Ölümlerin gölgesinde bir yıl daha: 365 gün dolmadan 405 kadın katledildi

Yarın 25 Kasım Kadına Yönelik Şiddete Karşı Uluslararası Mücadele Günü. Verilere baktığımızda 2024 yılında da diğer yıllarda olduğu gibi kadına şiddet artarak devam ediyor ve kadınlar en yakınındaki erkekler tarafından öldürülüyor. Senenin başında 8 Mart Dünya Emekçi Kadınlar Günü vesilesiyle yaptığımız ‘1-2 kadın öldürüldüğünde artık gündem bile olmuyor’ başlıklı haberde sivil toplum kuruluşlarının 2023 yılına ait tuttuğu çeteledeki erkek şiddetinin bilançosunu konu etmiştik. Kadın Cinayetlerini Durduracağız Platformu’nun avukatı Leyla Süren o gün verdiği söyleşide dikkati açık cinayetlerin yanı sıra şüpheli kadın ölümlerine çekerek şu sözleri kaydetmişti: “Erkekler artık ceza almamak için kadınları şüpheli bir şekilde öldürmeye başladılar. Çünkü erkekler şunu gördü: Şüpheli şekilde öldürürsek ceza almayacağız. Şüpheli ölümden kastımız; cinayet mi, intihar mı, kaza mı olduğu belli olmayan ölümler. Ölü bulunan kişiye polis gelir, şüpheli ölüm tutanağı tutar. Soruşturma sonrası cinayet mi, kaza mı, intihar mı yoksa asılarak mı öldü tespit edilir. ‘Her şüpheli ölüm başka bir şüpheli ölümün önünü açar’ diyoruz yıllardır. Her yıl şüpheli ölümlerin arttığını göreceksiniz.”

Bu söyleşinin üzerinden neredeyse 9 ay geçti. Sene başından 23 Kasım’a kadarki verileri incelediğimizde görüyoruz ki 2023 yılında 248 olan şüpheli kadın ölümü sayısı bu yıl henüz bitmeden 276 oldu. 2020 yılından bu yana baktığımızdaysa son 4 senedeki artışı gösteren tablo (2020’de 170, 2021’de 217, 2022’de 245) maalesef avukat Leyla Süren’i haklı çıkarıyor. Süren’in dediği gibi şüpheli ölümler başka şüpheli ölümlerin yolunu açıyor, katiller artık açıkça cinayet işleyip hapse girmek istemiyor. 6284 gibi kadını korumaya yönelik yasaların etkin şekilde uygulanmaması kadın cinayetlerinin önünü açıyor. Öyle ki 2023 yılında işlenen kadın cinayeti sayısı 390 iken 2024 yılının 23 Kasım’a kadarki bilançosu 405 kadın cinayetinden oluşuyor.

Öldürülen kadınların 65’i boşanmak istemek, barışmayı reddetmek, evlenmeyi, ilişkiyi reddetmek gibi kendi hayatına dair karar almak istemesi bahanesiyle öldürüldü.

6 AYIN BİLANÇOSU

Kadın Cinayetlerini Durduracağız Platformu her yıl 6 ayda bir olmak üzere yılda iki defa rapor açıklıyor. 2024 yılının ilk 6 ayına ait rapor maalesef daha önceki yıllara göre çok daha kötü bir gidişatı gözler önüne seriyor. Rapordan derlediğimiz verilere göre; ilk 6 ayda 117 şüpheli kadın ölümü gerçekleşti. Önceki yıllarda gerçekleşen şüpheli ölümlerin neredeyse hiçbiri aydınlatılmadı.

Yine bu yılın ilk 6 ayında aydınlatılan şüpheli kadın ölümüyse oldukça az sayıda. Örneğin nisan ayında evinde ölü bulunan Emine Derviş’in evli olduğu erkek tarafından öldürüldüğü bir ay sonra ortaya çıktı. Görünen o ki; etkin soruşturmayla şüpheli kadın ölümleri aydınlatılabiliyor. İlk 6 aydaki şüpheli kadın ölümlerinde kadınların yüzde 12’si ateşli silahla vurulmuş olarak bulundu. 12 ölümse yüksekten düşme sonucu gerçekleşti. Bunun yanında şüpheli ölümlerde kadınların yüzde 64’ünün bedenleri evde, yüzde 12’sinin su ve kenarında, yüzde 9’unun ıssız bir yerde bulundu.

KAZANILMIŞ HAKLAR...

Geçen 3 yıla bakarsak artışı görüyoruz. 2021’in ilk 6 ayında 131, 2022’nin ilk 6 ayında 164, 2023’ün ilk 6 ayında 147, 2024’ün ilk 6 ayında ise 205 kadın öldürüldü. Bu ekim ayındaysa 48 kadın cinayeti, 23 şüpheli kadın ölümü gerçekleşti. Bu, platformun 2010 yılından şu ana kadar kaydettiği en yüksek kadın cinayeti verisi oldu.

Kadın cinayetleri belirgin bir şekilde artmasına rağmen siyasi söylemler de yılın 10 ayı boyunca kadınların kazanılmış haklarının geri alınmasına yönelikti. Medeni Kanun ve 6284 sayılı yasa neredeyse her fırsatta tartışmaya açıldı. Örneğin; 9. Yargı Paketi taslağıyla koruma kararını ihlal eden erkeklere yönelik verilen zorlama hapsine itiraz edilerek değişiklik yapılması istendi. Oysa raporda görüyoruz ki, 205 kadının sadece yüzde 6’sının koruma kararı vardı.

Öte yandan 65’i boşanmak istemek, barışmayı reddetmek, evlenmeyi reddetmek, ilişkiyi reddetmek gibi kendi hayatına dair karar almak istemesi bahanesiyle, 12’si ekonomik bahanelerle, 1’i nefret bahanesiyle, 13’ü diğer bahanelerle öldürüldü. 114’ünün ise hangi bahaneyle öldürüldüğü tespit edilemedi.

Yine rapordaki yorumlara  göre 114 kadının hangi bahaneyle öldürüldüğünün tespit edilememesi, “kadına yönelik şiddetin ve kadın cinayetlerinin görünmez kılınmasının bir sonucu olarak ortada”.

EN ÇOK EVDE ÖLDÜRÜLDÜ

2024 yılının 6 ayında öldürülen 205 kadının sadece 4’ü tanımadığı erkeklerin kurbanı oldu. 86’sını evli olduğu erkek, 22’sini birlikte olduğu erkek, 20’sini eskiden evli olduğu erkek, 11’iniyse eskiden birlikte olduğu erkek öldürdü. 19’u babası, 10’u akrabası, 9’u oğlu, 3’ü kardeşi ve 15’i de tanıdığı başka erkekler tarafından öldürüldü. 6 kadının failinin yakınlığıysa tespit edilemedi.

Aynı kadınların 117’si evinde, 46’sı sokakta, 7’si arabada, 5’i ıssız yerde, 4’ü işyerinde, 4’ü kamusal alanda, 3’ü otelde, 3’ü arazide, 2’si eğlence mekânında, 2’si bunların dışında bir yerde öldürüldü. 12 kadının nerede öldürüldüğü tespit edilemedi. Özetle bu yıl da kadınların en çok, en güvende hissettiği yerde yani evinde ve hayatı paylaştığı ya da paylaşmak istediği, güvendiği erkekler tarafından canlarına kıyıldı.

İçişleri Bakanlığı’nın verilerine göreyse 2023’te 308, 2024 yılının ilk 6 ayında da 166 kadın erkekler tarafından öldürüldü.

MÜCADELEMİZ DURMAYACAK, KADIN CİNAYETLERİNİ DURDURACAĞIZ

Kadın Cinayetlerini Durduracağız Platformu

◊ Ateşli silahlarla gerçekleşen ölümlerin bu kadar çok olması kontrolsüz bir şekilde artan bireysel silahlanmanın bir sonucudur. Kadınların ölmelerine sebep olan cinayet aleti bu kadar barizken ölümlerin aydınlatılmaması asıl şüpheli olan durumdur.

◊ Yine bu ilk 6 ayda yüksekten düşerek gerçekleşen şüpheli ölümlerin sayısı dikkat çekiyor. Kadınlar en güvende olmaları gereken yerde, evlerinde öldüler. Failler kaza veya intihar süsü vererek kadınları öldürmeye devam ediyor. Şüpheli ölümler aydınlatılmadıkça, etkin soruşturma yürütülmedikçe failler cesaretleniyor.

◊ Ancak biz kadınlar hiçbir hakkımızı tartışmaya açtırmayacak, kanunların etkin şekilde uygulanması için mücadelemize devam edeceğiz. Bu yıl yaptığımız Medeni Kanun Çalıştayı’nda olduğu gibi öznesi olduğumuz konuları biz konuşacağız. 6284’ü uygulatacağız. Şüpheli ölümlerin aydınlatılması için çalışmaya devam edeceğiz. Mücadelemiz durmayacak, kadın cinayetlerini durduracağız.