‘MS zihninizde görünmeyen bir yoldur’’

Multipl skleroz (MS) hastalığı, farklı kişilerde farklı belirtilerle ortaya çıkabiliyor. Kimileri fiziksel ve zihinsel faaliyetleri zorlaştıran yorgunluk hissi duyarken, kimileri de denge ve koordinasyonla ilgili sorunlar yaşayabiliyor. Nedeni henüz kesin olarak tespit edilemeyen, çağımızın en gizemli hastalıklarından biri ve bağışıklık sisteminin yanlış çalışması sonucu ortaya çıkıyor. Hastanın kendi kan hücreleri, beyin, omurilik ve göz sinirlerine saldırarak buradaki hücrelerin çevresindeki ‘miyelin’ denen kılıfa hasar veriyor.

‘Günlük yaşamlarına devam ederler’
Acıbadem Bursa Hastanesi nöroloji uzmanı Doç. Dr. Özlem Taşkapılıoğlu

Tıpkı şeker veya kalp hastalığı tanısı konanlar gibi MS hastaları da günlük yaşamlarına devam ediyor. Burada önemli olan, kronik bir hastalıkla yaşamayı öğrenmek ve belirsizliği tolere edebilmek.
Hastalığın durumuna göre çeşitli tedaviler veriliyor. Şu an için bu tedavilerin yaşam boyu kullanılması gerekiyor. Ancak son 5 yıllık verilere göre, 50 veya
60 yaşından sonra hastalığın seyrine ve MS plaklarının durumuna göre ilaçların kesilmesinin doktor kararıyla gündeme gelebileceği konuşuluyor.
Sıcak hava/banyo MS’e ait bulguları kötüleştiriyor. Hastalığın ataklarında D vitamini azalıyor.
Bu yüzden belli sürelerde güneşlenmek yararlıyken güneş altında saatlerce kalmak önerilmiyor.
Stres her hastalıkta olduğu gibi MS’lilerde de suçlanan bir faktör ama amaç stressiz bir hayata ulaşmak değil, var olan stresi yönetmek olmalı.
Sigara, hastalığın ortaya çıkmasını erkene çekiyor, ilaçların etkinliğini azaltıyor ve atak sıklığını arttırıyor. Ayrıca sigaranın hastalığın ilerleyişini hızlandırdığı da gözlemlendi.

‘İyi ve kötü günleriniz olur’
Türkiye Multipl Skleroz Derneği Yönetim Kurulu üyesi, koşucu ve MS hastası Nihal Kocabay Şener

“Türkçeye ‘Zor Yarış’ olarak çevrilen ‘100 Metros’ filminde MS’li bir adama, 100 metre koşamayacağı söyleniyor ama o, mücadeleyi bırakmıyor. Beni çok etkileyen bu filmi izledikten sonra koşuyla MS arasında derinden bir bağ kurdum. Bir yarışa katıldığınızda ilerleyeceğiniz kilometreler boyunca neyle karşılaşacağınız belirsizdir. Umudunuz, sağlıkla bitiş çizgisine ulaşmaktır
ama aksilikler yaşayabilirsiniz. Bileğiniz incinebilir, bacağınıza kramp girebilir... MS de öyledir. İyi ve kötü günleriniz olur. MS zihninizdeki görünmeyen bir yoldur. MS de koşu da bırakmanın, vazgeçmenin yenilgi olmadığını öğretir.”

‘Erken teşhis çok önemli’
Türkiye Multipl Skleroz Derneği Başkanı Doç. Dr. Melih Tütüncü

“El, yüz, kol, ayak ve bacaklarda uyuşma, elektriklenme veya karıncalanma gibi duyumsal sorunlar genel belirtiler. Bulanık veya çift görme, fiziksel veya zihinsel faaliyeti zorlaştıran ağır bir yorgunluk hissi, baş dönmesi ve buna bağlı olarak bulantı, denge ve koordinasyonla ilgili sorunlar, kas gücü ve el becerisinin kaybı, kaslarda gerginlik ve spazmlar, mesane veya bağırsak sorunları, bilişsel sorunlar, cinsel fonksiyon bozuklukları görülebiliyor. Yanlış çalışan bağışıklık sistemi üzerinde gecikmeden kontrol sağlanması ve hastalığın ilerlemesini yavaşlatmak için koruyucu tedavilere hemen başlanması gerekiyor.
Bu hastalıkta erken teşhis çok önemli.”

‘Sebebi bir virüs olabilir’
Memorial Kayseri Hastanesi Nöroloji Bölümü’nden Prof. Dr. Nergiz Hüseyinoğlu

MS hastalığının nedeni halen gizemini koruyor. Nöroloji dünyasındaki ortak görüşe göre kişilerin bu hastalığa genetik yatkınlığı oluyor ve belirli enfeksiyonlara maruz kalmalarıyla bağışıklık sistemleri tetikleniyor.
Bilim dünyası MS’le ilgili birçok çevresel faktörü de inceledi. Bunlardan epstein-barr virüsü, çocukluk çağı enfeksiyonları, sigara kullanmak, D vitamini eksikliği, fiziksel ve ruhsal travmalar öne çıkıyor. Ancak tüm bu araştırmalara rağmen MS’in gelişmesinde anahtar rolü hangisinin oynadığı kesin olarak bilinmiyor.
Hastalığa bir virüsün neden olup olmadığı netlik kazanmadı ancak MS hastalarının COVID-19’a ve diğer enfeksiyonlara karşı daha dikkatli olması öneriliyor. Koruyucu ilaç kullanan hastaların aşı yaptırıp yaptırmamaları doktorları tarafından değerlendirilmeli.