Son patlamayı anlama rehberi

ARABESK rap
Rap müziğin dünyanın her yerinde haksızlıkla, adaletsizlikle, sınıfsal öfkeyle, hayatın dikenli yollarıyla bağı var. Ama Türkçe rap’in arabeskle yoğun ilişkisini Yener Çevik, Eypio, Canbay&Wolker, Mero, Reynmen gibi isimlerle daha çok hissediyoruz. Çünkü Yaralı Styla, Ankara Crew günlerinden bu yana 10 yılda kalite anlamında epey yol kat ettik. Şimdilerde gürül gürül anaakıma akan arabesk rap, yeni ‘öteki’lerin, kenara itilmiş kalabalıkların isyanına cuk oturuyor.
BEN FERO

Son haftaların politik havasının yanında onun sonsuz parti kafasında takılması, en popüler tartışma konularından. Norm Ender’in Amerikan özentiliğiyle suçladığı Fero, Türkiye’nin Offset’i (Amerikalı hip hop/trap yıldızı) olma konusunda gocunacak bir şey göremiyor. ‘Hıdıdı hıdıdı’ dediği tarzı eski toprağın pek hoşuna gitmese de Türkçe rap’e büyük hareket getirdi.
CEZA

‘Rapstar’ (2004) Türkçe rap’in şeklini değiştiren albüm sayılır. Ceza olmasa bugün, bunca coşkuyla konuşulacak bir Türkçe rap patlaması da olmayabilirdi. Sagopa Kajmer’le yaptığı ‘Neyim Var ki’ dönemin en iyi şarkılarından; stilindeki ustalığı nesilleri aşarak hip hop tarihine geçecek türden.
ÇUKUR
Bugün her yerde yeraltından çıkıp gelen Türkçe rap’i konuşuyorsak biraz ‘Çukur’ dizisi yüzünden. ‘Sıfır Bir Adana’dan aldığı ilhamla dokunaklı rap şarkılarını ‘Beyaz Türkler’in ağzına dolama konusunda etkisi büyük. Gazapizm, Allame, No.1 gibi ‘hisli’ rap’çiler ‘Çukur’ müzikleriyle yıldızlaştı.
DISS
En son Norm Ender’in ‘Mekânın Sahibi’ şarkısında baştan aşağı döşediği şeyin adı ‘diss’. İngilizce ‘disrespect’ (saygı duymamak) kelimesinden gelen laf, rap dünyasının âşık atışmalarını tanımlıyor. En ünlüleri arasında Norm Ender-Ezhel/Ben Fero’dan önce Sagopa Kajmer-Ceza kavgaları var.
EZHEL
Son dönemin en yetenekli ismi. Dünya trap müzikle yanıp tutuşurken, zamanın ritmini şahane kullanarak, reggae’den arabeske, ‘old school rap’ten trap’e çok yönlü bir yelpazedeki ritmler üzerine kişisel hikâyeler anlatabilmesi ve bunu inanılmaz samimi kotarması dâhiyane. Uyuşturucuya özendirmekten aldığı hapis cezası, #FreeEzhel hareketinin ardından çıkardığı ‘Olay’ şarkısıyla hâlâ en sıcak fenomen.
GAZAPİZM
İzmir, rap’e katkıda bereketli bir kent. Norm Ender, Anıl Piyancı, Ben Fero gibi şehrinden ilham alanların en popülerlerinden biri, Gazapizm lakaplı Anıl Acar. ‘Çukur’ dizisindeki ‘Heyecanı Yok’ şarkısıyla yıldızı parladıktan sonra şiirsel, muhalif, zaman zaman arabesk, özgün bir üslup yarattı.
İSLAMİ RAP
Anaakımda kendine ‘Susamam’ kanadı kadar yer bulamasa da Türkçe rap’in genişleyen yelpazesinde hatırı sayılır takipçiye sahip alt tür. “Sokaklarda artık şarap değil çay içeceğiz”, “Ahir zaman başladı, kıyamet geliyor” diyerek rap’e ilahi boyut katan Sözler Köşkü ve Hayalhanem yapımları var.
KADIKÖY/KARAKÖY/KREUZBERG
Türkçe rap ve ‘gurbetçi rap’in üç önemli mahallesi İstanbul’da Kadıköy Acil grubu sebebiyle Kadıköy, İstanbul Trip ekibinin şarkılarına sık sık konu ettiği Karaköy ve Berlin’deki Türk mahallesi Kreuzberg (özellikle Killa Hakan’ın buradaki varlığıyla önemli). Öte yandan Heijan gibi daha kenarda kalanlara seslenen Bağcılar, Esenyurt, Sultangazi gibi semtlerin de kendi yıldızları var. Elbette başkent, özellikle Ezhel’in cool bir şeye dönüştürdüğü ‘Angara bebeleri’yle Türkçe rap’in hareketli merkezlerinden.
LOLO
Norm Ender’le çatışmasında Ezhel’in ‘diss’ niteliğinde yazdığı iddia edilen şarkısı. Ezhel şarkının Ender’in eleştirilerinden önce yazıldığını söylese de sözler manidar.
MERO
Adanalı bir ailenin Almanya doğumlu çocuğu Enes Meral, ‘Olabilir’ şarkısıyla son günlerin en çok konuşulan rap’çilerinden biri. Hem arabesk rap’e çok yakın hem de Almanya’da yaptığı eşlikçi işleriyle adeta bir Drake. “Bana, sana, bize bi’ şey olabilir” diye diye Hadise’nin de diline dolanan Mero’nun geleceği parlak.
NORM ENDER

İkinci nesil Türkçe rap’çilerin abisi, üçüncü nesle kış kış çekti, “Bebeleri pistten alalım” dedi, günlerce konuşuldu. Rap’in içinin boşaltıldığını söylüyor; Ben Fero’nun ‘Demet Akalın’ şarkısından daha anlamlı işler görmek istiyordu. En güzel yanıt, Şanışer ve 17 rap’çiden ‘Susamam’ şeklinde geldi.
OLAY
Ezhel’in ‘Susamam’la aynı anda çıkan, hayli politik, ‘olay yaratan’ son şarkısı.
REYNMEN

Şarkısı ‘Ela’ yazın en çok dinlenenleri arasındaydı. MÜYAP Başkanı Bülent Seyhan, “Zamanında Ajdar’a haksızlık ettik. Oysaki zararsızdı. Ama Reynmen sektöre zarar verdi” dedi. Halbuki milyonlarca izlenen videosu, arabesk rap’e pop hafifliği getirdi. Tabii bir de sakinleşip şiddetten uzak durması ve kendi üstüne hafiflik getirmesi gerekiyor.
SUSAMAM
Şanışer lakaplı Sarp Palaur’la beraber 18 rap’çi, geçen cuma sabaha karşı müzik dünyasının ortasına bir bomba bıraktı. Kadın, mülteci, hayvan ve çocuk haklarından hukuk, eğitim, trafik, çevre konularına, cilt cilt yazılmış bir manifesto gibi hayatımıza giren ‘Susamam’ şarkısı, dünyada da bir anda dikkat çeken bir ‘rap patlaması’na dönüştü. Pamela Anderson da destek veren ünlüler arasındaydı.
TRAP
Ben Fero’nun ‘hıdıdı hıdıdı’ diye tanımladığı yoğun bas, akılda kalıcı ritmler içeren, şu anda dünyayı kasıp kavuran elektronik hip hop türü.
YOUTUBE/SPOTIFY
Radyolarda, ulusal TV kanallarında yasaklı rap’çilerin büyük patlamasının en büyük etkeni, geleneksel medyayı hiç sallamamaları oldu. YouTube ve Spotify varken kaç genç insan müzik kanallarının listelerini takıyor? Kim radyo seçkilerini dikkate alıyor? Dijital platformlar sadece dinleyicinin ulaşım özgürlüğüne değil, sanatçıların üretim hürriyetine de katkı sağladı.
ZENCİ
Kankalık, kader birliği, aynı mahalle çocukluğu, ötekileştirilenin omuz omuzalığı anlamlarını içeriyor ‘benim zencilerim’. Yeni rap’çilerimizin çok sevdiği, zaman zaman ‘esmerliğin’, ‘kekoluğun’ yerine de dönüşümlü olarak kullandığı bir kavram.