Mekânda müşterilere servis yapıyorlardı, şimdi o müşterilerin evlerine yemek taşıyorlar

Koronavirüs salgınından en çok etkilenen sektörlerden biri yeme-içme sektörü. 2019 Mart’ından bu yana ne kadar süre kapalı kaldıklarını, ne zaman açıldıklarını  mekân sahipleri bile artık karıştırıyor. Sektörde bu yaz bir de kalifiye eleman problemi baş gösterdi. Özellikle İstanbul’da işletmeler komisinden garsonuna, barmeninden aşçısına çalıştıracak kalifiye eleman bulamazken mesleği bırakmayan bir grup deneyimli çalışan da yaz sezonunda gelirini arttırmak için güneyin yolunu tuttu. İstanbul’un tanınan barmen ve işletmecilerinden Çağlar Yılmaz, bu yaz yeni açtıkları mekânda çalıştıracak birilerini bulmak için insanlara yalvardığını söylüyor: “Önceleri deneyimli olsun diyorduk, sonra dürüst olsun yeter dedik. Şimdi onu da geçtik ama yine personel yok.” Keza internetteki iş ilanlarında kurumsal otellerden pideciye birçok işletmenin binlerce iş ilanı mevcut. Her yer garson, komi, barmen, bulaşıkçı, aşçı arıyor. Bunca çalışan bir anda ortadan kaybolmadı tabii. Başka sektörlere yöneldiler, azımsanamayacak bir çoğunluk da motokurye olarak çalışmaya başladı. 25 yıllık bar şefi Tayfun Bozkurt onlardan biri... İstanbul’daki birçok mekânda emeği var ama bir yıldır kuryelik yapıyor. Mesleğinden uzak kalmak canını sıkıyor. Karda kışta, günde 7-8 saat motorun üzerinde olmak da cabası... Yeme-içme sektöründen motokuryeliğe geçen üç kişiyle konuştuk. Hiçbiri hayatından memnun değil ama tutundukları bu dalı da koparmak istemiyorlar.

‘DONDURMAYI BENİM İÇİN SİPARİŞ ETMİŞLER’

Cüneyt Silgu 11 yıllık şef

Pandemi başlamadan önce mutfak şefi olarak çalışıyordum. Pandemiyle birlikte işler bitme noktasına geldi. Bir süre kısa çalışma ödeneği aldım ama zaten o da yetmiyordu.

Kuryelik altın çağını yaşıyor. Kendi işinin patronu oluyor, faturanı kendin kesiyor, ona göre de vergini ödüyorsun. Aylık 10-15 bin lira arasında fatura kesen arkadaşlarım var ama tabii 14 saat aralıksız çalışıyorlar. O kadar saat motor üzerinde durmak bana göre sağlıksız. Öte yandan mutfaktaki kazanç da düştü. İşletmeler çalışacak eleman değil, mağdur olan personelin yerine mağdur olacak yeni insanlar arıyor. Şimdi bir işe girsem ve iki ay içinde yeniden kapanma olursa kısa çalışma ödeneğinden faydalanamayacağım. Hobim olan motosikletim bir anda işim oldu. Kendimi garantiye almak istediğimden bu işi bırakmayı düşünmüyorum.

Etrafımda bu işi yapan çok fazla insan var. Sektör, çalışanlarının yüzde 70’ini pandemide kaybetti. Memleketine dönen, kuryelik yapan, başka sektörlere geçen... Bir gün mesleğimize geri dönme ihtimalimiz göz önüne alındığında kuryelik bizler için çok riskli. Elimiz kolumuz, ekmek paramızın garantisi... Paketi zamanında yetiştirmek için herkes motoru daha hızlı kullanıyor. Kaza yapanlar, sakatlananlar, fizik tedavisi devam edenler var.

Sekiz aydır bu sektördeyim. Eskiden kuryelere çok kötü davranıyorlarmış. Ama kapıda bana su ikram eden, evlerine götürdüğüm dondurmayı benim için sipariş etmiş insanlar bile gördüm.

Umarım yakın zamanda sektör girdiği bu dar boğazdan çıkar ve herkes kendi mesleğine döner.

Murat Karalı, 15 yıllık garson

Son çalıştığım otel uzun bir süre kapalı kaldı. Motorum vardı, ‘yapabilir miyim acaba’ diye düşünürken kendimi evlere paket taşırken buldum.

Kaldırımlara çıkanlar, ters yönden girenler var, biliyorum. Paketi zamanında yetiştirme stresi var. Geç kaldığınız her dakika paranızdan kesiliyor. Bunun adı kazaya teşvik. Çok sıcak ya da buz gibi havalarda çalışmak da kolay değil. Motokuryeliğin dezavantajları fazla ama kendi işinin patronu olma rahatlığı insanı işin içinde tutuyor.

Sektöre dönmek istiyorum ama maaşlar iyice düştü, şimdilik zor. Bir otelle görüşüyorum, kuryelikten kazandığımın fazlasını teklif etmezlerse garsonluğa dönmem. Sonuçta mekânların kapanma riski var.

Tayfun Bozkurt, 25 yıllık bar şefi

Kısa çalışma ödeneği alıyordum ama yetmeyince ‘ne yapabilirim’ diye arayışa girdim. Şimdi, daha önce çalıştığım yerde yemek ve içki servisi yaptığım insanların evine yemek götürüyorum. Tanıdığım birçok müşterimle karşılaşmak beni mutlu etti.

Günü kurtaracak bir gelir elde ediyorum. Sürekliliği olmayan bir gelirle hayatımı devam ettiremem. Gönlüm sektöre dönmekten yana ama ortada bir sektör kalacağından emin değilim.