'Kripto para merakı dünyayla ilişkinizi kesiyor'

‘AMACIM MESLEK HALİNE GETİRMEK’
Koray Saydar (34), yazılımcı

Yazılımcı olduğum için ilk ortaya çıktığında blokzincir teknolojisi ilgimi çekti. Bitcoin’in tüm dünyada popülerleşmesiyle kendimi kripto para piyasalarının içinde buldum. Zaten bir işim var, yanında günlük ya da haftalık işlem yaparak para kazanmaya çalışıyorum. Artık iki hayat yaşıyorum diyebilirim.

Eskisine göre daha az uykulu, daha stresli bir hayatım var ancak konuya olan ilgim sebebiyle hâlâ motivasyonum yüksek, mutsuz da değilim. Uyumadığım zamanın neredeyse tümünde kripto paralarla ilgileniyorum. 7/24 açık bir piyasa olduğu için sürekli bir gözümün orada olması gerekiyor. 

Bu işi sistematik ve bilimsel olarak yapmaya çalışıyorum ve günün birinde meslek haline getirmek istiyorum. Kripto para bağımlılığı üzerine bir tedavi merkezi açılmış olması ilginç geldi ama yadırgamadım. İşin içine girdiğinizde fiziksel ve zihinsel olarak çok yorucu olabiliyor. Çevremde psikolojik olarak çok yıpranan arkadaşlarım var. Kriptoların yaygınlaşmasıyla bu merkezlerin hızla artacağını düşünüyorum.

Kendimi kripto bağımlısı olarak görüyor muyum? Hayır. Çünkü sevdiğim başka şeylere de vakit ayırıp onun dışında da bir hayatım olduğunu asla unutmuyorum.

‘BURADA KAZANIR AMA HAYATTA KAYBEDEBİLİRSİNİZ’
Uğur Ziya Şimşek (41) yazar-yayınevi sahibi

İlk başladığım 2016’da yaklaşık 40-50 bin dolara yakın para kaybettim. ‘Demek bu iş bana göre değilmiş’ deyip bıraktım. Sonra kriptocular için açık ofis imkânı sunan Altcointurk’e gidip gelmeye başladım. Buradaki arkadaşlarla sohbetlerimiz sayesinde bende bir bakış açısı oluşmaya başladı. Tekrar bir sermaye ekledim. Derken al-sat’larım gittikçe daha iyi hale geldi. Zararımın çok büyük bir kısmını karşıladım.

Kendi işimi yaparken de özel hayatımda da sürekli takip halindeyim. Hatta bir akşam kız arkadaşımla bardaydım, açık bir pozisyonum vardı. Bir-iki kere baktım, rahatsız oldu. Ben de o pozisyonu kapattım. Çok küçük bir kârla çıktım. Bir daha da bakmadım. Eğer kapatmamış olsaydım 12-13 bin dolar gibi muazzam kâr yapacaktım. Tam tersi bir durum da olabilirdi. O disiplini oluşturdum artık. Doğru zamanda kapatmazsanız Bitcoin’de kazanabilirsiniz ama hayatta kaybedebilirsiniz.

‘İNSANLAR GELECEĞİ GÖRMEK İSTİYOR’
Rıza Berkay Ülkü (31) elektrik mühendisi

Hem mesleğimi yapıyorum hem de kripto parayla ilgileniyorum. Ayırdığım vakit, mesleki işlerimin yoğunluğuna göre sadece 10 dakika da olabiliyor, sabahtan akşama kadar 10-20 işlem açmak şeklinde de... 

İnternette tanıştığım bazı arkadaşlar teknik analizlerimi paylaşmamı istiyor. Aslında geleceği görmek istiyorlar. Böyle bir hastalık var ve en çok bundan dolayı kaybediyorlar. “Bitcoin yarın ne olur?” Bilmiyorum, kimse de bilemez. Bizim ihtiyacımız olan şey falcılık ve geleceği görme hastalığından kurtulup bir oyun planı yapmak. Disiplinli olmak, duyguları yönetmek. 

‘BU DÖNEM OKULA MOLA VERDİM’
Mert İsmail Köroğlu (21), öğrenci

Marmara Üniversitesi’nde bilgisayar mühendisliği okuyorum. Kripto para piyasası ve okulu aynı anda yürütmeye çalıştığımda ikisinde de başarısız olacağımı fark edip bu dönem okula mola verdim. Çünkü burası kafamı dolduran bir yer ve avantajlı sezon olduğu için önceliği buna verdim. Önümüzdeki ders sezonunda okula devam edeceğim. İnsanlar kafelere, barlara gidip iki yıl okulu uzatıyor. Ben bir sektör üzerinde eğitim alıp, uzmanlaşıp orada çalışarak okulu yarım dönem uzatıyorum.

Ailem anlayışla karşıladı ama “Okulu komple bırakma” dediler. Bir öğrenci olarak kripto para sektöründen para kazanarak kendime Macbook bilgisayar alabildim. Artık kripto dışında pek bir şey yapmıyorum. Al-sat yapmak yerine genelde vaktimi okuyarak geçiriyorum.
Şu anda yeni projeleri araştırıyorum.

‘BAĞIMLIYIM, OĞLUMA ZAMAN AYIRAMIYORUM’
Hakan Özkan (41), berber

2017’de borsalardan anlayan bir abimin tavsiyesiyle girdim. İyi ki girmişim. Hayatım boyunca görmeyeceğim paraları gördüm. Kazandıklarımı gayrimenkule yatırdım. Günlük ortalama 8-12 saatimi kripto paraya harcıyorum. Geceleri takip ediyorum çünkü Amerika ve Asya borsaları saat 23.00’ten sonra daha hareketli oluyor.

İlk etapta para biraz sıcak geldi. Kazanmaya başladıktan sonra ekonomik özgürlüğün ne demek olduğunu anladım. Önceleri haftanın 6 günü çalışıyorsam şimdi haftanın 1 günü çalışıyorum. O da çok hatırı sayılır arkadaşlarım oluyor, onlar için berber dükkânıma gidip geliyorum. Kız arkadaşımla ayrıldım. Bilgisayara, telefona dalıyorsun diyordu… Gerçekten kripto para merakı dünyayla ilişkini kesiyor. Bir yandan para kaybetme riskin, diğer yandan çok kazanma ihtimalin... İnsana sevdiğini bile unutturabilir. Telefonu bırakamazsın. İlk başladığım zamanlarda yemek yemeyi unutup 7 kilo vermiştim. Kripto için psikiyatriye gidip tedavi gören insan sayısının artacağını tahmin ediyorum. Çünkü insanların yatarken, hatta lavaboya giderken bile elinde telefon... Bence çoğu evlilik şu an risk altında.

Kesinlikle ben de bağımlıyım. Oğluma vakit ayıramıyorum. Hayatıma biri girdiğinde ona da vakit ayıramıyorum.

‘KAYBETTİKLERİNİ MİSLİYLE KAZANACAKLARINA İLİŞKİN GÜÇLÜ BİR İNANÇLARI OLUYOR’
Doç. Dr. Serhat Tunç, Yeditepe Üniversitesi Psikiyatri Anabilim Dalı Öğretim Üyesi

Kripto parayı takip etmek için okulu donduran, işini bırakan, ilişkisini bitiren, çocuğuna vakit ayıramayan kişiler için davranışsal bağımlılıklar içinde tanımlanan kumar oynama bozukluğundan bahsedebiliriz. Kumar oynama bozukluğu, ekonomik problemlere ve kişisel, toplumsal ve mesleki işlevsellikte belirgin bozukluğa neden olacak şekilde süreğen, tekrarlayıcı ve uyum bozucu biçimde kumar oynamayla tanımlanır. Bu kişilerde tanı kriterlerinde de belirtildiği üzere kaybettiklerini misliyle kazanacaklarına ilişkin güçlü bir inanç oluyor. Tanı kriterlerinde olan bu belirti kişilerin tekrar oynaması için dayanak oluyor. Bu, kendilerini kandırmalarına neden olan yanlış bir dayanak. Buna düşmemelerini, en azından bunun bozukluğu tanımlarken kullandığımız belirtilerden biri olduğunu bilmelerini isterim. Davranışsal bağımlılıklar içinde tanımlanan kumar oynama bozukluğunun ruhsal bir bozukluk olduğunun farkına varmalarını, kaybettiklerinin yerine misliyle koyabilecekleri yanlış inancından vazgeçerek, psikiyatri uzmanına başvurarak yardım almalarını öneririm.

Kripto ve kumar bağımlılıkları arasında benzerlikler olduğunu söyleyen Dr. Tunç dikkat edilmesi gerek belirtileri anlatıyor:

“İŞİNİ, EĞİTİMİNİ TEHLİKEYE ATIYORSA...”

-  İstedikleri mutluluk seviyesini sağlayabilmek için giderek daha çok parayla kumar oynamaya ihtiyaç duyabilirler.

-  Kumar oynamayı bırakma ya da durdurma girişimleri sırasında huzursuz ya da kolay kızan biri olabilirler.

-  Kumar oynamayı denetim altına almak, bırakmak ya da durdurmak için yineleyen ama sonuç vermeyen çabaları olmuştur.

-  Sıklıkla, sıkıntı duyarken (çaresiz, suçlu, bunalmış, çökkün) kumar oynama davranışı gösterirler.

-  Kumar oynayıp yitirdikten sonra, çoğu kez, eşitlenmek için bir başka gün geri gelirler.

-  Ne denli kumar oynadıklarını gizlemek için yalan söylerler.

-  Kumar yüzünden önemli bir ilişkisini, işini, eğitim ya da iş olanağını tehlikeye atmış ya da yitirmişlerdir.

-  Kumar oynadığı için düştüğü umutsuz parasal durumlardan kurtulmak için başkalarının parasal kaynak sağlamasına bel bağlarlar.

‘BU PİYASADA SADECE KAZANÇLAR KONUŞULUYOR’
İsmail Kucur (32) Altcointurk (İstanbul) kurucusu

Özel bir şirkette yöneticilik yapıyordum ama artık sadece kripto parayla ilgileniyorum. Üç arkadaş Altcointurk adında sosyal medyada bir topluluk kurduk. 2019’da da bir ofis ihtiyacıyla burayı açtık. Kripto para konusunda bilgilenmek isteyenler gelmeye başladı. Cuma günleri ‘Kriptocuma’ adını verdiğimiz 100-150 kişilik kalabalık organizasyonlar düzenliyoruz. Genelde ofisimize eğitim verenler, akademisyenler, yazılımcılar ve işlem açan, piyasada karşılıksız bilgi aktarımı sağlayan kişiler geliyor. Hedefimiz bu sektörde bilinçli insanlar yetiştirmek.

Yaklaşık 12 saatim kripto parayla geçiyor. 24 saat açık bir piyasa, kripto para yatırımcıları uykusuzdur. Bize genelde ciddi zarar eden kişiler geliyor. Bu piyasada sadece kazançlar konuşuluyor. Birçok bilinçsiz yatırım yapan kişi aslında kaybediyor.

‘ALTIN DEĞİL KRİPTO GÜNÜ’
Sima Baktaş (36), avukat ve girişimci, CryptoWomen Turkey kurucularından...

2017’de ABD’ye eğitim için gittim ve tesadüfen New York Barosu’nun blokzincirle ilgili düzenlediği seminere katıldım. Bu teknoloji resmen beni büyüledi. Türkiye’ye gelince bu konuyla ilgili çalışmaya başladım. Hatta hukukçu arkadaşlarıma “Kripto hukukuyla ilgilenelim, bu konu çok popüler olacak ve bize çok ihtiyaç olacak” demiştim. Ardından Türkiye’nin ilk Sanal Para Hukuku Zirvesi’ni Aralık 2017’de yaptık. New York’ta yapılan 2018 Blockchain Week’te Türkiye’yi temsil ettim. Bugüne kadar 50’den fazla etkinlikte yer aldım.

CryptoWomen 2019’da yüzde 95’inin erkek olduğu bu sektörde daha fazla kadına finansal özgürlük sağlanması amacıyla kuruldu. 500’den fazla üyemiz var. 150’ye yakın da erkek destekçimiz... Ayrıca bugüne kadar 2 bin kadını teknik analiz konusunda eğittik. ‘Altın değil kripto günü’ gibi etkinlikler yaptık. Ayrıca yakın zamanda Beşiktaş’ta kadınlara özel kripto dostu bir kafe açma girişimimiz olacak.

‘İLGİ VAR, BİLGİ YOK’
Dinçer Bayır (43) Crypto House Cafe (İzmir) kurucusu

Burada daha önce tava yemekleri yapan bir restoranım vardı, Temmuz 2021’de kripto kafeye çevirdik. Değişen dünyaya ayak uydurmak istedik. 10.00- 22.00 arası hizmet veriyoruz. Haftada bir-iki gün de eğitimler var. İşletme olarak herhangi
bir yatırım tavsiyesinde bulunmuyoruz.

Türkiye’de kriptoya oldukça ilgi var ama bilgi çok eksik. Türkiye bugün kriptoya en çok yatırım yapan ülkelerden biri olsa da pek çok kişi bilinçsiz.  Hedefimiz kripto seven, kripto dilini konuşan bir kitle oluşturabilmek.