Temiz ve sağlıklı çevre, artık evrensel bir insan hakkı

Temiz ve sağlıklı bir çevrede yaşamanın evrensel bir insan hakkı olduğu fikri ilk defa 1972’de Stockholm’de yapılan BM Çevre Konferansı’nda dile getirilmişti. Burada ‘insanların haysiyetli ve esen bir yaşam sürmelerine olanak verecek kalitede bir çevreye sahip olmalarının temel bir hak olduğu’ belirtilmişti. Çağrı 50 yıl gündemde kalmış ancak karşılık bulamamıştı. Ta ki geçen haftaya kadar...

Bir dönüm noktası

Geçen yıl İnsan Hakları Konseyi tarafından kabul edilen benzer bir metne dayanan 28 Temmuz 2022 tarihli yeni karar, bağlayıcı olmamasına karşın devletleri, uluslararası örgütleri ve ticari işletmeleri herkes için sağlıklı bir çevre sağlama çabalarını arttırmaya çağırıyor. BM Genel Sekreteri António Guterres, ‘tarihi’ kararın gezegenin korunmasında bir dönüm noktası olduğuna işaret ediyor. BM İnsan Hakları ve Çevre Özel Raportörü David Boyd da yaptığı açıklamada kararın uluslararası insan hakları hukukunun doğasını değiştireceğini belirterek “Sağlıklı bir çevre için hükümetlere yalvarma döneminden talep etmeye doğru geçiyoruz. Karar, çevresel adaletsizliklerin azaltılmasına ve savunmasız durumlarda olanların güçlendirilmesine yardımcı olacak” dedi.

BM’nin aldığı kararı Türkiye’nin çok daha önce kabul ettiğinin altını çizen Doğa Derneği Başkanı Dicle Tuba Kılıç ise “Anayasanın 56’ncı maddesi ‘Herkes sağlıklı ve dengeli bir çevrede yaşama hakkına sahiptir’ diyor. Bu uzun süredir çevre mücadelesinde kullanılıyor. Ancak BM’nin böyle bir karar almış olması dünya çapında dönüştürücü bir etkiye sahip olacak. Karar şimdilik sadece insan odaklı ancak başka canlıların da aynı hakka sahip olduğu gerçeğinin de önünü açıyor” diyor.

KISA KISA

Bu hayvanın suçu ne?

Tam 4 yıldır Ankara’da bir dram yaşanıyor. Kentin ünlü alışveriş merkezlerinden birinde cam kafeste sergilenen serval kedisinin dramı bu. Stresten bir sağa bir sola gidip duran ve her halinden mutsuz ama çok mutsuz olduğu belli olan serval kedisinin anavatanı Afrika. İlginç olansa yerli bir türün sergilenmesine izin vermeyen yasalarımızın dışarıdan getirilen bir yabancı tür için işlevsiz kalması. Sosyal medyada tekrar gündeme gelen ve kurtulması için ünlülerin de seferber olduğu ‘Nata Vega AVM’de Cam Fanusta Yaşayan Serval Kedisini Kurtarın!’ kampanyasına ‘change.org’ üzerinden imza vererek siz de destek olabilirsiniz.

Afrika’ya göç başladı

Baharda Afrika’dan gelip İstanbul’un üzerinden geçerek Avrupa’ya dağılan, başta leylekler ve yırtıcılar olmak üzere, birçok kuş türünün geri dönüş yolculuğu başladı. Binlerce yıldır devam eden bu ritüele şahitlik etmek istiyorsanız arada bir başınızı gökyüzüne kaldırmanız yeter. Göçmen kuşları İstanbul’da en iyi Sarıyer, Çamlıca tarafları ve Büyükçekmece yönündeki yerlerde izleyebilirsiniz.

Bir güzellik daha tehlikede

Uluslararası Doğa Koruma Birliği (IUCN) son 10 yılda sayılarındaki ciddi düşüş nedeniyle kral kelebeğini tükenmekte olan canlıların olduğu ‘Kırmızı Liste’ye dahil etti. ABD ve Kanada’dan Meksika ve Kaliforniya’ya efsanevi bir göç yolculuğu gerçekleştiren kral kelebeklerinin nüfusunun son 10 yılda -bulunduğu bölgeye göre- yüzde 22 ile 72 arasında küçüldüğü belirtildi.