Pnömokok ve grip aşısına talep bu yıl 50 kat arttı... Zatürre aşısı koronadan korumaz!

Türkiye’de uzun yıllardır uygulanan pnömokok yani zatürre aşısına son 15 gündür yoğun talep var. Bunun sebebi zatürre aşısının koronaya karşı koruyacağı beklentisi. Oysa bu aşı COVID-19’a karşı etkili değil. Korona enfeksiyonu sonrası gelişebilecek zatürre riskini azaltıyor ama yine de hiç olunmayacağı anlamına gelmiyor. Asıl mesele risk grubunda olmayan kişilerin de oluşabilecek pnömoniye karşı önlem almak istemesiyle ortaya çıkıyor. Bir yıl öncenin tüketim oranına göre üretilen aşılar maalesef bu yıl 50 kat artan talebi karşılamıyor. Ama Sağlık Bakanlığı’nın elinde bebekler ve kronik hastalar için yeterli aşı stoku var. Prof. Dr. Banu Musaffa Salepçi’ye konuyla ilgili merak edilenleri sorduk.

Aşı pnömonilere en çok sebep olan pnömokoklardan koruma amaçlı yapılıyor. Bu aşı yapıldıktan sonra hiç pnömoni geçirilmeyeceği anlamına gelmez fakat riski azaltır. COVID-19 pnömonisi direkt virüs aracılığıyla ortaya çıktığı için bundan korumaz fakat pnömoni için risk faktörü olan kişilerde COVID-19 enfeksiyonu sonrasında gelişebilecek pnömokok, pnömoni riskini azaltır. 

◊ Bu aşıyı özellikle kimlere tavsiye ediyorsunuz?

65 yaş altı ve hiçbir hastalığı olmayan kişilerin bu aşıyı olmasına gerek yoktur. Pnömokok aşısı pnömoni geçirme riski yüksek olan 65 yaş üstü kişilere; astım, KOAH, kalp yetmezliği, diyabet ve diğer kalp hastalıkları gibi kronik hastalığı olanlara; bağışıklık sistemini baskılayıcı ilaçlar kullanmayı gerektiren romatizmal hastalık, kanser veya hematolojik hastalığı olan kişilere; herhangi bir nedenle dalağı alınan kişilere önerilir.

◊ 2008 ve sonrası doğumluların büyük bir kısmının pnömokok aşıları tam. Onların tekrar aşılanmasına ihtiyaç olmadığı söyleniyor...

Sağlık Bakanlığı talimatıyla 2008 Kasım’dan itibaren çocuklarda 2, 4, 6 ve 12. aylarda rutin olarak pnömokok aşısı uygulanıyor. Sadece 1 Ocak 2019’dan itibaren takvim değiştirilerek 6. ay kaldırıldı. Çocuklarda da erişkinlerde olduğu gibi ek risk faktörü yoksa pnömokok aşısı tekrarına gerek yoktur.

İki çeşit aşı var

◊ 12-18 yaş grubundan, bu aşıyı olmamış çocuklar ne yapmalı?

Bu gruptaki çocuklar için de ek bir risk faktörü olmadıkça pnömokok aşısına gerek yok. Pnömokok aşısına aşırı talep olması durumunda aşıyı mutlak yaptırması gereken 2 yaş altı çocuklar, 65 yaş üzerindeki kişiler ve riskli gruptaki kişilere yetecek miktarda aşı kalmayabilir.

◊ Aşının olunması gereken bir takvimi ya da mevsimi var mıdır?

İki çeşit pnömokok aşısı var. 13 suş içeren konjuge aşı ve 23 suş içeren polisakkarid aşı. 65 yaş üstündeki kişiler ve risk faktörü olan her yaştaki kişilerin önce konjuge aşı, ondan 6-12 ay sonra polisakkarid aşısı olması gereklidir. Konjuge aşı ömür boyu bir kez yapılır. Polisakkarid aşının 5 yılda bir tekrarlanması gereklidir.

◊ Aşı olması gerekenler nerede, nasıl yaptırılabilir?

Aşı uygulanması gereken kişiler kendilerini takip eden hekimleri tarafından reçete edilerek kamu hastanesi ve özel hastanelerde aşı yaptırabilir. Ayrıca aile hekimleri tarafından da aşı uygulanabilir.

STOKLAR BİTEBİLİR!
Aile hekimi B. K.- İstanbul

23 yıllık hekimim, yıllardır başta yakın çevrem ve hastalarıma ihtiyaçları doğrultusunda zatürre aşısı olmalarını tavsiye ederdim. 65 yaş üstünden senede birkaç kişi aşı ya olur ya olmazdı. Bilinçli değildik bu konuda. Şu an toplumda yayılan yanlış bilgi sebebiyle her gün onlarca insan zatürre aşısı olmak istediğini söyleyerek başvuruda bulunuyor. Bu aşı bizi COVID-19 virüsünden korumaz. COVID-19 virüsüyle eşzamanlı olarak fakat bakteri sebepli gelişebilecek zatürre riskini düşürür. 65 yaş altı ve kronik rahatsızlığı olmayan kişilerin bu aşıyı olmasına gerek yoktur. Bu kişilere aile hekimliğinde zaten aşı yapılmaz. Ancak eczanelerde satıldığı için vatandaş satın alabiliyor. Fiyatı 48 lira civarında. Talep bu şekilde devam ederse, bu aşıyı zorunlu olması gereken 2 yaş altı çocuklar ve kronik hastalar için stoklar yetersiz kalabilir.

Risk grubundaki bir hasta hem COVID-19 hem de zatürreye yakalanırsa iyileşme ihtimali zorlaşır. Dolayısıyla bu hastalara koruyucu amaçlı öneriyoruz. Şu anda bakanlığın elinde çocuklara ve kronik hastalara yetecek kadar aşı var. Ancak risk grubunda olmayan kişiler de pnömokok aşısı olmak isteyebilir. Onlara yetecek kadar aşı stoku maalesef yok. Firmalar ellerindeki stokun yüzde 80’ini Sağlık Bakanlığı’na veriyor. Geri kalan aşılar da eczanelere geliyor ancak elbette yetersiz. Firmalar ülkelerin bir yıl önceki aşı tüketim miktarına bakarak mart ayında aşı çalışmalarını yaptı. Grip aşısı için de aynı şey geçerli. Geçen yıl grip ve pnömokok aşısına talep azdı, bu yıl ona oranla Türkiye’ye 1 milyon 300 bin aşı ekim-kasım aylarında gelecek ama şu an talep bunun 50 katı. 1 milyon tane daha üretip gönderme şansı yok firmaların. Eczanelerde listeler var. İnsanlar adını listeye yazdırıyor, “Gelince haber verin” diyor. Az kişi her iki aşıdan da olma şansını bulabilecek. Aşı olanlar rahatlamasın, aşı sizi COVID-19’dan korumaz, maske ve mesafe tedbirlerine uymamız şart.