Macahel halkı arısını, arı da Macahel’i korudu

Macahel, Türkiye’nin UNESCO tarafından ilan edilen ilk ve tek ‘Biyosfer Rezerv Alanı’. Anlamı şu: Burası canlı yaşamı ve kültürel miras olarak eşsiz bir yer ve bu insan-doğa birlikteliği örnek olup geleceğe de böyle aktarılmalı. Bu eşsiz coğrafyada altı köy, sekiz de HES projesi bulunuyordu. Neyse ki güzel haber geldi; Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Camili Regülatörü ve HES projesini iptal etti.
Kararın gerekçesi de en az kendisi kadar güzel ve diğer vadilere de örnek olacak nitelikteydi. Projenin tarım alanlarına, bölgeye has ‘Kafkas Irkı Arı Popülasyonu’na, biyoçeşitliliğe ve doğal yaşlı ormanların yer aldığı ekosisteme vereceği bütüncül zararlar dolayısıyla telafisi mümkün olmayan sonuçlar doğuracağı gerekçeye yazıldı.
Darısı diğer vadilerin başına
Bu gerekçelerin hepsini ve daha fazlasını hak eden bir coğrafya Macahel. Yöre halkı vadide saf Kafkas arısı, çengel boynuzlu dağkeçisi, dağhorozu, kırmızı benekli alabalık, bozayı, çakal ve geyikle uyum içinde yaşıyor. Bu birlikteliğe yüzlerce çiçek türü ve ağaç eşlik ediyor. Doğu ladini, Doğu kayını, kestane ve Kafkas ıhlamuru gibi doğal yaşlı ve karışık ılıman kuşak yağmur ormanları eşsiz bir peyzaj oluşturuyor. Alanda 23’ü endemik olmak üzere 1000’in üzerinde bitki türü yaşıyor. Ve tabii dereleri, şelaleleri, gölleriyle de suyla haşır neşir bir coğrafya Macahel.
HES’lere karşı vadiyi savunan avukat Yakup Okumuşoğlu, bakanlığın verdiği bu doğru kararın birçok vadi için emsal teşkil edebileceğini söylüyor: “Camili’de sekiz HES projesi vardı, bunların üçü gündeme gelmişti. Geçmişte üç HES için beş dava açtık. Sonuncusu da Camili HES projesiydi. ÇED sürecinin sonlandırılmasıyla vadide HES projeleri son buldu. Bu, aynı zamanda her biri eşsiz özellikte olan diğer vadilerimiz için de örnek olabilecek bir karar. Kararla birçok canlı ve eşsiz bir coğrafya kurtulmuş oldu. Darısı diğer vadilerimizin başına...”
Herkes sahip çıktı
Bölge halkı da karardan memnun. Kayalar Köyü sakini, Macahel Biyosfer Rezerv Alanı Koruma ve Geliştirme Derneği üyesi ve eski başkanı Orhan Yavuz süreci şöyle anlatıyor:
“HES projeleri tatlı para kazandırıyordu. Proje sahipleri vatandaşa iş vermekten tutun, iş bitince makineleri köylüye hediye etmeye veya projeden hisse vermeye kadar her türlü vaatte bulunarak halkın desteğini almaya çalışıyordu. Macahel halkı bütün bu teklifleri onurlu bir şekilde reddetti. Sadece yerelde yaşayanlar değil, havza dışına göç etmiş bütün Macahelliler bu davaya sahip çıktı. Bu duruş ve mücadelenin meyvesi toplandı, daha önce kazandığımız mahkemelere ek olarak ilk defa kamu idaresi Macahel havzasında HES projesi yapmanın ‘akla aykırı’ olduğunu tescilledi. Macahel halkı ve dostları olmasaydı bu mücadele başarılı olamazdı.”
Bal değil ilaç üretiyorlar sanki

Macahel bölgesinde yaşayan ve halkın geçimi olan balcılığı sağlayan Kafkas arısı, dünyanın en iyi üç arı ırkından biri olarak gösteriliyor. Coğrafyanın özelliklerinden dolayı dışarıyla bağlantısı kesilen Kafkas arısı burada saf olarak kalmış ve bu şekilde korunuyor. Vadide 188 kişi arıcılıkla uğraşıyor ve 4 bin civarında arı kolonisine bakıyor. İl Tarım Müdürlüğü verilerine göre vadide yıllık 30-35 ton bal üretilmesine karşılık ‘Macahel balı’ adıyla 150 tona yakın bal satılıyor.
Benzersiz zenginlik
◊ Burada yaşayan 1021 bitki türü, Türkiye florasının yaklaşık yüzde 10’unu temsil ediyor. Bölge ayrıca 160’tan fazla tıbbi ve aromatik bitki türüne ev sahipliği yapıyor, 25 endemik bitki barındırıyor.
◊ Avrupa ile Orta Asya’yı içine alan geniş coğrafyadaki en büyük doğal yaşlı orman ekosistemine sahip.
◊ Dünyanın biyolojik çeşitlilik açısından en zengin ve aynı zamanda tehlike altındaki en önemli 25 karasal ekolojik bölgesinden biri.
◊ Ülkemizde, dünya üzerinde ılıman yaprak döken ormanların üçüncü zamandan bu yana kesintiye
uğramadan varlığını sürdürdüğü bir bölge.
◊ Kafkasya’nın ılıman kuşak ormanlarını temsil eden ve korumada öncelikli 200 ekolojik bölgeden biri.