SOYLARI TÜKENMESİN DİYE 7/24 İZLENİYORLAR
Güncelleme Tarihi:
Sırtında uydu vericisiyle dünyayı dolaşan, gittiği yerden uzmanlara dakika başı mesaj atan küçük akbabalarımız var. Bazen Everest Dağı’ndan daha yüksekte uçuyor, saatte 60 km hızın üzerine çıkıyor, ülke ülke dolaşıyorlar. Yiyip içtikleri onların olsun, uydu vericisi takılmasındaki amaç, gezip gördüklerini uzmanlara anlatmaları. Zira onların hayatı, uzmanlara gönderdikleri bilgilere bağlı.
Birçok bilim insanının üzerinde hemfikir olduğu gibi altıncı ve en büyüğü olması beklenen bir yokoluş sürecindeyiz. Dünya Doğayı Koruma Birliği’nin verilerine göre 13 dakikada bir canlı türü yok oluyor. Yani kıyameti yaşıyor. İşte bu kıyametin eşiğine yaklaşmış olan canlılardan biri de küçük akbaba. Bütün çaba onu uçurumun kenarından çekip almak için...
KuzeyDoğa Derneği, Utah Üniversitesi ve Orman Su İşleri Bakanlığı Doğa Koruma Milli Parklar Genel Müdürlüğü (DKMP) işbirliğiyle Türkiye’de ilk kez uydu vericisi takılarak takip edilen küçük akbabaların, insan egosu ve hırsıyla örülü, oldukça dramatik ama bir o kadar da ibretlik bir hikâyesi var.
Kanat açıklığı 155–180 cm arasında olan küçük akbabaların dünya nüfusunun 21 bin 900 ila 30 bin birey arasında olduğu tahmin ediliyor.
Küçük akbaba nüfusunun çok büyük bir kısmına ev sahipliği yapan Hindistan ve Nepal’de ineklerde kullanılan ve hayvan öldükten sonra onların leşleriyle beslenen küçük akbabaları zehirleyen diklofenak ve ketoprofen içerikli ilaçlar, bu canlıyı 1960-2010 yılları arasında yok olmanın eşiğine getirdi. Bu tür bugün Dünya Doğayı Koruma Birliği’nin ‘Kırmızı Liste’sinde, yani tehlike altındaki türler arasında bulunuyor. Küçük akbaba, Türkiye’de de tüm kuş türleri arasında durumu küresel boyutta en hızlı kötüye giden tür.
Leşleriyle beslendikleri evcil hayvanlarda bulunan ilaçlar, akbabaların dokularında birikerek böbrek yetmezliğine yol açıyor. KuzeyDoğa Derneği Bilim Koordinatörü Emrah Çoban, “Doğanın çöpçüleri olan bu önemli canlıların sayıları kurşun zehirlenmesi, bilinçli zehirlenme, vurulma, yuvalarının tahribi ve tacizi, elektrik telleri ve rüzgâr türbinlerine çarpma, leşleriyle beslendikleri yaban hayvanlarının yok olması ve doğal yaşam alanlarının yok olması gibi birçok tehdit sonucu hızla azalıyor. Onların karşılaştığı sorunları çözebilmemiz ve onları koruyabilmemiz için öncelikle haklarında bilgi sahibi olmamız gerekiyor. Amacımız bu bilgileri kullanarak yaşadıkları sorunlara çözümler üretmek” diyor.
Anadolu en
önemli kaleleri
Küçük akbaba (neophron percnopterus) ülkemizde görülen dört tür akbabanın en küçüğü ve soyu en tehlikede olanı. Dünyadaki nüfusları hızla düşerken ülkemizde hâlâ düzenli olarak ürüyorlar. Kars ve Iğdır’daki Arpaçay Kanyonu ile Aras Vadisi, Doğu Anadolu‘daki önemli yaşam alanları. Ancak bu alanların ikisinin de koruma statüsü yok. Ankara Beypazarı ise tüm Avrupa’daki en büyük ‘küçük akbaba’ nüfusuna ev sahipliği yapıyor.
Dünya kanatlarının altında
KuzeyDoğa ekibinin Türkiye ve Etiyopya’da verici takarak takip ettiği sekiz küçük akbaba, 2012’den bu yana 200 bin km’den fazla uçtu ve 18 ülkeye gitti: Türkiye, Azerbaycan, Ermenistan, Gürcistan, İran, Irak, Suriye, Lübnan, Filistin, İsrail, Ürdün, Suudi Arabistan, Yemen, Cibuti, Etiyopya, Somali, Eritre ve Sudan. Göç esnasında hızları yer yer saatte 60 km’yi geçti, deniz seviyesinden 8 bin metre yüksekliğe, yani Everest Dağı’nın yüksekliğine kadar çıktılar.