Murat Tabanlıoğlu: Eskisine göre çok daha işlevli bir yapı

Atatürk Kültür Merkezi yazısının asıldığı gün oradaydım. 13 yıl atıl kalan, tartışma yaratan bir projeyle yenilenen AKM’nin açılışı için son hazırlıklar tamamlanıyordu. Babası Hayati Tabanlıoğlu’nun projesini yenileyen Murat Tabanlıoğlu ve Kültür ve Turizm Bakanlığı Yatırım ve İşletmeler Genel Müdür Yardımcısı Çınar Çavuş ile binayı gezdik.

Binaya adımınızı atınca anlıyorsunuz ki yeni bina dışarıdan göründüğünden daha görkemli. Konser ve tiyatro salonları, kültür sokağı, çocuk sanat merkezi kütüphanesiyle tam bir kültür kompleksi.

İlk önce kırmızı küre görünümündeki ana salon dikkatinizi çekiyor. Boğaz manzaralı ofisler çoktan açılmış; açılış günü için son sürat çalışılıyor. 2 bin 40 kişi kapasiteli salonun 530 motorla çalışan avizesi çok etkileyici...

Opera salonunun koltuklarına oturuyorum... Görkemli sahneyi incelerken kendimi Carl Orff’un ‘Carmina Burana’ adlı eserini izlerken hayal ediyorum. Binanın koridorlarında kayıt stüdyoları, kulisler, koro çalışma salonları, bale stüdyoları var. Modern Dans Topluluğu İstanbul (MDTİst) için de ayrı bir çalışma stüdyosu hazırlanmış.

En üst katta Boğaz’ı, Tarihi Yarımada’dan Boğaz Köprüsü’ne kadar gören bir restoran var. Babasının izinden giderek projeyi çizen, binanın her noktasıyla tek tek ilgilenen Murat Tabanlıoğlu’nun heyecanı ve gururu tüm ekibe yansımış. “Yeni bina, kültür sokağıyla birlikte, hepimizin 365 gün kullanabileceği yeni bir merkez olacak” diyor.

Kişisel olarak ne anlam ifade ediyor sizin için bu proje?

Diğer projelerimden çok farklı. Babadan oğula geçmesine ‘kültürel miras’ da diyebiliriz.

Kendinizi babanızla rekabet içinde hissettiniz mi?

Hep, ‘Babam olsa ne derdi’ diye düşündüm (gülüyor). Ama o benden daha farklıydı. Birçok senesini Almanya’da geçirmiş, daha farklı bir disiplin anlayışı olan bir insandı. Ben daha farklı yetiştim, bir opera şehri olan Viyana’da uzun süre kaldım. Bu projeyi yaparken de hep babamın fikirlerini düşündüm. Hatta mimar olmasa da anneme anlatıyorum, fikrini alıyorum.

Babanızla birlikte AKM anılarınız var mı?

AKM’ye yakın olsun diye babam Gümüşsuyu’nda bir ev tutmuştu. AKM’ye dair ilk hatıralarım o ev ve babamla gittiğim şantiye... Açılış gecesini de hatırlıyorum. Annemle pazar ve cumartesi sabah konserlerine giderdik. 1970’te çıkan yangını, babamla binaya gittiğimizi ve fenalık geçirip bayıldığını hatırlıyorum... Bir de muazzam kostümlerin olduğu ‘AIDA’ operasını...

‘YENİ ESERLER YAZILACAK’

AKM yeniden açıldığında Beyoğlu’nun şaşaalı günlerine dönebileceğini düşünüyor musunuz?

Eskiden sadece opera, bale olduğu zaman AKM’ye giderdik. Yeni bina, kültür sokağıyla birlikte hepimizin 365 gün kullanabileceği bir merkez olacak. Sadece opera, bale ve konserler için gitmeyeceğiz, kahve de içeceğiz, kütüphanesine de uğrayacağız. Eskisine göre daha işlevli bir yapı... Bina etrafını da değiştirecek. Yeni AKM, Taksim’den Nişantaşı’na ve Teknik Üniversite’ye doğru bağlanıyor. Eskiden burada dolmuşları beklerdik, otopark vardı. Şimdi bambaşka bir sokak haline geliyor.

Projenin mimarı olarak o sahnede en çok hangi orkestrayı, gösteriyi izlemek istersiniz?

Burada bence iki şey amaçlanmalı: Türk opera, bale ve tiyatrosunun temsillerinin gelişmesi... Nasıl iyi bir stadyumda futbol daha iyi oynanırsa, burada da hem çok daha iyi bir teknik var hem de çok iyi bir akustik... Bu bina yeni operaların yazılmasına, yeni dekorların yapılmasına imkân sağlayacak. Ayrıca eskiden Viyana Opera ve Balesi gibi yabancı ekipleri davet edemezdik çünkü kötü durumdaydık. Artık onlar da gelebilecek. Eski Doğu Berlin’deki opera binasının açılışında Zubin Mehta ve Viyana Filarmoni Orkestrası vardı. Ben senelerce Viyana’da onları seyrettim. Zubin Mehta her yeri beğenmez. Akustik çok önemli onun için. İlk konserlerden biri Zubin Mehta ve Viyana Filarmoni Orkestrası olsun isterim. Yeni jenerasyon opera ve balelerin de buraya gelmesini isterim. Japon viyolonselci Yo-Yo Ma’yı dinlemeyi severim. İyi bir müzikal de buraya gelebilir.  

Binanın akustiği için nasıl bir çalışma yaptınız?

Milano, Berlin, Viyana... Opera ve bale binaları birbirine benzer; at nalı şeklindedir. Hem işitme hem de görüş açısı iyi olmalı. Biz de yeni binanın salonunun formunu at nalı şeklinde yaptık. Eskiden localar vardı, şimdi balkonlar var. Dünyanın en iyi akustikçilerinden Prof. Dr. Wolfgang Ahnert ve onun Türkiye temsilcisi Desmus ofisiyle çalıştık. Binanın etrafında trafik, metrolar var tüneller var. Fuayeye girdiğiniz an, o cam cephe meydandan gelen tüm gürültüyü kesiyor.

BABAMIN DUYGULARIYLA İNŞA EDİLDİ

Yenilenmesine itiraz edenleri memnun edecek bir sonuç çıktı mı ortaya?

Ben bu binayı kime gezdirsem daha iyi anlıyor. Yepyeni bir binaya kavuştuk ama sıfırdan yapılmış bir bina değil. Yeni AKM, babamın duygularıyla inşa edildi. Eski alüminyum merdivenin yeniden yapıldığını, Sadi Diren duvarlarını görünce geçmişe de bağlanıyor. Bunları bilmeyen kişiler için de bir sergi hazırlıyoruz.

İlk dikkat çeken şey kırmızı küre... O küreyi nasıl anlamlandırdınız?

Kırmızı küreyi operanın bir simgesi olarak düşündüm. Bir de binanın içinde, sanki tek başına yeni bir dünya… Yeni doğan bir ay...

‘1 MİLYAR 900 MİLYON LİRAYA MAL OLDU’

Çınar Çavuş (Kültür ve Turizm Bakanlığı Yatırım ve İşletmeler Genel Müdür Yardımcısı)

Yaklaşık 2.5 yılda binayı tamamlayacağız. Bu büyüklükteki Hamburg Filarmoni yaklaşık 8 yıl süren, 870 milyon euro’ya mal olan bir bina. Biz bunu daha kısa sürede, daha uygun bir şekilde, dörtte birinden daha az bir bütçeyle tamamlıyoruz. Yaklaşık
1 milyar 900 milyon lira...

Eski AKM, 52 bin metrekareydi. Yeni binanın inşaat alanı 95 bin metrekare. Daha önce 1.100 kişilik opera salonu vardı, yeni opera salonumuz 2 bin 40 kişilik. Eski tiyatro salonumuz 201 kişilikti, yenisi 805 kişilik. Birçok fonksiyon da ekledik: Kütüphane, sergi salonları, çok amaçlı salonlar, kafeler, restoranlar, çocuk sanat merkezleri...

RAKAMLARLA YENİ AKM

- Günde yaklaşık 1.500 işçi çalıştı, 3.5 milyon işçi/saat harcandı.

- 2 milyon metre tül kablo imalatı yapıldı, 5.500 ton çelik kullanıldı.

- 62 tuvaleti, 24 adet asansörü, 5 yürüyen merdiveni var.

- Kırmızı küre 15 bin adet özel üretim seramikle kaplandı.

- Bodrumuyla birlikte 15 katlı...

- Ana sahne için 486 metrelik, tiyatro salonu için 209 metrelik perde dikildi.

- 4 katlı, 432 araçlık otoparkı olacak.