Sadece boy bos değil mevzu, bir ka‘rizz’ma meselesi bu
Güncelleme Tarihi:
Birini etkileyici ya da havalı bulduğumuzu ifade etmek için en sık kullandığımız sözcüklerden biri ‘karizmatik’. Köklü dil kurumu Oxford Sözlüğü de onun kısaltması olan ‘rizz’i yılın kelimesi ilan etti. Biz de çevremizdekilere ’rizz’ sahibi kişiler hakkında neler düşündüklerini sorduk. Çoğunluğa göre karizmada dış görünüşün etkisi var ama bu daha çok bir enerji ve tavır meselesi.
Her yılın sonunda dil kurumları sosyal medya ve günlük hayat kullanımlarına bakarak yılın kelimesini belirliyor. Oxford Sözlüğü’nün bu yılki seçimiyse ‘rizz’. ‘Karizma’nın kısaltması olan bu sözcük ‘Örümcek Adam’ serisinden tanıdığımız oyuncu Tom Holland’ın “Bende hiç ‘rizz’ yok” açıklamasıyla viral oldu. Biz de hem işi bilenlere hem de çevremizdekilere sorduk: Karizma deyince aklınıza neler geliyor?
‘BİREYSEL DEĞİL TOPLUMSAL BİR SÜREÇ’
Psikiyatr ve psikoterapist Uzm. Dr. Emel Buyraz
Çalışmalar gösteriyor ki biriyle ilgili kanaatimizi ilk 3 saniye içinde oluşturuyoruz. Doğadaki diğer canlılar gibi, bizim için tehdit oluşturabilecek etmenleri ayırt etmemizi sağlayan bir içgüdü bu. Eğer kişiyi güvenli algıladıysak duygusal aktarıma geçiyoruz. Psikanalitik kurama göre de birey karşısındaki kişide özdeşleşmek istediği yönler bulabiliyor. Bunlar genellikle eksikliğini duyduğu arzularının karşıdaki kişiye yansıması oluyor. Karizmatik olmak sadece kişinin kendiyle ilgili değil, dış dünyanın yansıtmasıyla da alakalı. Dolayısıyla bu durum sadece bireysel değil, toplumsal bir süreç.
‘ÖYLE BİR IŞIKLARI VAR Kİ’
Hakan Gence (42), gazeteci - Hürriyet Ekler
Karizmatik kişilerin illa altın oran yüz hatlarına sahip olmaları gerekmiyor. Öyle bir ışıkları var ki girdikleri ortamda hemen dikkat çekiyorlar. Bunu da cool ve çabasız bir şekilde yapıyorlar. Mesleğim gereği pek çok isimle söyleşi yaptım. Onlardan örnek vermem gerekirse Kıvanç Tatlıtuğ daha ilk röportajımızda cool tavrıyla karşısındakini koltuğa çivileyecek bir enerjiye sahip olduğunu gösterdi. Keza Kerem Bürsin’le yıllar önce görüştüğümüzde ışığıyla “Ben buradayım” diyordu. Kenan İmirzalıoğlu’yla buluştuğumuzda kalabalık bir restorandaydık. Tüm gözler ona çevrilmişti. O anda “Vayyy be” diyorsunuz, sizi ışığıyla büyülüyor. Kaan Urgancıoğlu da aurasıyla sizi çok etkiliyor. Kadınlar arasında da Cansu Dere, Melike Şahin ve Farah Zeynep Abdullah diyebilirim.
‘JENNİFER LOPEZ SAYGI DURUŞUNU HAK EDİYOR’
Nihan Hatipoğlu (44), sanatçı ağırlama ve sahne arkası tasarımcısı
Bazı kişiler etraflarına diğerlerinden farklı bir enerji yayıyorlar. Sadece insana özgü bir olgu değil bu, hayvanlar âleminde de aslan veya panter gibi ‘rizz’ler var. İşim gereği uzun yıllardır sanat ve gösteri dünyasının içindeyim. Ünlü birçok ‘rizz’ isimle çalışma şansı yakaladım. Bugüne kadar tanıştığım en karizma isimlerden biri Leonard Cohen’di. Işıldayan gülüşüyle uçaktan indiği an parlamaya başlayan Jennifer Lopez karizma deyince bir dakikalık saygı duruşunu hak ediyor. Jon Bon Jovi, James Hetfield ve Axl Rose... Yerli sanatçılarımızdan da Şener Şen, Zuhal Olcay, Haluk Bilginer, Çetin Tekindor, Sezen Aksu, Zeki Müren, Tarkan...
‘FİKRİN, RUHUN VE TAVRIN ZAMANSIZ OLMASI’
Berna Özyurt (39), Universal Müzik Türkiye pazarlama direktörü
Söyleyecek sözü, kurduğu düşü ve bunu gerçekleştirmeye cesareti olan insanları karizmatik buluyorum. Kimseye müdanası olmadan emin olduğu yoldan yürüyen, ilham veren kişiler. Entelektüelliği ve mütevazılığı aynı anda yaşayabilen ve tüm bunların sonucu her anlamda öncü olan... Karizma fikrin, ruhun ve tavrın zamansız, özgür ve sınırsız olması demek. İlk aklıma gelenler: Leyla Alaton, Gülriz Sururi, Madonna, Quincy Jones, Nino Varon.
‘SAKİN SES TONU ÖNEMLİ’
Efe Candaş Silin (39), finans uzmanı
Etkileyici, özgüveni yüksek, lider ruhlu kişiler karizmatik görünüyor. Sakin bir ses tonu, iyi diksiyon, beden dilini etkili kullanmanın önemi büyük.
‘SAHİPSİNDİR YA DA DEĞİLSİNDİR’
Aslı Demirer (42), müzisyen
Karizma doğuştan gelen bir enerji. Sahipsindir ya da değilsindir. Kesinlikle bir tavır meselesi. Bunu Mustafa Kemal Atatürk’te görebiliyorsunuz. Oyunculardan Mads Mikkelsen, Daniel Day-Lewis ve Tilda Swinton’ı çok beğeniyorum.
Sezen Aksu
‘RAHAT GÖRÜNÜRLER VE SAKİNDİRLER’
Uygar Taylan (42), gazeteci- Hürriyet Ekler
Akıllı espriler yapabilen, dış görünüşü ve tavrıyla tarzını yaratan, iyi bir sanat zevkine sahip, anlattıklarıyla ilgi çekebilen kişiler bence karizmatiktir. En belirgin özellikleri rahat görünmeleri ve sakinlikleri. Örneğin Nick Cave ve Cate Blanchett.
‘BEDEN DİLLERİNİ İYİ KULLANIYORLAR’
Veysel Murat Eser (39), avukat
Karizmatik olmak, yüksek liderlik vasfı ve özgüvenli bir tavırla ilgili. Bu kişiler beden dillerini iyi kullanıyorlar. Zekiler ve çoğunun mizah yeteneği de var. Örneğin Mehmet Aslantuğ ve Haluk Bilginer.
Jennifer Lopez
‘BAŞKALARINI YÖNLENDİREBİLİYORLAR’
Özgür Çetin (40), girişimci
Etrafındakilerde olumlu bir etki bırakan, ilgi çekici bir kişiliğe sahip kişiler karizmatiktir. Bu kişiler genellikle başkalarını da yönlendirebiliyorlar. İçtenlikleri, kendilerine güvenleri ve çevrelerinde uyandırdıkları saygı hissiyle dikkat çekiyorlar.
‘DİĞER İNSANLARI ÇEKEN BİR ENERJİ’
Itır Ilgaz (50), gazeteci - Hürriyet Ekler
Bana tavırla ve zekâyla alakalı bir şey gibi geliyor. Diğer insanları çeken bir enerji bu. Dış görünüş önemli ama genel güzellik algısı dışında olup çok karizmatik insanlar da var. Mesela Fransız müzisyen Serge Gainsbourg gibi.
‘BİR TIK ÜSTTEN AMA SAMİMİ’
Gözdem Öncüler (22), öğrenci
Tavırla alakalı bir durum bu. Enerjisi yüksek olan, bir tık üstten tavır sergileyen ama aynı zamanda samimi kişiler karizmatik. Kenan İmirzalıoğlu ve David Beckham bence öyle.
‘FREKANS YÜKSEKLİĞİNE BAĞLI’
Emre Duymaz (47), halkla ilişkiler danışmanı
Karizma ruhun yansıması bence. Sadece dış görünüşle ilgili değil, bütün olarak frekans yüksekliğine bağlı. Lider özellikli kişiler çevrelerindeki insanları kolay etkiler. Demet Evgar, Kıvanç Tatlıtuğ, Zuhal Olcay, Ayşegül Aldinç, Anthony Hopkins...
‘KADINI, ERKEĞİ YOK BUNUN’
Melis Yılmaz (32), gazeteci - Hürriyet Ekler
Sonradan veya ezbere ‘karizmatik’ olunmuyor. Ben ağırbaşlı ve zeki insanları karizmatik buluyorum. Bu tabir çoğunlukla erkeklere yapışmış olsa da bence kadını, erkeği yok! Mesela Gülse Birsel’i çok karizmatik bulurum: Zeki, güzel, komik...
‘KENDİ OLMAKTAN ÖDÜN VERMEMELİ’
Gökçe Demir (43), çevirmen
Kendinden emin, rahat, başkalarının ilgisini, takdirini kazanmak uğruna kendi olmaktan ödün vermeyen insanlar karizmatiktir. Başta Mustafa Kemal Atatürk olmak üzere, Madonna, Jean Reno, Meryl Streep, Keanu Reeves gibi...
‘MESAFELİ, FİKİR ÜRETEN...’
Necla Bayraktar (50), gazeteci - Hürriyet Ekler
Karizmatik olmak dünyanın ve kendinin farkında olmak bence. Olan bitene mesafeli bakıp yerinde fikir üretmek... Kıvanç Tatlıtuğ ve karısı Başak Dizer çok karizmatik. Mesafeli ama samimiler. Toplumsal sorunlara karşı da duyarlılar.
‘BİRDEN FAZLA BİLEŞENİ VAR’
Deniz Özkaynak (38), öğretmen
Bence karizmatik olmanın birden fazla bileşeni var. İlki fiziksel, yani iyi giyimli, fit vücutlu olmak. Diğer özellikler beden dili ve zekâ. Duruşun, konuşman, verdiğin cevaplar ve tavrın önemli.
‘BÜTÜNÜN OLUŞTURDUĞU BİR ETKİ’
İlayda Güdekli (24), pilates eğitmeni, fizyoterapist
Sakin duruşlu, özgüvenli, ses tonunu kullanmayı bilen insanları karizmatik buluyorum. Farklı özelliklere sahip insanların bütünde oluşturduğu bir etki ve enerji bu bence.
‘ROMANTİK PARTNERİ BAŞTAN ÇIKARMA GÜCÜ’
Prof. Dr. Itır Erhart, İstanbul Bilgi Üniversitesi İletişim Fakültesi Öğretim Üyesi
‘Rizz’in yılın kelimesi seçilmesi zamanın ruhunu çok iyi yansıtıyor. Karizmanın kısaltması olan bu sözcüğü çoğumuz TikTok aracılığıyla duyduk. Antik Yunancada ‘tanrısal hediye ve lütuf’ anlamına geliyor. Kelimenin orijinaline bu şekilde bakarsak sonradan kazanılabilen bir özellik değil bu. ‘Şeytan tüyü’ gibi. İnsanları etkileme, özellikle de romantik partneri baştan çıkarma gücünü ifade ediyor.