Nefes almak gün geçtikçe güçleşiyor

Hafta içi İstanbul’da hava kirliliğinin ulaştığı seviyeyle ilgili haberler, üzerine de uzmanların sokağa çıkmamayı, evi havalandırmamayı tavsiye etmesi şehir halkını alarma geçirdi. Herkes havakalitesi.ibb.gov.tr’den yaşadığı, çalıştığı ilçenin hava kirliliği seviyesini saat saat kontrol etmeye başladı. Yaşanan endişe oldukça yerinde zira Dünya Sağlık Örgütü’nün (DSÖ) tahminlerine göre hava kirliliği her yıl 7 milyon insanın erken ölümüne sebep oluyor.

Türk Toraks Derneği Çevre Sorunları ve Akciğer Sağlığı Çalışma Grubu Yürütme Kurulu Üyesi, göğüs hastalıkları uzmanı Doç. Dr. Nilüfer Aykaç dünyada başta gelen ölümcül sağlık riskleri arasında metabolizma, beslenme ve sigaradan sonra dördüncü sırada hava kirliliğinin olduğuna dikkat çekiyor.

Türkiye’de de kirli havanın yol açtığı erken ölümlerin yıllık 40 bini aştığını belirten Aykaç, bu ölümlerin sıklıkla kalp hastalığı-kalp krizi, inme, akciğer kanseri, zatürre ve akciğer hastalıkları olarak adlandırıldığını, oysa bu hastalıkları yaratan temel nedenin hava kirliliği olduğunu söylüyor. Hava kirliliğinden en çok 5 yaş altı çocuklar, gebeler, kronik hastalar ve yaşlılar gibi kırılgan gruplar etkileniyor.

PM10 ve PM2.5 partiküllerin mikron düzeyinde büyüklüklerini ifade ediyor. Türkiye’deki ölçümler sadece 10 mikron için yapılıyor. Ama 2-3 mikronluk partiküller akciğere iniyor ve başta kanser olmak üzere birçok hastalığı tetikliyor. Öte yandan Türkiye’nin normal kabul ettiği hava kirliliği sınır değerleri DSÖ’nün önerdiği değerlerden çok daha yüksek. Aykaç “Yani DSÖ’ye göre kirli hava olarak kabul edilen yerler ulusal değerlere göre normal. İstanbul’da son beş yıllık PM10, NO2 (azot dioksit) ve NOx (azot oksit) kirletici ölçümleri DSÖ sınırının üzerinde. Esenyurt, Kadıköy, Üsküdar ve Kâğıthane gibi ilçelerde kirlilik rekor düzeyde” diyor.

Acıbadem Hastanesi göğüs hastalıkları uzmanı Prof. Dr. Hacer Kuzu Okur da hava kirliliğinin arttığı zamanlarda özellikle akciğer hastalığı olanların dışarı çıkmaması gerektiğini söylüyor ve şöyle devam ediyor: “Eğer çıkacaklarsa 11.00-16.00 saatleri arasını tercih edebilirler. Evi havalandırırken de bu saatler uygun olur. Sabahın dışarı maskeyle çıkmak, yeterince su içmek ve eve dönünde ağzı, burnun suyla yıkamak ve gargara yapmak faydalı.”

Kirli havanın sağlığa etkileri

* Türkiye’de akciğer kanserine bağlı ölümlerin yüzde 25’i, zatürreye bağlı ölümlerin yüzde 17’si, inmeye bağlı ölümlerin yüzde 16’sı, kalp hastalıklarına bağlı ölümlerin yüzde 15’i ve kronik akciğer hastalıklarına bağlı ölümlerin yüzde 8’inin sorumlusu hava kirliliği.
* Anne karnında gelişme geriliği, erken doğum, düşük doğum ağırlığı riski yaratıyor.
* Bebeklerde solunum sorunları ve ölümlere neden oluyor.
* Astım, kronik bronşit, alerjik solunum sistemi hastalıkları ve solunum fonksiyonlarında azalma yaratıyor.
* Kalp-damar sistemi hastalıkları ve kalpte ritim bozukluklarına sebebiyet veriyor.
* Akciğer kanseri, üriner sistem ve mesane kanserlerine yol açıyor.
* Öğrenmede güçlük, bellek sorunları ve zihinsel fonksiyonlarda azalma, yaşam kalitesinde azalma, okula/işe devamsızlık gibi sonuçlar doğuruyor.