Nice yıllara emoloji

İlim Japondan gelir

Emojinin küresel anlamda popülerliğini kazanması 2011-12. Nevi şahsına münasır bir toplum olan Japonlar ise yıllardır birbirlerine emoji gönderip duruyorlar. İlk emoji 1999’da Japonya’da tasarlanmış. Nasıl olsa anlamayız diye bile paylaşma gereği duymamışlar. Kelime, Japoncada e (resim) ve moji (harf) kelimelerinin birleşiminden oluşuyor. 1996’da NTT Docomo adlı bir GSM operatörünün kendi müşterileri için sunduğu bir hizmet olarak başlamış. Alfabeleri de az karakterle çok şey anlatan Japonlar emoji işini tutunca, karakterler ülkedeki diğer operatörlerce de bolca kullanılır olmuş. Yani Japonya’da satılan cep telefonları uzun süredir emoji desteğine sahip. İşler iPhone Japonya’ya ithal edilince değişiyor. Japonlar haklı olarak “Biz bu telefona bir araba para bayıldık, içinde emoji bile yok” diye isyan ediyorlar. Apple da emoji desteğini iPhone’a koyuyor, eli değmişken de “Bunu ne diye Japonya’ya has yapacağım, herkese açayım madem” diyor. Diğer ülkelerdeki iPhone kullanıcıları bunları keşfediyor ve olaylar gelişiyor. “Neden 13 farklı tren emojisi var, trene verilen bu önem niyedir?” diye merak etmişliğiniz varsa onun cevabı da yine işin kaynağında gizli. Japonlar tren seviyor, bu konuda hassaslar.

İyi bayramlar

17 Temmuz Dünya Emoji Günü kutlu olmak üzere. Yeni evrensel harflerimize tayin edilen bu özel gün 2014’ten beri kutlanıyor. Neden 17 Temmuz? Çünkü takvim emojisinde görünen tarih bu. Gerçi emojisinden emojisine de fark var. Apple ve Google’ın takvim emojisi böyle de WhatsApp’ınki 24 Şubat, Kendi takvimimde kendi doğum günümü işaretlerim” diyen Twitter’ınki 21 Mart, Facebook’unkiyse ismi olmayan bir ayın 3’ü. Ama sektörü Apple domine ettiği için ağırlıklı olarak onun emojisi, onun kararı durumu var biraz.

Ah kalbim...

Sevecen milletiz vesselam. Kalp emojisi seviyoruz. Yaşar Üniversitesi İletişim Fakültesi Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Ebru Gökaliler’in 412 kişiyle yaptığı ankete göre toplum olarak en çok kalp emojisi kullanıyoruz. Favori emojimizin dünya sıralamasındaki yeriyse üçüncülük. Gerçi geri dönüşüm işaretiyle sert bir rekabet halinde, arada ikinciliğe çıktığı da oluyor. Dünyada en çok kullanılan emoji açık farkla çift göz ağlayan surat. Kendisi Oxford Dictionary tarafından 2015’in kelimesi de seçilmişti. Yalnız bu emojide şöyle bir sıkıntı var: Emojipedia bu emojinin tanımında ikircikli bir durum olduğunu belirtmiş. Bir sosyal medya yöneticisi, “Bunu ‘Çok üzgünüm’ anlamında kullananlar var, oysa ‘O kadar komik ki gülmekten ağlıyorum’ anlamına geliyor” diyerek bildirim yapmış. Evi yanan arkadaşınıza atacak emoji arıyorsanız çok doğru seçim değil yani. Tek göz ağlama emojisi bu anlamda daha net. Emoji popülerliği durumunu, Twitter’da kullanılan emojileri gerçek zamanlı olarak sayan emojitracker.com sitesinden takip edebilirsiniz. Gerçi site biraz baş dönmesi yapıyor ve o dönmeye karşılık, edindiğiniz bilgi de hayatta çok fazla işinize yaramıyor.

İş bilenin emoji kullananın

Cambridge Üniversitesi’nin yaptığı bir araştırmaya göreyse iş yazışmalarında emoji kullananlar, kullanmayanlara göre daha popüler ve güçlü. Diğer yandan pazarlama alanında emoji kullanımı iyi sonuç vermiyor. Reklamlarında emoji kullanan ürünlerin satışlarında artış değil düşüş gözlenmiş. Yani dükkânın içinde emoji kullanabilirsiniz ama müşteriye ters teper.

Emojiciler odası başkanı da var

Modern emojiler başıboş değil. Unicode Consortium adlı kâr amacı gütmeyen organizasyon tarafından denetleniyor ve standardize ediliyorlar. Şu anda listelerinde 2666 emoji var. İşin başında da 1984 doğumlu Emoji tarihçisi Jeremy Burge var (evet, böyle de bir meslek var). Burge, Apple’ı tabanca emojisini su tabancasıyla değiştirmesi konusunda uyarmış ve haklı davasını kazanmıştı. Bugün sadece Microsoft’un emoji setinde tabanca bulunuyor.

O bayrak inecek
o emoji
gidecek

Erişim yasağı demişken bazı ülkelerden vize alamayan emojiler de elbette var. Örneğin lokasyon olarak Çin’de görünüyorsanız ve Tayvan bayrağı emojisi kullanırsanız karşıya bayrak falan gitmiyor.

Bana şöyle
bir emoji lazımdı

Unicode ve Emojipedia, ‘emoji talepleri’ni alıyor ve ilgili makamlara listeleyerek iletiyor. Şu sıralar eksikliği en çok hissedilen ve yapılması istenen emojiler şöyle: Afro saçlı insan, gol sevinci misali elle yapılan kalp şekli, Türkiye’de “Çok leziz, güzel”; İtalya’daysa “Ne var, ne istiyorsun” anlamına gelen, parmakların lale gibi birleştirildiği el hareketi, Arjantin için mate çayı ve Katalunya bayrağı (İspanya’da görünmez bu.)

 Siyaset de boş durur mu? Yapıştırır emojiyi!

Siyasiler de elbette emoji vagonuna atlamadan duramıyorlar. Avustralya Dışişleri Bakanı Julie Bishop, Buzzfeed’e sadece emoji kullanarak bir röportaj vermişti. Bizde siyasi konuşmalar daha ateşli ve emoji sevimliliğinden uzak olduğundan burada işlemez muhtemelen. Bu arada Finlandiya Dışişleri Bakanlığı, Fin kültürünü doğru yansıtmaları açısından bir ‘yerli ve milli’ emojiler skalası hazırladı. Gerçi biz bunu Hürriyet Pazar olarak daha önce yapmıştık. Kusura kalmasınlar, Finlandiyalılar giderken biz dönüyorduk.

Değişmeyen tek şey değişim

Emojiler elbette ilk tasarlandıkları haliyle kalmadılar. Zaman içerisinde pek çok değişiklik ve ekleme yapıldı. Ten renginin belli olduğu bazı emojilerde Fitzpatrick Skalası’na (ABD’li dermatolog Thomas Fitzpatrick tarafından ten renklerini kategorize etmek için kullanılan cetvel) uygun beş farklı ten rengi seçeneği getirilmesi, bütün ülkelerin bayraklarının zaman içinde eklenmesi, heteronormatif aile yapısını gösteren emojilerin yanına eşcinsel veya tek ebeveynli aile figürlerinin eklenmesi gibi değişiklikler yapılmış. Yine de bu kısmı siz sağda solda yüksek sesle söylemeyin, bazı emojilere küt Türkiye’den erişim yasağı gelebilir.

Mutluysak emoji var

Nihal Kubilay Pınar ve Yunus Pınar tarafından yapılan ‘Üniversite öğrencilerinin WhatsApp Metin Yazışmaları ve Emoji kullanımı’ başlıklı araştırmaya göre katılımcıların önemli bir kısmı sevinç, mutluluk, neşe ve coşku gibi olumlu duyguların açığa çıktığı sosyal etkileşim durumlarında daha çok pozitif emojilere başvurduklarını; korku, kaygı, hüzün, hayal kırıklığı gibi duygularla karşılaştıklarında ya da ikircikli durumda emoji kullanımından uzaklaştıklarını söylüyor. Katılımcılar stres içeren ve çeşitli olumsuz duygusal çağrışımları tetikleyebilecek uyaranlar karşısında emoji kullanımından uzaklaştıklarını, dile ait unsurlarla (kelimeler ya da telefon görüşmesi) duygularını aktarma yolunu seçtiklerini ifade etmişler. Uzun lafın kısası, iş ciddiye binince emoji falan çare etmiyor. “Şimdi ne dedin sen bana” diye açıyoruz telefonu.