Sanatın dijital hali... Gençler seviyor, herkes deneyimlemek istiyor

Günümüzde dijital araçlarla oluşturulmuş pek çok üretim sanat dünyasında giderek daha fazla ilgi çekiyor. Sergi turuna çıkan sanatseverler birçok müzede sanal (VR) ve arttırılmış gerçeklikle (AR), veri ve yapay zekâyla oluşturulmuş etkileşimli eserlerle hatta bir konsolla dahil olabileceği bilgisayar oyunlarının bulunduğu sergilerle karşılaşıyor. Sanat takipçileri geleneksel sanat formlarının ötesine geçerek dijital sanatın heyecan verici dünyasını deneyimlemek ve gördüklerini sosyal medyada paylaşarak bu yeni dünyanın bir parçası olmak için dijital sergilere akın ediyor. Biz de dijital sanata olan ilgi neden arttı, uzmanlarına sorduk. Ziyaret etmek isteyenler için güncel dijital sanat sergi ve müzelerini derledik.

‘EÄžLENCELÄ° BÄ°R LUNAPARK’Â

Yusuf Taktak, ressam

◊ Geleneksel sanat malzemeleri, ‘Dadaizm’, 1916 sonrası değişmeye başladı. Dada’nın estetize edilmiş hali olan pop-art 1960’lı yıllarda fotoğraf-video gibi birçok malzemeyi yanına alarak, sanatseverlerle sıcak bağ kurdu. Sanatçı malzeme ve konu sıkıntısı çekmeye başladığında, mutlaka yeniliklere açılır. Bugünün dağarcığına bilgisayar teknolojisi de eklenince dijital sanatla karşılaştık. Müze, galeri, bienal benzeri fiziksel mekânlara davet edilen dijital sanat, müziğin de katkısıyla izleyenlere eğlenceli lunapark deneyimini yaşatıyor.

‘KAFA KARIŞIKLIĞI ORTADAN KALKTI’

Lalin Akalan, dijital sanat platformu XTOPIA’nın kurucusu

◊ Dijital sanat, üretim alanı teknolojiden geçen, ana unsurları dijital medya, teknoloji ve farklı mecraları olan yaratıcılık ürünüdür. İlk çıktığı zamanlarda bu alanın ne olduğuna dair oluşan kafa karışıklığı günümüzde neredeyse ortadan kalktı. Pandemiyle beraber bizi birbirimize bağlayan teknolojilerin öne çıkması ve hayatlarımızdaki rollerinin değerlenmesiyle beraber çevrimiçi dünyalara daha da açık olduğumuz için iyice sahiplenildi.

XTOPIA IMMERSIVE programının ilk sanatçısı Selçuk Artut, HOPE Alkazar’da.

‘BİZ EN YENİYİZ MESAJINI VERMEK İÇİN DİJİTAL SERGİ AÇANLAR VAR’

Ayşegül Sönmez-Sanat eleştirmeni, Sanatatak’ın kurucusu

◊ Popüler çünkü normalde ‘Ben sanattan anlamam’ diyenlerin de anladığını düşündüğü bir sanat. Malum, en çok vakit geçirdiğimiz yer internet. Dijital sanat, dijital teknolojiyle üretilen film, video, yazılım, internet, müzik temelli çalışmalar demek. Pek çok kişinin, özellikle genç kuşağın, dijital sanatı anlaşılır, kendi dünyasına aşina bir sanat olarak görmesi, pek çok sanat kurumunu bu genç kitleyi kazanmak, gişe elde etmek adına da harekete geçiriyor. Bazı kurumlar ayrıca dijital sanatı, komik bir şekilde çağdaş sanatın vardığı bir son nokta sanabiliyor ve ‘Biz en yeniyiz’ mesajını vermek için de dijital sergiler açıyor. Dijital sanatı sadece aracından ibaret göz kamaştırıcı/selfie için ideal/PR için mükemmel bularak sınırlı ilginçlikte sergilere imza atabiliyorlar. Sonuçta mevcut popüler eğilimin aksine nasıl yapılmış olduğuna değil, ne anlama geldiği ve çağdaş yaşamlarımızı nasıl yansıttıkları üzerine değerlendirmeliyiz.

‘YENİ İCAT DEĞİL, BİR DEVRİMİN SONUCU’

Hazal Gençay Sungur, sanat tarihçi, müzayedeci

◊ Dijital sanat bize yeni bir alan gibi görünse de fotoğraf makinesinin icadına kadar uzanan bir geçmişi var. Sanat tarihine bütüncül bir gözle baktığımızda ‘hareketli imge sanatları’ yeni bir icat değil, esasen bir evrimin sonucu. Teknoloji sanatçılara hareketi bire bir haliyle sergileme fırsatı verdiğinde karşımıza dijital sanatlar çıktı. Pandemiyle birlikte tüm dünyada dijital olanın lojistik kolaylıkları bu yükselişi kuvvetlendirdi. Son dönemde Türkiye özelinde genç sanatçıların neredeyse tüm üretimlerini dijital ortamda yaptıklarını gözlemliyorum.  MAGNET’i bir online sanat platformu olarak kurdum. Düzenlediğim dijital müzayedeler salon müzayedelerine oranla çok yüksek katılım alıyor.

‘Dijital Sanatta Şimdi: Oyun Odası’ sergisinden...

’GENÇLER FARKINDA OLMADAN BU KÜLTÜRÜ BENİMSEDİ’

Bager Akbay, sanatçı, tasarımcı ve eğitmen

◊ 3 Haziran 2010 akşamı Haydarpaşa Garı’nın yüzeyinde haritalama (mapping) tekniğiyle yapılan ‘YEKPARE’ adlı gösteri, binanın bir anda gözümüzün önünde şekil değiştirmesini sağlayarak sihir etkisi yaratmış ve sokakta yürüyen binlerce kişi kendini gösterinin içinde bulmuştu. 2010 İstanbul Kültür Başkenti etkinliği, dijital sanatın Türk halkının önündeki ilk ciddi sınavıydı diyebiliriz ve her ne kadar bu olay pek hatırlanmasa da sınav başarıyla geçilmişti.

‘Ateş Yastık Fabrikası’-Ahmet Musa

◊ 1970’lerde Amerika’da başlayan dijital ve etkileşimli sanatın halkla buluşma deneyiminin Türkiye’ye gelmesi on yıllar sürdü. 90’larda Türkiye’de iyi eğitim almış birçok genç, internetin sessizce yaygınlaşmasıyla bu kültürü farkında olmadan benimsedi. Dijital kitap ve yazılımlara korsan olarak erişmeleri sayesinde yüzlerce yetenekli tasarımcı, sanatçı ve yazılımcı yetişti. Bu alanda başarılı olan Refik Anadol, Memo Akten, Murat Pak gibi yüzlerce genç, ülkemizde yer bulamadığı için yurtdışına çıktı ve dünya çapında başarılara imza attı. ‘Bu sanat mı’ sorusunun cevabı kolay değil, eğlenceli deneyim alanlarıyla sanatın iç içe geçtiği bir dönemdeyiz.

‘Bilinci Yeniden Kurmak: Gerçek Nedir?’ sergisinden....

‘TEKNOLOJİK ARAÇLAR TIPKI BOYA, FIRÇA GİBİ OLDU’

Ahmet Rüstem Ekici, dijital sanatçı

◊ 1950’lerden günümüze teknolojik araçlarla sanat ve tasarıma alternatif diller oluşturan her yenilik tıpkı boya, fırça gibi sanatçıların aktarım dillerinden biri oldu. İnsanların özellikle iletişim aygıtlarıyla kurduğu bağlar da giderek kuvvetlendi. Artık VR/AR, filtreler, sosyal medya araçları ve oyun motorlarıyla yeni deneyimler gerçekleştirebiliyoruz. Özellikle sosyal medyanın gücü sadece sanatı değil, mimariyi, sinemayı ve nice deneyimi şekillendirmeye devam ediyor. Önceden müzelerde fotoğraf çekmek yasakken şimdi Instagram’lık müzeler deneyimliyoruz. Eserlerle ‘sosyal medyalık’ dahi olsa bağ kuran izleyici sayısında artış görüyoruz.

 

Dijital Deneyim Müzesi

SERGÄ°LER, YARIÅžMALAR, FESTÄ°VALLER...

◊ ‘Sonsuza Uzanan Motifler: Yeniden Yorumlar’

Beyoğlu İstiklal Caddesi’ndeki HOPE Alkazar, XTOPIA IMMERSIVE programının ilk sanatçısı Selçuk Artut’un ‘Sonsuza Uzanan Motifler: Yeniden Yorumlar’ adlı etkileşimli deneyimini sanatseverlerle buluşturuyor. Mekân ziyaretçiler için özel olarak tasarlandı. Eser ses ve görüntüyü buluşturarak geometri ve medya sanatı arasındaki bağları görünür kılmayı hedefliyor. Nisan sonuna kadar görülebilir. (Detaylı bilgi ve ücretsiz kayıt için  HOPE Alkazar'ın web sitesini ziyaret edebilirsiniz)

◊ ‘Dijital Sanatta Şimdi: Oyun Odası’

Akbank Sanat farklı disiplinden işlerin olduğu ‘Dijital Sanatta Şimdi: Oyun Odası’ sergisine ev sahipliği yapıyor. Küratörlüğünü Zeynep Arınç ve Güven Çatak’ın üstlendiği sergi, bilgisayar oyunlarının artık sadece eğlence değil, eğitim ve sanat gibi farklı deneyimler de sunduğunun altını çiziyor.

18 Mayıs’a kadar İstiklal Caddesi’ndeki Akbank Sanat binasında görülebilir.

◊ Dijital Deneyim Müzesi

İstanbul Kültür AŞ’nin Haliç, Sütlüce’de hayata geçirdiği Dijital Deneyim Müzesi ziyaretçilere dijital teknolojileri kullanarak hem eğlenip hem de öğrenebilecekleri bir alan hazırlamış. Ziyaretçiler sanal gerçeklik gözlükleri ve derinlik algılama sensörü gibi araçlar sayesinde farklı dünyalara adım atıyor. Müze her gün açık.

◊ ‘Bilinci Yeniden Kurmak: Gerçek Nedir?’

Beykoz’daki Çubuklu Silolar’da açılan Dijital Sanatlar Müzesi’nde ‘Bilinci Yeniden Kurmak: Gerçek Nedir?’ sergisi gerçeklik kavramına medya sanatı aracılığıyla yeni bir bakış açısı getiriyor. 10 Haziran’a kadar görülebilir.

◊ Gençler yarışıyor

Taksim Sanat ‘Gençlere Alan Açık: Medya Sanatı Yarışması’nda ön elemeyi geçen 22 eseri İstanbullu sanatseverlerle buluşturuyor. Sergiyle eşzamanlı olarak Radar İstanbul uygulaması üzerinden başlayan halkoylaması ve özel kurul oylarıyla dereceye giren 22 isim arasından, ilk üç seçilecek. Sergi 3 Mayıs’a kadar görülebilir.

◊ İstanbul Dijital Sanat Festivali başlıyor

Festival bu yıl 2-5 Mayıs tarihleri arasında Atatürk Kültür Merkezi’nde yapılacak. Dördüncüsü düzenlenen festivalde dijital sanat alanından önemli isimler sanatseverlerle buluşacak.