Satranç takımı da var, ‘Lolita’nın yazarıyla yazışmaları da...

‘Otomatik Portakal’, ‘2001: Bir Uzay Destanı’, ‘Cinnet’, ‘Gözleri Tamamen Kapalı’ ve dahası… Sinema tarihinin çığır açan ismi Stanley Kubrick, sıradışı bir yönetmen olmanın yanı sıra belge ve obje toplama konusundaki tutkusuyla da tanınıyordu. Çekimler sırasında yazılan ufacık bir notu bile sakladığı biliniyordu. Bu açıdan bakıldığında 1 Ekim’de İstanbul Sinema Müzesi’nde açılacak ‘Stanley Kubrick Sergisi’nin bugün yaşasaydı onu da çok heyecanlandıracağını tahmin etmek zor olmasa gerek. Küratörlüğünü İstanbul Sinema Müzesi küratörü Zihni Tümer ile Alman Film Müzesi küratörleri Hans-Peter Reichmann ve Tim Heptner’in yaptığı sergi için İstanbul Sinema Müzesi’nin 3’üncü ve 4’üncü katları özel olarak tasarlandı. Burası özel efektler, modeller ve etkileşimli alanlarıyla sanatçının mekân ve sinema bağlamında yaratıcılığına odaklanacak.

Kubrick’in 16 filmi kronolojik bir şekilde sunulurken hiç çekilmemiş veya başka yönetmenler tarafından çekilen projeleri de sergide olacak. Kubrick’in başyapıtı sayılan ‘2001: Bir Uzay Destanı’nın özgün tasarımından esinlenilmiş deneyim alanında da orijinal aygıt, giysi ve modeller yer alacak. Beyoğlu Kültür Yolu Festivali kapsamında 1 Mart 2023’e kadar sürecek sergiyle ilgili olarak T.C. Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Ersoy “Sinema alanında dünyanın en önemli sergilerinden birisi olan Stanley Kubrick’in retrospektif sergisini, bakanlığımız destekleriyle yine kendi alanında uluslararası arenada en iyilerden birisi kabul edilen İstanbul Sinema Müzesi’nde sanatseverlerle buluşturuyoruz” dedi. Müzenin işletmesini üstlenen NuLook İstanbul’un yönetim kurulu başkanı Muzaffer Yıldırım’sa “Böyle kapsamlı bir sergide sanatçıyı çevreleyen dünyayı tanımak, deneyimlemek ve en önemlisi bir dâhiyi İstanbullu sinemaseverlerle buluşturmak mutluluk verici” değerlendirmesinde bulundu.

NuLook İstanbul Yönetim Kurulu Başkanı Muzaffer Yıldırım

Belge, mektup ve senaryolar...

İstanbul Sinema Müzesi’nin işletmesini üstlenen NuLook İstanbul’un yönetim kurulu başkanı Muzaffer Yıldırım sergiyle ilgili sorularımızı yanıtladı.

◊ Sinemaya olan sevginizi biliyoruz. Serginin haberi geldiğinde Kubrick özelinde ayrı bir tutkunuz olduğunu düşündük. Yanılıyor muyuz?
Sergiyi istememin en önemli sebebi uluslararası platformda dünya sinemasının önde gelenleriyle yerli yapımcı ve yönetmenleri İstanbul Sinema Müze-
si’nde bir araya getirmek. Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın da desteğiyle yapabileceğimizin çok üzerinde bir sergi gerçekleştiriyoruz. Bakanımız Mehmet Ersoy’a bunun için teşekkür ederiz. Ülkemiz için önemli olduğuna inandığımız bu atılımı gerçekleştirmek için çok katkısı oldu. Stanley Kubrick sergisi sahip olduğu arşiv ve içerik olarak film sektörünün en kapsamlı yönetmen sergisi. Benim için diğer önemi Kubrick ailesini de İstanbul’a getiriyor olmak. ‘Otomatik Portakal’, ‘Cinnet’, ‘Full Metal Jacket’, ‘Gözleri Tamamen Kapalı’ ve Steven Spielberg’ün ‘Yapay Zekâ’ filminin yapımcısı Jan Harlan’ı ve Stanley Kubrick’in kızı Katharina Kubrick’i de açılışta göreceğiz.

◊ Sergi fikrinin ortaya çıkışından bugüne kadarki süreci anlatır mısınız?
Sergi fikri NuLook olarak geçen yıl açılışını yaptığımız, yenilenen Atlas 1948 Sineması’nın da dahil olduğu İstanbul Sinema Müzesi’nin işletmesini almamla başladı. İstanbul Sinema Müzesi galerisinde yer vereceğimiz sergisinin binası 200 yıla yaklaşan barok mimarinin ve “Müzeler binalarıyla anılır” konseptinin en iyi örneklerinden. Sektör için referans noktası olacak niteliklere sahip; dünyanın en iyi sinema müzeleri arasında yer alıyor. Bu kapsamda sinema dünyasında çığır açmış Stanley Kubrick sergisinin İstanbul Sinema Müzesi’nde yer alması için çalışmaları tamamladık.

◊ Serginin hazırlığı sırasında değerli yönetmenle ilgili daha önce bilmediğiniz, sizi şaşırtan bilgilerle karşılaştınız mı?
Stanley Kubrick dünyada tanınırlığı çok yüksek bir yönetmen. Bir dâhiyi İstanbullu sinemaseverlerle buluşturmak mutluluk verici. Kubrick’in heyecan veren sinematografisi yanında onu tüm zamanların en iyi yönetmenlerinden biri yapan özelliği hiç kuşkusuz satranca olan büyük ilgisi. Senaryolaştırma sürecinde ve film setinde aktörlerle kıran kırana satranç oynamış. Sergide bu satranç takımı da mevcut.

◊ Serginin sizi en çok heyecanlandıran bölümü hangisi?
Sergi kapsamında filmin yapılış sürecine ilişkin birçok belge, mektup ve senaryo var. Kubrick, edebiyat eserlerinden uyarlamalar yapan bir yönetmen. Eserlerin yazarlarıyla yakın ilişki içerisinde. ‘Lolita’ filminin projelendirme döneminde orijinal eserin yazarı Vladimir Nabokov’la olan yazışması etkileyici.

◊ İlerleyen döneme ilişkin başka sergi projeleriniz, hayalleriniz var mı?
2023 yılında yine önemli bir ismi müzenin sergi salonunda ağırlayacağız; dünyaca önemli fotoğraf sanatçısı Steve McCurry. İçerisinde İstanbul fotoğraflarını da içeren 60 eserden oluşan bir koleksiyonla İstanbul’a geliyor.

Stanley Kubrick’in kızı Katharina Kubrick

‘Bilgeliğini çok özlüyorum’

Serginin açılışı için İstanbul’a gelenler arasında yönetmenin birçok filminin yapımcısı olan Jan Harlan ve kızı Katharina Kubrick de var. 68 yaşındaki Katharina Kubrick sorularımızı yanıtladı.

◊ Değerli yönetmenin hayatı boyunca belge ve obje toplama tutkusu olduğunu biliyoruz. Sizce böyle bir serginin açılışıyla ilgili neler hissederdi?
Dünyanın dört bir yanından yüzlerce, binlerce insanın onun çalışmalarını ve bu kadar titizlikle biriktirdiği arşivlenmiş materyallerini görmekle ilgilenmelerinden mutluluk duyardı.

◊ Yakın zamanda değerli yönetmenle ilgili yeni bir belgesel izleyecek miyiz?
O kadar çok belgesel var ki Stanley Kubrick hakkında. Şimdilik yeni bir belgesel yapmayı planlamıyorum.

◊ Hayatını anlatan film yapılsaydı yönetmenliğini kimin üstlenmesini isterdi ?
Bu zor bir soru. Stanley Kubrick’in çalışmalarına hayranlık duyduğu birçok yönetmen vardı. Ve aynı şekilde onun çalışmalarına hayranlık duyan birçok yönetmen oldu. Belki Steven Spielberg olabilirdi ama onlar çok yakınlardı ve Steven değerli arkadaşının filmini çekmek ister miydi bilmiyorum. Şimdi aklımdan geçeni söyleyecek olursam; Christopher Nolan, Paul Thomas Anderson veya Ang Lee gibi Stanley’nin filmlerine hayranlık duyan yönetmenler iyi olabilirdi.

◊ Bay Kubrick’in filmlerinin yapım sürecinin oldukça sancılı geçtiğini biliyoruz. Bu süreçleri siz nasıl anımsıyorsunuz?
Film çekme sürecinde pek çok sorun çıkabilir.... Uygun olmayan hava koşulları, teknik problemler, oyuncuların hastalanması veya kaza geçirmeleri… Bunların yanı sıra bazen aktörler sözlerini unutabiliyorlar, sarhoş bir şekilde sete gelebiliyorlar.

◊ Kendisinin sette nasıl bir yönetmen olduğuna ilişkin elimizde bilgiler var. Peki, özel hayatında nasıl biriydi? Özellikle bir baba olarak…
Stanley, sessiz, yumuşak konuşan, sakin ve sevgi dolu bir adamdı. Tanıdığım, gördüğüm herkesten çok daha fazla çalışırdı ama buna rağmen ailesi, arkadaşları, çalışma arkadaşlarına ve bir sürü ev hayvanımıza hep vakit ayırırdı. Büyüme çağında bir kızken bütün problemlerimi çözen kişiydi. Bu konuda en büyük desteğimdi. Okul ödevlerimde yardım istediğimde asla reddetmezdi. Onun bilgeliğini ve nasihatlerini çok özlüyorum.

‘Sergiler devam edecek’

‘Stanley Kubrick Sergisi’ Kültür ve Turizm Bakanlığı desteğiyle gerçekleştiriliyor. Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Ersoy sergiyle ilgili şunları söyledi:
“Dünyanın en kapsamlı kültür-sanat projelerinden biri olan Türkiye Kültür Yolu Festivalleri, yerel ve evrensel kültürel değerleri sinema, müzik, tiyatro, opera, bale, edebiyat ve diğer sanat dalları aracılığıyla halkımıza aktarmanın yanında düzenlendiği şehirlerin sosyokültürel yaşantısına büyük katkı sağlamaktadır.
Başlangıç noktası olan Beyoğlu Kültür Yolu Festivali, sinemadan tiyatroya, plastik sanatlardan müziğe çok kapsamlı bir programı İstanbullu sanatseverlerle buluşturuyor.

Bu kapsamda sinema alanında dünyanın en önemli sergilerinden birisi olan Stanley Kubrick’in retrospektif sergisini, kendi alanında uluslararası arenada en iyilerden birisi olarak kabul edilen İstanbul Sinema Müzesi’nde sanatseverlerle buluşturuyoruz.
Bugüne kadar koleksiyonunda yer alan ve sinema tarihine ışık tutan eserleri, Türk Sineması bölümü ve etkileşimli dijital uygulamalarıyla büyük ilgi gören İstanbul Sinema Müzesi bundan sonra da yerli ve yabancı önemli sergilere ev sahipliği yapmaya devam edecek.”