‘Psikolojik baskı toplumdaki diğer insanlarla aynı haklardan yararlanmalarını engelliyor’

‘HIV’Lİ, AIDS’Lİ DEĞİL, HIV POZİTİF YA DA HIV’LE YAŞAYANLAR DEMELİYİZ’

Pozitif-iz Derneği kurucu üyesi Çiğdem Şimşek

◊ HIV tanısı alan kişiler, sağlık kurumları başta olmak üzere, işyerleri, eğitim kurumları, sosyal çevreleri tarafından ayrımcılığa uğrayabiliyor; yanlış bilgiler önyargılara, damgalamalara ve ayrımcılıklara neden oluyor.

◊ Psikolojik baskı toplumdaki diğer insanlarla aynı haklardan yararlanmalarını ve onlar gibi yaşamalarını engelleyebiliyor.

◊ ’HIV’li veya ‘AIDS’li kişi’ tanımlamaları ayrımcılığı destekleyen ifadelerdir. Bunların yerine, sadece ‘HIV ile yaşayanlar’, ‘HIV ile yaşayan insanlar’ veya ‘HIV pozitif kişi’ demek yeterlidir.

◊ ‘HIV kapmak’ veya ‘hastalık kapmak’ tanımlamaları HIV pozitif kişinin bir ‘suç/günah’ ile enfekte olduğunu vurgular ve önyargı oluşturur. Bunun yerine, ‘HIV ile enfekte olmak’ tercih edilmeli.

◊ HIV ve AIDS’i konuşurken veya görsel imaj olarak kullanırken şiddetsiz bir anlatım dili tercih etmeliyiz.

◊ Birleşmiş Milletler HIV/AIDS Ortak Programı’nın (UNAIDS) 27 Temmuz 2022’de yayımladığı küresel rapora göre; dünya genelinde 38,4 milyon kişi HIV ile yaşıyor. Yine bu rapora göre; günde yaklaşık 4 bin yeni HIV enfeksiyonu kaydediliyor.

◊ HIV ile yaşayan kişilerin yüzde 25’i yani 10,2 milyon kişi HIV’i baskılayan antiretroviral ilaçlara erişemiyor.

◊ Türkiye her ne kadar HIV yayılımının düşük olduğu ülkeler arasında yer alsa da son yıllardaki yeni enfeksiyonlarda görülen artış endişe verici boyutlara ulaştı. Öyle ki, HIV enfeksiyonunun son 10 yılda yüzde 460 arttığı tek ülke Türkiye.

DOĞRU SANDIĞIMIZ YANLIŞLAR

Enfeksiyon hastalıkları ve klinik mikrobiyoloji uzmanı Prof. Dr. Çağrı Büke

◊ HIV ile AIDS aynı şeydir-YANLIŞ

DOĞRUSU: HIV özellikle bağışıklık sistemi hücrelerini hedef alan bir virüstür. AIDS ise hastalığın ilerlemesine bağlı ve bağışıklık sisteminin ileri derecede zayıflaması sonucu ortaya çıkan HIV enfeksiyonunun geç aşamasıdır.

◊ AIDS grip gibi havadan bulaşır-YANLIŞ

DOĞRUSU: HIV pozitif bir kişiyle cinsel ilişki ve enjeksiyonlu ilaç ekipmanını ortaklaşa kullanmak en önde gelen bulaş yolu. HIV pozitif bir hamile, bebeğine bulaştırabilir. HIV pozitif bir kişinin kan içeren vücut sıvıları bir başka kişinin bütünlüğü bozulmuş derisine ya da mukozalarına temas etmediği sürece aynı ortamda bulunma, sarılma, aynı ortamda yemek yemeyle bulaşmaz.

◊ Klozetten bulaşabilir-YANLIŞ

DOĞRUSU: Virüslü oturağa temas eden yüzeyde açık bir yara ya da mukoza olması gerekir.

◊ HIV tedavi edilebilir-YANLIŞ

DOĞRUSU: Virüs tamamen temizlenmez, ilaçlarla ileri evrelere gidiş geciktirilip hatta durdurulması hedeflenir.

◊ HIV hemen AIDS gelişmesine yol açar-YANLIŞ

DOĞRUSU: HIV vücuda girdikten ortalama 2-4 hafta sonra olguların bir kısmında ateş, karın, baş, boğaz, kas ve eklem ağrısı, gece terlemesi, lenf büyümesi gibi yakınmalar gelişebilir. Tanı konmazsa 8-10 yıl sessiz dönemin sonunda çeşitli enfeksiyon hastalıklarına bağlı yakınmalar ve kilo kaybı ortaya çıkar. Böylece AIDS tanısı konur.

◊ HIV bulaşırsa hemen anlaşılır-YANLIŞ

DOĞRUSU: Olguların çoğunda hastalığın başlangıcında hiçbir yakınma görülmeyebilir.