Sırra kadem basmak da nesi?

Kadın, erkek fark etmiyor. Yaş, eğitim durumu ve sosyal çevre de... İlişki yaşadığınız ya da yaşadığınızı sandığınız kişinin size tek bir söz söylemeden ortadan kaybolduğu bir ayrılık şekli ‘ghosting’! Bir nevi hayalet olma yani...Üstelik son yıllarda kulağımıza daha sık çalınmaya başladı. Peki ama neden? Bir ilişkiyi konuşarak sonlandırmak gittikçe zorlaşıyor mu? Yoksa ‘ghosting’, modern dönem ilişkilerinin ‘makûs kaderi’ mi? Psikoterapist, yazar Tuğçe Isıyel’e sorduk. Isıyel “Çağımızda ilişkiler pek organik yollarla değil, tuşlarla, ‘like’larla başlıyor. Artık ilişkilerin bir hikâyesi yok gibi geliyor bana. ‘Nasıl tanıştınız’ diye sorup keyifli tanışma öyküleri duymak nadirleşti. Hikâyesi olmayan tanışmaların ayrılıkları da kendine benziyor” diyor.

‘Ghosting kavramını gittikçe daha sık duyuyoruz. Nedir bu, kimler yapar?

İlişkide taraflardan birinin bir açıklama yapmaksızın ilişkiden çekilme hali diyebiliriz. Mesajlarınız görmezden gelinir, aramalarınıza cevap verilmez, yani o kişiye artık ulaşamaz, ne olduğunu asla anlayamazsınız. Bu, “Adını koymayalım”, “Takılıyoruz işte” diye tanımlanan ilişkilerde ve yakın ilişkilerde kendini rahat hissetmeyen kişilerde çok sık gördüğümüz bir şey.

Bunu kimileri ‘duygusal istismar’, kimileri ‘psikolojik şiddet’ olarak tanımlıyor, siz ne düşünüyorsunuz?

Birini yok saymak duygusal istismardır ve bence her duygusal istismar bir psikolojik şiddettir. Karşı taraf belirsizlikte bırakılıyor,
onun iletişim kurma ihtiyacı yok sayılıyor. Bu belirsizlikle birlikte o kişinin ilişkiye dair herhangi bir karar verme hatta yas tutma sürecine girmesi de engelleniyor.

İLİŞKİLER BİR TUŞLA BAŞLIYOR, BİR TUŞLA SONLANIYOR

Bir kişinin hiçbir açıklama yapmadan ortadan kaybolmasına ne neden olur? Karşısındakinin öfkesinden veya vereceği duygusal tepkilerden çekindikleri için mi bu yolu seçiyorlar?

Bunun çok çeşitli sebepleri olabilir ama klinik gözlemime göre narsisistik kişilik özelliklerinin baskın olduğu insanlar daha çok bu yola başvuruyor. Bu kişiler zaten gerçek bir yakınlık kuramadıkları için ayrılmayı da başaramıyor. Ama burada bir paradoks var.

Nedir o?

Narsisistik kişi kendi imajını çok fazla önemserken böyle bir durum neticesinde hep kötü bir şekilde anılıyor. ‘Lovebombing’ (sevgi bombardımanı) de dediğimiz, tepelere çıkaran bir yolla, karşılarındaki kişiyi kendilerine hayran bırakıyor, o kişinin hayranlığından beslenmeye çalışıyorlar. Kişi kendi tatminini, görülme, onaylanma ihtiyacını merkeze alıyor. Bundan beslenme hali tamamlanınca da başka bir avın peşine düşme yolunu seçebiliyorlar. ‘Lovebombing’in ardından gelen ‘ghosting’ kişiyi çok yukarıya çıkarıp oradan aşağıya düşürdüğü için daha da sarsıcı olabiliyor.

MARUZ KALANLAR KENDİLERİNİ SUÇLUYOR

Bir ilişkiyi konuşarak sonlandırmak kimileri için neden daha zor?

Bir ilişkiyi sonlandırmak karşı tarafta üzüntü, öfke gibi duygulara neden olabilir. ‘Ghosting’ gibi bir yolla ortadan kaybolduğunuzda bu sorunlarla ilgilenmemiş oluyorsunuz. Bazen de bazıları için karşı tarafla yakınlaşmak korkutucu olabiliyor. Özellikle hızlı yakınlaşıldığında... Hızlı yükselişin hızlı inişi oluyor. O durumda kişi yüzleşmek istemediği için ya kendisinde ya da ötekinde gördüğü bir şeyden kaçmak isteyebiliyor.

‘Ghosting’, konuşma, mesaj veya ilişkiye ara verme gibi diğer ilişki sonlandırma yöntemlerine göre yaygınlaşıyor mu?

Çağımızda ilişkiler pek organik yollarla değil, tuşlarla, ‘like’larla başlıyor. Dolayısıyla ilişkilerden yine bir tuşla ayrılabiliyor, birini çat diye engelleyebiliyor, silebiliyorsunuz. Sanal gerçeklikler içinde başlayan ve biten ilişkilere çok tanıklık ediyorum. Artık ilişkilerin bir hikâyesi yok gibi geliyor bana. “Nasıl tanıştınız” diye sorup keyifli tanışma öyküleri duymak nadirleşti. Hikâyesi olmayan tanışmaların ayrılıkları da kendine benziyor.

‘Ghosting’e maruz kalan kişiler bir sonraki ilişkiye başlarken zorlanabilir mi?

Evet, bu durum kişinin güven algısını epey zedeleyebilir ve bir sonraki ilişkisi için duygusal yatırım yapmayı engelleyebilir. Buna maruz kalanlar zaman zaman “Benim yüzümden mi oldu” diye kendilerini yiyor. Bu durum sizinle veya sizin sevilebilirliğinizle ilgili değil, daha çok karşı tarafın ilişki kalıplarıyla ilgili bir durum.

Bunu ilerlemiş ilişkilerde de görür müyüz?

Konunun ilişkinin süresiyle ilgisi olmayabiliyor. Hatta bazıları için duygusal bağ yüksekse, ayrılığın duygusal yoğunluğu da yüksek olacağından o duygusal yükle karşılaşmamak için kaybolabiliyorlar.

Bir ilişkiye girerken beklentiye girmemek mi lazım yani?

Bu pek mümkün değil. İlişkinin akıbetini bilemeyiz ama bazen gidişat esnasında bazı şeyleri görüp sezebiliriz.

‘BUNUN DEVAMINI GETİRMEK İSTEMİYORUM’ DİYEBİLMELİ

Kısa süreli ya da tek gecelik bir ilişki yaşamak isteyen biri, karşılıklı hiçbir vaatte bulunulmadığını düşündüğü için ortadan kayboluyor olabilir mi? Ghosting yapanların haklı olabileceği haller var mı?

Bir kere taciz, istismar söz konusuysa, can güvenliğinizden endişe ediyorsanız bu ‘ghosting’ değil, kendini korumadır. Tek gecelik bir ilişki yaşamak isteyen “Bunun devamını getirmek istemiyorum” demeyi bilmeli. Üstelik ‘ghosting’i yapanlar, bunu daha çok beklenti içinde olanlara yapıyor. Kısa süreli ilişki yaşamak istiyorsa, beklentisi olmayan birini de tercih edebilir, değil mi? ‘Ghosting’ bir psikolojik şiddettir ama kendini korumayla karıştırılmamalı.

YAŞAYANLAR ANLATIYOR...

- Bir akşam benim evimde birlikte yemek yiyecektik. Sofrayı kurmuştum, “Ben de bira alıp geleyim” diyerek evden çıktı. Bakkal uzakta değildi ama bekle bekle bir türlü gelmedi. Aradım, açmadı, mesajlarıma da dönmedi. Sonradan öğrendim ki bakkala giderken bu ilişkiye hazır olmadığına karar vermiş. (G. S., 32, sosyolog)

- Arkadaş ortamında tanıştığım biriyle ne olduğu bilinmeyen bir ilişkinin içindeydim. İş seyahati için yurtdışında olduğum bir gün belirsizliğin artık beni yorduğuna dair bir mesaj attım. 10 dakika öncesinde bana plak siparişi veren kişi bu mesajıma cevap vermedi. Türkiye’ye döndüğümde telefonlarım açılmadı ve sosyal medyadaki tüm hesaplarında takipten çıkarıldım. Aylarca hiçbir yere ait olmama duygusunun üstüne tek bir kelime etmeden yok olunması beni fazlasıyla kırmıştı. İnternetten verdiğiniz cep telefonu siparişinin eve geldiğinde domates çıkması gibi bir histi... Kandırılmışlık... Değersizlik… Bu, bir sonraki ilişkide de turnusol kâğıdı etkisi yaptı; sabretmek yerine hemen ilişkinin rotasını belirlemek istiyorsunuz. (E. S., 33, editör)

- İş etkinliğinde tanıştığım biriyle flört etmeye başladık. Mesajlaşma, telefon süreçleri ve romantik, sonu evde biten bir gece sonrasında “Ertesi gün bir program yapalım” diye konuşmuştuk. Dolayısıyla ben de o gün “Bugün buluşacak mıyız” diye yazdım, cevap gelmedi. Ne bir telefon, ne mesaj... Kimse kimseyi bir daha görmedi. (Tuğçe Ö., 35, stilist)