunel’in performansı reji ve metnin başarısıyla birleşince ortaya çok etkileyici bir oyun çıkmış. ‘Büyük Zarifi Apartmanı’nda (istos yapım) Çağdaş Ekin Şişman’ın oyunculuğu zihnimde kalan performanslardan. ‘Mahallemiz Eşrafından’ (Kiki) ve ‘Bahar Noktası’nda (Zarkanat) izlediğimiz Berfin Ertan’ı da not düşeyim.

‘Aile ve hesaplaşmaların sezonu’
Enes Kudu, 34, tiyatrosever

Bu sezonun öne çıkan temalarından bir tanesi aile ve sınırları belirli alanlar içinde gerçekleşemeyen hesaplaşmaların, yokmuş gibi davranma halinin elbet bir gün ortaya çıkması meselesi oldu. Bunun en başarılı örneğini ‘Canavar’ (İki Tiyatro) ve ‘Büyük Zarifi Apartmanı’ (istos yapım) oyununda izledim. Bunların yanına Toy Kültür Sanat ve Zorlu PSM yapımı ‘Aile Yalanları’ oyununu ekleyebiliriz. Tiyatronun zihinsel, bedensel ve anlatımsal olarak sağlayabileceği birçok imkânın sanatçılar için cezbedici olabileceğini düşünüyorum. Bu sayede Engin Günaydın (Hücreler/ BKM), Uraz Kaygılaroğlu (Âşık Shakespeare/Çolpan İlhan&Sadri Alışık Tiyatrosu, Zorlu PSM, Piu Entertainment), Melisa Sözen (Aile Yalanları), Serkan Keskin (Saatleri Ayarlama Enstitüsü/484 Urban Garden), Haluk Bilginer ve Zuhal Olcay (Kel Diva/ Oyun Atölyesi), Şebnem Bozoklu ve Enis Arıkan (Balina/Craft, Zorlu PSM, Freestage) gibi isimleri sahnede izledik.

‘Ünlü oyuncunun sahne aldığı oyunlar girdi hayatımıza’
Gülin Dede-Oksijen tiyatro yazarı

2023-2024 sezonu tiyatro için düzelmesini/iyileşmesini beklediğimiz ama hiçbir şeyin değişmediği, tiyatrocuların yine de yılmadan üretmeye devam ettiği bir yıl oldu diyebiliriz. Ancak geçen sezondan itibaren değişimini gördüğümüz bir konu vardı ki; o da tiyatronun bir anda yapımcıların keşfettiği bir alan olmaya başlaması. Çok sayıda yüksek bütçeli, ‘ünlü’ oyuncunun sahne aldığı oyunlar girdi hayatımıza. Bu keşif sınırlı imkânlarla üreten, desteksiz bağımsız ekiplerle ‘yapım’ tiyatrosu diyebileceğimiz oyunlar arasında bir uçurum yarattığı gibi seyircinin tiyatro algısını da değiştiren bir ortama yol açtı.

İlgimi çeken oyunlarsa reji arayışı olan, mekâna özgü ya da teatral olarak bir farkı ortaya koyan oyunlar oldu. Bunlar arasında ‘Treplev’ (Decollage Art Space), ‘Büyük Zarifi Apartmanı’ (istos sahne), ‘Annemden Kalan Gül Ağacı Masanın Üzerinde Çaydanlık Beyaz Bir İz Bıraktı’ (ba-), ‘Parrhesia 2’ (KAST-Echoes), ‘Tut!Bırak!’ (Theatre Antract), ‘Kel Diva’ (Oyun Atölyesi), ‘Heybesini Çiğneyen Katır’ (Alan Pa) ve ‘On Adımda Unutmak (Anti-Prometheus)’u (Stüdio Oyuncuları) sayabilirim.

‘Işıldayan enerjisiyle Berfin Ertan bu yılın genç yeteneklerinden’
Begüm Kakı Artful Living kültür-sanat muhabiri

Her ne kadar ajandamıza ekleyebileceğimiz çok oyun olsa da izleyici koltuğundan baktığımda tatmin edici az işle karşılaştığımı söylemem gerekiyor. Ya metinde bir aksaklık ya reji tercihlerinde ya da performanslarda bir zayıflık oyunun bütününe etki ediyor. Aile ve büyüme hikâyeleri, ikili ilişkiler, varoluşsal krizler, güncel meselelerin yer edindiği oyunlar bu sezon sıkça karşımıza çıkan temalar. Festivalde de ses getiren ve etkisi devam eden ‘Annemden Kalan Gül Ağacı Masanın Üzerinde Çaydanlık Beyaz Bir İz Bıraktı’ (ba-), ‘Büyük Zarifi Apartmanı’ (istos yapım), ‘Çirkin’i (Dolkun Production) ilk olarak sayabilirim. Bunların yanı sıra aklımda yer edinen performanslar ‘Dıkşın: Büyük Şans’ta (Moda Sahnesi) izlediğim Onur Ünsal ve Mehmet Tekatlı’ya ait. ‘Mahallemiz Eşrafından’da (Kiki) ışıldayan enerjisiyle Berfin Ertan da bu yıl izlediğim yetenekli ve genç oyunculardan oldu. Studio Oyuncuları’nda, Şahika Tekand’ın yazdığı ve yönettiği ‘On Adımda Unutmak (Anti-Prometheus)’ senenin yıldız işlerinden.

‘Farklı mekânlarda da izliyoruz’
Güven Turan Tiyatro içerik üreticisi, @elektrikkesigi

Bu sezon sadece tiyatroda değil, farklı mekânlarda da oyunlar izleme olanağı buluyoruz. ‘Büyük Zarifi Apartmanı’ (istos yapım), ‘Çirkin’ (Dolkun Production) gibi oyunlar bol seyircili olarak devam etmekte. Klasik uyarlamaları bu sezon da var. ‘Öteki Venedik Taciri’ (Kumbaracı50) mutlaka görülmeli. Tek kişilik oyunlar arasında da ‘Mahallemiz Eşrafından’daki (Kiki) performansıyla genç yetenek Berfin Ertan’ın enerjisine ortak olunmalı.