Son zamanlarda koronavirüsle aranız nasıl?

Aralık 2019’da Vuhan’da görülen ilk koronavirus vakasından bu yana COVID-19’a dair milyonlarca istatistikle karşı karşıya kaldık. Sayılar bir artıp bir azalırken; aşılanmanın da etkisiyle biraz olsun rahat nefes almaya başladık. Yeni alt varyantların ortaya çıkmasıyla öldürücülüğünü yavaş yavaş kaybeden virüsün karşısında biz de hayatımıza kişisel tedbirlerimizle alışmaya çalıştık. Sağlık Bakanlığı’nın verilerine göre Türkiye’deki haftalık (5-11 Eylül) güncel vaka sayısı 22 bin 441, vefat sayısı 89 olarak açıklandı. Dünya Sağlık Örgütü’nün verilerine göreyse küresel olarak, 20 Eylül’de 6 milyon 507 bin 2 ölüm dahil 609 milyon 848 bin 852 onaylanmış COVID-19 vakası görüldü. 12 Eylül itibariyle toplam 12 milyar 613 milyon 484 bin 608 doz aşı yapıldı. Şimdi salgındaki üçüncü sonbaharımız. Koronavirüs hâlâ aramızda diyen uzmanlara kulak vermek gerekiyor… Tedbirleri bırakmadan kendimizi koruyabiliriz.

‘Yanaktan öpenlere nezaketten bir şey diyemiyoruz’

Sevgi Kaya Alp, 41, mimar
Kalabalık caddede yürürken maske takıyorum. Toplu taşıma kullanmaya hâlâ çekiniyorum. Vitamin takviyelerine tekrar başladım. Tokalaşmak yerine yumruk selamlaşmasına döndüm. Ama uzun süredir görmediğim bir arkadaşım karşılaştığımızda sıkıca sarılıp yanaklarımdan öpünce nezaketten bir şey diyemiyorum. Akşam yemeğine, müzik dinlemeye gitmeye devam ediyorum.
Çünkü aşılarım tam.

‘Çok nadir misafir kabul ediyorum’

Gülçin Bağcı, 55, emekli
Kapalı alanlarda maske takıyorum. Hatırlatma dozumu oldum. Vitamin takviyesi alıyorum. Tokalaşma, sarılma gibi fiziksel temasta bulunmuyorum. AVM’lere ihtiyaç olduğunda gidiyorum. Sinema, konser ve tiyatro gibi kalabalık sosyal aktivitelere katılmıyorum. Dışarı çıkma sıklığım da azaldı. Kalabalık yerlerdeki tuvalet ve asansörleri mecbur kalmadıkça kullanmıyorum. Çok nadir misafir kabul ediyorum veya misafirliğe gidiyorum.

‘Ürün ambalajlarını hâlâ iyice temizliyorum’

Reyhan Kozan, 62, emekli
Kalabalık alanlarda maske takmaya devam ediyorum. Tokalaşma, el öptürme gibi fiziksel yakınlaşılan aktivitelere yeniden son verdim. AVM’lere, restoranlara ve kafelere gidiyordum ama bir süredir çok daha dikkat ediyorum. Dışarı çıkma sıklığım azaldı. Spor salonuna maskeli gidiyorum. Toplu taşıma araçlarına maskeyle binmeyi tercih ediyorum. Marketten aldığım ürünlerin ambalajlarını hâlâ temizliyorum dolaba yerleştirmeden.

‘Sosyal hayatın eskisi gibi olmaması için bir sebep yok’

Yiğit Özkılıç, 29, turizmci
Maske takmayı bıraktım. İki doz aşı olduğum ve bir kez COVID atlattığım için hatırlatma dozunu olmayı düşünmüyorum. Takviye vitamin yaklaşık iki sene aldım, artık kullanmıyorum. Tokalaşmaya, sarılmaya COVID öncesi nasılsam öyle devam ediyorum. AVM’lere, restoranlara, kafelere gidiyorum. Gece dışarıya çıkıyorum ve huzursuz hissetmiyorum. Sosyal hayatın eskisi gibi olmaması için bir sebep olduğunu düşünmüyorum.

‘Sarılmaya ve tokalaşmaya yeniden ara verdim’

Nurgül Büyükkalay, 40,
akademisyen Maskeyi sadece kapalı alanlarda takıyorum. Hatırlatma dozunu oldum. Kendimi korumak için takviye C vitamini alıyorum. Tokalaşmaya ve sarılmaya devam ediyordum ancak vakaların artmasıyla beraber yeniden ara verdim. Sinemaya, tiyatroya ve konserlere ara ara gidiyorum. Dışarı çıkma sıklığım azaldı. Kalabalık yerlerdeki tuvalet ve asansörleri mecbur kalırsam kullanıyorum.

‘Hatırlatma dozunu olmadım’

İlayda Güdekli, 22, fizyoterapist
Genel olarak artık maske takmadığımı söyleyebilirim. Hatırlatma dozunu olmayı düşünmüyorum. C vitamini takviyesi kullanıyorum ve genel olarak sağlıklı beslenmeye dikkat ediyorum. Sarılmaya, tokalaşmaya sık vakit geçirdiğim insanlarla devam ediyorum. Dışarı çıkma sıklığım azaldı. Spor salonuna gidiyorum. Toplu taşıma kullanıyorum. Tatil için kiralık ev veya butik oteli tercih ediyorum.

‘Arkadaşlarla favorimiz dirsek teması’

Nurhayat Sadıcoğlu, 40, mali müşavir
Maskeyi asansör, toplu taşıma ve kapalı ortamlar dışında kullanmıyorum. Ah, sarılmak, tokalaşmak ne güzel! COVID belki en çok bunu özletti, hâlâ bu konuda çok dikkatliyim… Dirsek teması arkadaşlarla favorimiz. Ev ziyaretlerini unuttum, misafir kabul etmiyorum. Sosyal hayatım için yeni kararım; açık hava etkinlikleri... Tatil programlarımı bile çadır olarak programladım.

‘Öpüşmekten uzak duruyorum ancak tokalaştığım oluyor’

Melis İzel Yeni, 32, dış ticaret uzmanı
Üç aşı oldum, bir defa COVID geçirdim. Dördüncü aşımı da olmayı düşünüyorum. C vitamini kullanıyorum. Öpüşmekten uzak duruyorum ancak tokalaştığım durumlar oluyor. Çok sıklıkla olmasa da gece eğlenmeye çıkmaya devam ediyorum. Misafirliğe gidip misafir kabul etme durumumda bir değişiklik olmadı. Sosyal durumumu değiştirmedim.

‘İlk vakadan beri sinemaya, tiyatroya, konsere gitmedim’

Burcu Gürtürk Kadak, 42, gazeteci
Daha yeni yeni çok yakınlarımla sarılmaya başladım. Yine de insanın içinde garip bir tedirginlik oluyor. Pandeminin psikolojimizi oldukça etkilediğini düşünüyorum. İlk vakanın ülkemizde görüldüğü tarihten bu yana sinemaya, tiyatroya ya da konsere gitmedim. Bir süre daha gitmeyi düşünmüyorum. Halen alışverişlerimin büyük kısmını internet üzerinden yapıyorum.

‘Dışarı çıkma sıklığım azaldı’

Atakan Altan, 48, sosyal hizmet uzmanı
Yoğun insan bulunan ortamlarda maske takıyorum. Evimize maske stokladık. Hatırlatma dozunu oldum. Vitamin alıyorum. Tokalaşmaya, sarılmaya devam etmiyorum. AVM’lere, kafelere ve restoranlara gidiyorum. Kalabalık yerlerdeki tuvalet ve asansörleri nadir kullanıyorum. Sinema, konser ve tiyatro gibi sosyal aktivitelere de katılıyorum. Ama dışarı çıkma sıklığım azaldı.

‘Güncellenmiş aşı kullanım onayı aldı’

Prof. Dr. Bülent Ertuğrul,
Enfeksiyon hastalıkları ve klinik mikrobiyoloji uzmanı

*Virüsün hastalık oluşturma gücünde bir değişiklik yok. Daha hafif geçiyor denmesinin nedeni toplumda aşılı veya hastalığı geçirmiş olanların belirli bir sayıya ulaşması.
*Hastalık tablosu artık bir üst solunum yolu enfeksiyonu şeklinde. Ancak aşılı olmayanlarda ve risk grubunda ağır seyredebiliyor.
* Bulaş yolu da değişmedi. Sosyal mesafeye dikkat etmediğiniz ve maskenizin olmadığı bir durumda hasta kişiyle iletişim halinde bulaş olasılığı yüzde 100’e yakın.
* Omikron varyantlarına da etkili, güncellenmiş COVID-19 aşısı 31 Ağustos’ta acil kullanım onayı aldı. FDA onayı verirken okulların da açılmasıyla birlikte eylül-ekimde vaka sayısının artacağı öngörüsünün etkili olduğunu vurguladı. Kurum, birincil (2 doz ardışık mRNA aşısı) aşıyı tamamlamış olanlara veya en son (hatırlatma) aşıdan en az iki ay sonra bu aşının yapılmasını öneriyor.
*Avrupa İlaç Ajansı da yakın zamanda kullanım onayı verdi. Ülkemize gelip gelmeyeceği ise Sağlık Bakanlığı’nın kararına bağlı.

‘Burun akıntısı, mide bulantısı veya kusma...’

Prof. Dr. Ferah Ece,
Göğüs hastalıkları uzmanı

*BA.4 ve BA.5 alt varyantları diğerlerine göre daha bulaşıcı ve kazanılmış bağışıklıktan daha kolay kurtuluyor.
*COVID’in bilinen semptomlarına ilaveten bu varyantlarda burun akıntısı, mide bulantısı ve kusma da görülüyor. Şikâyetlere nefes darlığı eklendiyse hastalık daha ağır geçiyor.
*Daha hızlı yayıldığı için açık havada da olsa şüpheli bir durum fark edildiğinde çok yakın temastan kaçınmak gerekir.
*PCR testi pozitifse, hemen ve doğrudan evinize gidip izole olmalısınız. Düşmeyen ateş, çok şiddetli, balgamlı öksürük, şiddetli göğüs ağrısı, sırt ağrısı, nefes darlığı gibi belirti ve bulguların varlığında hekime başvurulmalıdır.