Kültür-sanatın hafızası: Milliyet Sanat

Milliyet Sanat dergisinin ilk sayısı 29 Eylül 1972’de Abdi İpekçi’nin bir sanat yayını ihtiyacını görüp onu hayata geçirme kararlılığıyla çıktı. Başta Milliyet gazetesinin haftalık ücretsiz ekiydi. 69’uncu sayıda bağımsızlığını ilan etti ve 15 günde bir yayımlanmaya başladı. Sonra da aylık yayın organına dönüştü. Kurucu ekipte Şakir Eczacıbaşı, Akal Atilla, Oğuz Akkan ve Zeynep Oral gibi usta isimler vardı.

İlk sayısından itibaren sinema, tiyatro, edebiyat, plastik sanatlar, fotoğraf, müzik, karikatür, çizgi roman, tasarım alanlarından haberleri, röportajları ve eleştirileriyle kültür-sanat dünyasının nabzını tutmayı başardı. Sanat eleştirmeni Evrim Altuğ’un sözleriyle “Türkiye’nin geçirdiği kültürel, sosyal ve siyasal dönüşümleri halka özgürce yansıtan ‘popüler’ bir ayna” görevi gördü. Uzun soluklu bir sanat dergisinin 50 yılını özetlemek elbette kolay değil. Biz de Altuğ’un, Milliyet Sanat’ın 50’nci yıl özel sayısında, derginin arşivinde yolculuğa çıkarak kaleme aldığı yazıdan dikkat çeken detayları derledik.

Kapakları ses getirdi
Erkal Yavi, Mengü Ertel, Vedat Sargın gibi grafik tasarım üstatlarıyla sanata daha kapağından yaratıcılık endişesiyle pencere açtı. Her sayıda yaratıcı, eleştirel ve adil iletişim köprüleri kurmaya çalışan kapaklarla basıldı.

‘Yılın Sanatçısı’nı belirledi
İlk yıl jüride ressam Prof. Nurullah Berk, heykeltıraş Prof. Şadi Çalık, aktör ve yönetmen Engin Cezzar, yazar ve yönetmen Onat Kutlar, eleştirmen Fethi Naci ile Milliyet Sanat adına Oğuz Akkan, Akal Atilla ve Zeynep Oral vardı. ‘Umut’ filmiyle Avrupa sinemalarını fetheden Yılmaz Güney ‘Yılın Sanatçısı’ seçildi ve sonraki yıllarda da sanatçıları ödüllendirmeyi sürdürdü.

Müstehcenlik, sansür ve tabuları işledi
Dergi ‘müstehcenlik’ ve ‘sansür’ konularına sık sık yer verdi. Hedef gösterilen kültür-sanat ürünlerini yayımlamaktan da geri durmadı. 12 Temmuz 1974 tarihli 88’inci sayısında, bu iki konuya ‘çıplak’ bir kadının tasvir edildiği klasik tuval resmini kapağına taşıyarak yaklaştı. Dergi tabularla, kutuplaşmalarla her daim ilgilendi ve bunları bilgiden, tarihten, kültür mirasından aldığı delillerle dümdüz etmeyi hedefledi.
Bu yüzden ki Eylül-Ekim 1976 döneminde dergi ‘Türk Edebiyatında Seks’ yazı dizisiyle okur karşısına çıktı.

Okuruyla büyük bir aile oldu
300’üncü sayısında referanduma gidip kendi okuruna dergi hakkında görüşlerini sordu. Onlara abonelik elini uzatarak zaman içinde kasetler, DVD’ler ve yıllık ciltler armağan etti.

Popüler olana da yer verdi
2000’lerden itibaren Tuğrul Eryılmaz yönetiminde çıkan Milliyet Sanat’ta yayın politikası değişikliğine gidildi. Derginin sloganı ’popüler olanla olmayan arasında ayrım yapmayan sanat ve kültür dergisi’ olarak belirlendi. Milliyet Sanat, daha sade bir dille çıkmaya başladı.

Dijitalleşmeye uyum sağladı
Eryılmaz’dan görevi devralan Filiz Aygündüz döneminde dergi basılı yayının yanı sıra internet sitesiyle, Instagram, Facebook ve Twitter hesaplarıyla da farklı mecralarda yayın hayatını sürdürdü. Değişime açık oldu.

Ne söylediler?

Doğan Hızlan Hürriyet yazarı

Bir sanat dergisinin 50 yıldır okurlarına ulaşması takdir edilmesi gereken bir olay. Hele Türkiye için bu daha da önemli. Üstelik kimliğini bozmadan sürdürmek, içeriğini devam ettirmek nitelikli bir anlayışın belirtisi. Milliyet Sanat kuruluşundan bu yana aynı çizgiyi sürdürüyor. Gündemi yansıtırken onun ardındaki bilgiyi de sunuyor.

‘Beni gururlandırıyor’

Tuğrul Eryılmaz
Eski Milliyet Sanat Yayın Yönetmeni

Kendimi bildim bileli hep Milliyet Sanat okumaya çalıştım. Övünmek gibi olmasın ama kısa bir süre için bile olsa Milliyet Sanat’ın yayın müdürü olmak beni ayrıca bir gururlandırıyor. Keşke 50 yıl sonra, Milliyet Sanat 100’üncü yılında dense... Ne kadar keyifli olur. Sanat dergileri yaşamalı...

‘Mevsimi hep ilkbahar’

Filiz Aygündüz
Milliyet Sanat Yayın Yönetmeni

Beni sanatla tanıştıran Milliyet Sanat oldu. Gel zaman git zaman öğrencisi olduğum bu görkemli okulun çalışanı olma şansına eriştim. Aşkla çalıştığım şahane bir iş hayatıydı benimki. Dilerim, 50’yi geride bırakıp 100’üncü yaşına doğru ilerler. Yaşı kaç olursa olsun mevsimi hep ilkbahar kalır.

‘Beraber çok yol aldık’

Asu Maro
Milliyet Sanat Yayın Koordinatörü

Lise yıllarımda sanatla ne kadar ilgili olduğumun bir göstergesi olarak görünecek şekilde çantamda taşıdığım Milliyet Sanat dergisinin kapısından girdiğimde 2005’ti. Beraber çok yıl ve çok yol aldık. Dünyada, ülkede neler oldu, neler değişti, Milliyet Sanat
hem demlendi hem tazeliğini korudu.