Kendisine kurşun yağdıran kocası yüzünden hâlâ can güvenliği tehlikede olan Nurtaç Canan için kadın hakları savunucularına sorduk: Nurtaç nasıl kurtulur?

Nurtaç Canan 53 yaşında. Varlıklı bir ailenin kızı. Onu parkeye kendi kanıyla yazdığı “Annem, babam hakkını helal et, üzülmeyin, beni Ragıp vurdu” notuyla tanıdık. Nurtaç Canan beş kurşunla, o zaman 24 yıldır evli olduğu Ragıp Canan tarafından vuruldu, tarih 4 Haziran 2020’ydi. Ölümden döndü. O gün bugündür de hâlâ kendisini tehdit etmekten vazgeçmeyen kocasından kurtulmaya ve hayatta kalmaya çalışıyor.

Hikâyenin başına dönelim: Nurtaç Hanım ve annesi alışverişe gidiyor. Araçlarını park ettikleri yere döndüklerinde lastiklerden birinin patladığını görüyorlar. Aynı anda genç bir adamın yanlarında bitmesi bir oluyor. O gün kahraman gibi ortaya çıkıp anne-kıza yardım eden kişi Ragıp Canan. Olaysa göründüğü gibi değil. Lastiği, Nurtaç’la tanışmak isteyen Ragıp patlatmış. Üç ay sonra, Mayıs 1996’da nikâh masasına oturuyor Ragıp’la Canan. Nurtaç Canan “Hiç kötü bir yanını görmedim o süreçte. Asla bana kötü davranmadı. Ta ki evlenene kadar” diyor.

Nurtaç Canan o günleri anlatıyor: “Yeni evlenmiştik, Ragıp’ın üzerinden hep kötü bir koku alıyordum. Bu ne diye ısrarla sorunca, arkadaşının yasaklı madde içtiğini, kokunun da onun üzerine sindiğini söylüyordu. Ben ısrar edince şiddet başladı. Sigaralar söndürdü üzerimde. Hamileyken saçımdan çeke çeke sürükleyip dışarıya atıyordu. Kumara gidip sabahlara kadar gelmiyordu. Neredeydin diye sorduğumda darp ediyordu. Defalarca ailemin evine gittim. Boşanmaya çalıştım ama her seferinde araya birilerini koydu, geri döndüm. 1998’de toz içmekten ve satmaktan içeriye girdi, hem de iki kez.”

Ölümle burun buruna geldiği günüyse hiç unutmuyor Nurtaç Hanım: “Mülkü babama ait olan bir kafe işletiyorduk. Pandemi nedeniyle kafe kapanınca çok sevindim. Çünkü bana psikolojik şiddet uyguluyordu. Müşterilerime, yanımda çalışanlara asılıyordu. Eskortlarla aldatıyordu. ‘Allah ben kurtulayım diye pandemiyi çıkardı’ diyordum. Bir ay öncesinde babama ait olan İstanbul’daki eve dönmüştüm. Oğlumla birlikte kalıyorduk. Boşanmayı istemiyordu Ragıp, ona ‘Boşanmasak bile hayatlarımızı ayıralım; ev, araba, kafe senin olsun. Ben Mersin’e ailemin yanına gitmek istiyorum’ dedim. O da ‘Tamam’ dedi. O gün Ragıp’la oturduğumuz eve gittim eşyalarımı almak için. Dedi ki ‘Havaalanına ben götüreyim seni’, öyle olunca kaldığım yerdeki eşyaları da almaya gittik. İçeri girer girmez, beni itekleyerek oturma odasına götürdü, elini beline atıp silahını çıkardı, beni beş yerimden vurdu. Kredi kartımı, telefonumu aldı ve evden çıktı gitti.”

“Anneni vurdum”

Ragıp Canan olaydan sonra oğlunu arayıp annesini vurduğunu söylüyor. Oğlu olay yerine gittiğinde Nurtaç Canan’ı kanlar içinde buluyor, sonrası yoğun bakım, hastane... Hatta kurşunlardan biri çıkarılamıyor, hâlâ baldırında Nurtaç’ın. Ragıp Canan bu olay nedeniyle 39 yılla yargılanıyor ve ağır yaralamadan 8 yıl 12 ay ceza alıyor. 3 yılı yatıp 10 ay önce çıkıyor. Ve Nurtaç’ın kâbus dolu günleri tekrar başlıyor. Elektronik kelepçeyle takip ediliyor Ragıp Canan fakat bu onu durdurmaya yetmiyor. Sürekli arıyor, mesajlar atıyor, hem Nurtaç Hanım’ı hem ailesini tehdit ediyor. Kullandığı numaraları engelliyor Nurtaç Canan ama bu kez ses kaydedip o kaydı bir başkası aracılığıyla ulaştırıyor.

‘Mal, can istiyor’

Bu arada boşanma davası da bir türlü sonuçlanmıyor çünkü Ragıp Canan boşanmak istemiyor. Nurtaç çok çaresiz hissettiğini söylüyor “Boşanmayı kabul etti, evi ona verdim, sattı, parasını aldı. Sonra boşanma kararına itiraz etti, dava şimdi istinafta. Onun soyadını taşımak istemiyorum artık. Ama o benden para, mal, can istiyor hâlâ. Çok çaresizim. Durdurulamıyor bu adam. Elektronik kelepçe takılı. Ama bayramda kırmış kelepçeyi, fotoğrafını gönderdi bana, durmadan tehdit mesajları atıyor.”

Ragıp Canan elektronik kelepçeyi kırdığında Nurtaç Canan Ankara’daki takip merkezinden aranıyor ve güvende olmadığı, evden çıkmaması gerektiği söyleniyor ve KADES uygulamasını indirmesi öneriliyor. Ragıp Canan durmuyor, Nurtaç’ın etrafında geziniyor. “Onu savcının da, polisin de, devletin de durduramayacağını ve Nurtaç’ın kafasına sıkmadığı için duyduğu pişmanlığı” tekrar edip duruyor mesajlarında. Tüm önleme ve koruma kararlarına rağmen bildiğini okumaya devam ediyor.

Nurtaç Canan’a “Nasıl kurtulacaksın bu adamdan” diye sorduğumuzda çaresizliğini haykırıyor: “Ben hep bu soruyu başkalarına sordum, ‘Nasıl kurtulacağım bu adamdan’ dedim. İlk defa biri bana soruyor nasıl kurtulacaksın diye. Ben nasıl kurtulacağımı gerçekten bilmiyorum. Durmuyor bu adam, durdurulamıyor... Ben nasıl kurtulacağım? Biri bana yardım etsin!”

◊ Nurtaç’ın yaşadıkları kadına karşı şiddette önleyici koruma mekanizmalarının işlemediğinin bir kanıtı.
◊ Suçu işleyen vatandaş cezaevinden çıkmadan önce mağdur kişi koruma altına alınmalı. Emniyet, kolluk güçleri, Aile Bakanlığı bir arada çalışmalı. Bunu biz müracaat etmeden, devlet kendiliğinden yapmalı.

‘Adı değişmeli, başka yerde yeni yaşam kurmalı’

◊ Ayrıca geçen yıl yetkililer elektronik kelepçenin çok güvenilir hale geldiğini söylemişti. Ama bu olay gösteriyor ki güçlü ve güvenilir değil.
◊ Nurtaç’ı yeniden doğurmamız gerekiyor. Nasıl mı? Adı değişecek. Türkiye’nin başka bir yerinde yeni bir yaşama başlayacak. Annesi-babası dahil kimse ulaşamayacak. Nurtaç şiddete uğramanın bedelini tek başına, yalnız ödeyecek. Yani failin ödemesi gereken cezayı mağdur ödeyecek ama hayatta kalacak. Kesinlikle kimliği yeniden yapılandırılmalı. Tecrübelerime dayanarak söylüyorum, başka yolu yok. Tüm önlemler tam alındığında daha huzurlu, mutlu bir yaşam sürebilir. Aksatılan her gün, her saat ölüme biraz daha yaklaşmaktır.
◊ Kadın çaresizlik içinde. Hayatını biz nasıl koruyacağız? Kanunda var; kimliğini değiştiririz, başka bir yerde yeni bir hayata başlar. İlk yapmamız gereken hayatta kalmasını sağlamak.

'Bu bir mücadele hikâyesi’

Avukat Berfin Çelik Doğan, Nurtaç Canan’ın avukatı◊ Eşi kasten öldürmeye teşebbüs, cebir, tehdit veya hile kullanarak kişiyi hürriyetinden yoksun kılma, silahla tehdit suçlarından dava açıldı ve Ragıp Canan 8 yıl 12 ay ceza aldı. 

◊ Ragıp Canan evde kaynar suyla Nurtaç Canan’ı yaktı. Hastaneden rapor alındı. İstanbul Asliye Ceza Mahkemesi’nde Ragıp Canan hakkında ceza davası açıldı ve yargılaması devam ediyor. 
◊ Boşanma davasında Ragıp Canan istinaf yoluna başvurdu, yargılama devam ediyor. 
◊ Tüm bunlar olurken Ragıp Canan’ın hükümlülük süresinde Silivri Ceza İnfaz Kurumu Müdürlüğü ihbarıyla vesayet davası açıldı ve müvekkilin yaşamış olduğu tüm bu korkunç olaylara rağmen Ragıp Canan’a Nurtaç Hanım vasi olarak atandı. İtiraz ettik ve karar kaldırıldı. 
◊ Nurtaç Hanım’ın olayında özellikle suç vasfına, öldürme kastının varlığı hususunun eklenmesini talep ettik ancak talebimiz mahkemece reddedildi. Onun yaşadıkları bunların çok daha fazlası. Bu bir mücadele hikâyesidir.

‘Oğluma karşı çok mahcubum’

Canan çiftinin bir oğlu var. Nurtaç Hanım ona karşı mahcubiyet duyduğunu söylüyor: “İyi ki tek çocuğum var. Onu böyle bir ailede büyüttüğüm için çok mahcubum. Çünkü babasını ben seçtim. Hep bir kaosun içinde yaşadı. Çocuğumu bu meseleye karıştırmak istemiyorum, yeterince acı yaşadı.”

Uzaklaştırma kararı ne zaman alınır?

◊ Şiddete uğradığınızda, uğrama ihtimali olduğunda, bu şiddetin mutlaka fiziksel şiddet olması gerekmiyor. Israrlı takip, psikolojik, ekonomik şiddet olabilir... Bir yabancıdan da şiddet görebilirsiniz. Bu durumda karakola, savcılığa, Aile Bakanlığı’nın herhangi bir kurumuna başvurarak 6284 sayılı yasaya dayanarak koruma talep edebilirsiniz.
◊ Uzaklaştırma kararını ihlal eden kişiye zorlama hapis uygulanıyor. Geçen gün önemli bir şey oldu. Serpil Erfındık davası var. Serpil böyle öldürüldü. Serpil’in ölümünde kamu görevlilerinin, kolluğun, aile ve sosyal hizmetler müdürlüğünün ihmali var. Dava açıldı, ihmali olanlar ceza aldılar.
(Avukat Esin İzel Uysal)

‘Ben seni öldürebilirim demek istiyor’
Avukat Esin İzel Uysal, Kadın Cinayetlerini Durduracağız Platformu Kadın Meclisleri temsilcisi

◊ Nurtaç nasıl kurtulur? Aslında onun nasıl kurtulacağıyla ilgili söyleyeceğimiz her şey bütün kadınların nasıl kurtulacağına, kadın cinayetlerine nasıl dur diyeceğimize işaret ediyor.
◊ Ragıp Canan bu cesareti devletin kadınları şiddet karşısında yalnız bırakmasından alıyor. İstanbul Sözleşmesi’nden imzanın çekilmesi, 6284’ün (Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine Dair Kanun) etkin olarak uygulanmaması veriyor bu cesareti.
◊ Çok sistematik bir saldırı var kadınlara yönelik. Nurtaç Canan gibi başka kadınlar da benzer şeyler yaşıyor. Bunları fark edersek çözüm üretebiliriz.
◊ Bu ülkenin yarısı kadın, yarısı erkek ve kanun karşısında herkes eşit. Ama ne yazık ki kadınlar erkeklerle aynı haklara sahip değil. Yaşam hakkı için de bu böyle. Nurtaç boşanmak istediği için vuruldu. Ve ölümle burun burunayken bile bu olayın üzerinin örtüleceğini öngördüğü için kanıyla failin adın yazdı.
‘6284’ü uygulatmalıyız’
◊ 6284’le koruma tedbirlerine başvuruyoruz. Elektronik kelepçe tedbiri uygulanıyor. Ama Ragıp Canan bu tedbiri, kelepçeyi kırıp bunun fotoğrafını gönderiyor. Yani diyor ki: Tedbir almış olabilirler ama ben bunu kırıyorum. Ben seni öldürebilirim.
◊ Eskiden kadınlar haklarını bilmiyor deniliyordu. Bize gelen başvurulardan görüyoruz, kadınlar 6284’ü madde madde biliyor. Aslında çok geniş, ileri bir kanun ama uygulamada sorun var. Haklarından yararlanmak istediklerinde kanunun uygulanması gereken yerlerde önlerine engel çıkıyor. Karakollarda, savcılıkta, mahkemelerde... O koca adliye saraylarında engelleniyor bu kadınların hakları.
◊ 6284’ü uygulatmamız lazım. Mücadele edeceğiz, Nurtaç ancak böyle hayatta kalabilir. Başka Nurtaç’ların başına bu gelmez o zaman. Ancak o zaman Ragıp Candan gibi failler kendilerinde bu cesareti bulamaz.