Koronaloji: Salgınla geçen bir yıl

31 ARALIK 2019
Çin, Dünya Sağlık Örgütü’ne (DSÖ) ülkede olağandışı zatürre vakaları görüldüğünü bildirdi. Vakalar 11 milyon nüfuslu Vuhan kentindeydi...

1 OCAK

Bu hastaların bir bölümünün Huanan Deniz Ürünleri Pazarı’nda çalıştığının ortaya çıkması üzerine pazar kapatıldı.

7 OCAK

Hastalığa yeni tür koronavirüsün neden olduğu açıklandı ve virüse ‘2019-nCoV’ adı verildi.

9 OCAK
Virüsünün neden olduğu ilk ölüm kayıtlara geçti. Ölen kişi Huanan Deniz Ürünleri Pazarı’ndan mal satın alan Çinli bir adamdı ve 61 yaşındaydı.

20 OCAK
Çin dışındaki ilk 2019-nCoV vakası Güney Kore’de tespit edildi.

23 OCAK
Vuhan’a giriş ve çıkışlar durduruldu, kent karantinaya alındı. Aralarında Türkiye’nin de olduğu pek çok ülke Çin’den gelen yolcuları termal dedektörlerle kontrol etmeye başladı.

24 OCAK
Çin’de virüsten etkilenen insanların sokak ortasında yığılıp kaldığı görüntüler dünyada gündem oldu. Koronavirüsün kaynağının yarasa ve yılan çorbası olduğu iddia ediliyordu. Çinli biliminsanları bazı hastalardan gen örnekleri aldı. Virüsün protein kodlarının daha çok Çin’de görülen iki yılan türünün taşıdığı koronavirüsle benzerlik gösterdiğini saptadı.

27 OCAK
Virüsün Avrupa’da ulaştığı ilk ülke Fransa oldu. İkisi Paris, biri Bordeaux kentinde karantinaya alınan üç hasta ocak ayı içinde Çin’e yolculuk etmişti.

3 ŞUBAT
Vuhan kentinde yapımı sekiz günde tamamlanan bin yataklı hastane hizmete girdi.

7 ŞUBAT

Çin’deki salgını duyuran ilk doktorlardan biri Li Wenliang’dı. Sosyal medyadan acil durum uyarısını yapan doktor, ‘internet üzerinden halkı tahrik’ suçlamasıyla tutuklandı ama bir süre sonra görevine döndü. Virüsle ilgili araştırmalara devam ederken hastalığı kaparak hayatını kaybetti. Bugün salgının sembol isimlerinden biri.

11 ŞUBAT

DSÖ hastalığın artık COVID-19 olarak adlandırılacağını duyurdu.

12 ŞUBAT
Sağlık Bakanı Fahrettin Koca yerli tanı kitinin üretildiğini ve yurtdışına ihraç edileceğini açıkladı.

19 ŞUBAT
İran ilk COVID-19 vakalarını doğruladıktan sonra ülkede virüs kaynaklı iki ölüm olduğunu duyurdu.

27 ŞUBAT
Danimarka, Kuzey İrlanda ve Hollanda ilk koronavirüs vakalarını açıkladı.

11 MART

Bakan Fahrettin Koca, Türkiye’deki ilk vakayı, kişinin izole edildiğini ve ailesinin gözetim altında olduğunu bildirdi. Aynı gün virüsün pek çok ülkeye yayılması nedeniyle DSÖ salgını, pandemi (küresel salgın) ilan etti. DSÖ Genel Sekreteri Tedros Adhanom Ghebreyesus “Virüsün yayılma hızı, ciddiyeti ve yetkililerin gerekli önlemleri almaması bizi alarm seviyesine getirdi” dedi.

12 MART

Maske fiyatları 180 liraya, bir litre kolonyanın fiyatı 12 liradan 32 liraya fırladı. Aynı gün Türkiye’de eğitime ara verildi.

13 MART
Bakan Koca, Türkiye’deki ikinci vakayı açıkladı, hastanın gözlem altına alınan ilk hastanın yakını olduğunu, aynı aileden üç kişinin daha enfekte olduğunu söyledi. Böylelikle Türkiye’deki onaylanmış vaka sayısı beşe yükseldi.

17 MART
Türkiye’de karantinaya alınan Çin temaslı 89 yaşındaki bir hasta hayatını kaybetti. Bu, Türkiye’de COVID-19 nedeniyle gerçekleşen ilk ölüm olarak kayıtlara geçti.

18 MART

ABD’de bazı süpermarketlerde tuvalet kâğıtlarını polisler ve güvenlik görevlileri korumaya başladı.

19 MART
İtalya’da koronavirüs sonucu hayatını kaybedenlerin sayısı 24 saatte 427 artarak 3 bin 405’e yükseldi. İtalya’daki can kaybı sayısı Çin’i geçti.

20 MART
Sağlık Bakanlığı tüm özel ve vakıf hastanelerini pandemi hastanesi ilan etti. Türkiye’nin birçok yerinde insanlar saat 21.00’de sağlık çalışanlarına destek için alkış tuttu.

21 MART
65 yaş ve üstü kişilerle kronik rahatsızlığı olanlara sokağa çıkma yasağı getirildi. Aynı gün, koronavirüs salgınından en çok etkilenen ülkelerden İtalya’da, Delia Belediye Başkanı Bancheri’nin sokağa çıkan kişilere tepki gösterdiği video viral oldu. Bancheri videoda “Ben bu zamana kadar en fazla 20 kişinin koştuğunu gördüm. Şimdi kentteki herkes aniden spor âşığı oldu. Virüs böyle yayılıyor” diyordu...

24 MART
65 yaş ve üstü için alınan sokağa çıkma yasağının ardından sosyal medyada yaşlıların rencide edildiği video ve söylemler tepki çekti. Bu videolardan birinde bir genç, polis gibi davranarak “Normalde ceza kesmemiz gerekiyor, bu sefer sizi affedelim” diyor, yaşlı adamsa “Hastaneye geldim. Polise söyledim” yanıtını veriyordu.

27 MART
İngiltere Başbakanı Boris Johnson, COVID-19 testinin pozitif çıktığını duyurdu.

1 NİSAN

Türkiye’deki ilk vakalara bakan ve bu sırada koronavirüs kapan İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi İç Hastalıkları Profesörü Dr. Cemil Taşçıoğlu hayatını kaybetti. Taşçıoğlu’nun yoğun bakıma götürülürken “Tüm deneysel ilaçları üzerimde deneyebilirsiniz” yazılı bir kâğıda imza attığı ortaya çıktı.

2 NİSAN
Dünya genelinde korona vakaları 1 milyonu aştı.

3 NİSAN
30 büyükşehir ve Zonguldak’a 15 gün süreyle giriş çıkışlar yasaklandı.

6 NİSAN
‘Evde kal’ çağrısıyla birlikte aile içi şiddet vakaları arttı. İstanbul Emniyet Müdürlüğü verilerine göre kentte 2019 Mart’ta 1.804 aile içi şiddet olayı yaşanırken bu yıl aynı aydaki olay sayısı 2 bin 493’e yükselerek yüzde 38.2’lik bir artış gösterdi.

10 NİSAN

Türkiye’de hafta sonu sokağa çıkma yasağının uygulanacağı, cuma gecesi 22.00 sularında ilan edilince binlerce insan açık buldukları market, fırın, bakkal gibi yerlerde izdihama neden oldu.

İstanbul’un en kalabalık noktalarından Taksim Meydanı sokağa çıkma yasağının ardından bomboş kaldı.

1 MAYIS
ABD Başkanı Donald Trump koronavirüsün Vuhan kentindeki bir laboratuvardan çıktığına dair yüksek derecede güvenilir delil gördüğünü öne sürdü.

4 MAYIS
Yeni Zelanda sıfır yeni vaka bildirerek COVID-19’u yendiğini duyurdu.

11 MAYIS
Vuhan Hastalık Kontrol Merkezi’nden biliminsanları, 6 Ekim 2019-21 Ocak 2020 arasında 640 grip benzeri hastalığı olan kişiden aldığı örneklerden 9’unun COVID-19 pozitif çıktığını açıkladı.

28 MAYIS
Cumhurbaşkanı Erdoğan, 1 Haziran’dan itibaren uygulanacak ‘normalleşme’ kararlarını açıkladı; restoran, kafe, pastane, yüzme havuzu, kaplıca türü işletmelerin saat 22.00’ye kadar hizmet vermeye başlayacağını duyurdu.

4 HAZİRAN
Elazığ’da şehir içi minibüs şoförü A.T. araca binen iki kişiyi maske takmaları konusunda uyardı. Şoförle tartışan kişilerden biri, minibüs şoförü A.T’yi bıçakla yaraladı.

Filyasyon ekipleri koronavirüs temaslı vatandaşlara ulaşmak için sokak sokak dolaştı.

9 HAZİRAN
Araştırmacılar 2019’un ağustos ve aralık ayları arasında Vuhan’daki beş hastanenin civarındaki trafik hareketliliğini inceledi. 2018’in ekim ayında kentin en büyük hastanelerinden Tianyou’nun önünde 171 araç park edilmişken 2019’un aynı tarihinde bu sayı 285’ti. Araç sayısında yüzde 67’lik bir artış olmuştu. 

9 TEMMUZ
Bakan Koca, İstanbul’da Dünya Sağlık Örgütü ofisinin açılacağını açıkladı.

11 TEMMUZ
ABD Başkanı Donald Trump ilk defa maskeli görüntülendi.

20 TEMMUZ
COVID-19’u yeterince ciddiye almamakla eleştirilen Trump, Twitter’da maskeli bir fotoğrafını paylaştı, altına “Görünmez Çin virüsünü yenme çabalarında hepimiz birlik olduk ve bazıları sosyal mesafeyi koruyamadığınız yerde maske takmanın vatanseverlik olduğunu söylüyor. Kimse benden daha çok vatansever olamaz, favori başkanınızım” yazdı.

26 TEMMUZ
Kuzey Kore lideri Kim Jong-un, ülkenin ilk şüpheli koronavirüs vakası rapor edildikten sonra acil bir toplantı yaptı. Koronavirüs olan kişinin üç yıl önce Güney Kore’ye kaçtıktan sonra 19 Temmuz’da Kaesong kenti üzerinden Kuzey Kore’ye tekrar girdiği, hastanın ve yakın zamanda temas ettiği herkesin karantinaya alındığı açıklandı.

30 AĞUSTOS

Berlin’de kendilerini ‘maske karşıtı’ olarak tanımlayan 40 bin kişi koronavirüs önlemlerinin protesto edildiği bir gösteri düzenledi.

5 EYLÜL
Uluslararası Af Örgütü tüm dünyada 7 binin üzerinde sağlık çalışanının koronaya yakalanarak hayatını kaybettiği bildirdi.

9 EYLÜL
İngiliz ilaç firması AstraZeneca aşı çalışmasına katılan deneklerden birinde sebebi açıklanamayan bir hastalık görülmesi üzerine aşının küresel denemelerine ara verdiğini açıkladı.

17 EYLÜL
DSÖ her yedi vakadan birinin sağlık çalışanı olduğunu açıkladı.

24 EYLÜL
İçişleri Bakanlığı genelgesine göre koronavirüslüler temasta bulundukları kişiler hakkında eksik ya da yalan beyanda bulunmaları halinde hapis veya adli para cezasıyla cezalandırılabilecekti.

29 EYLÜL
Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Antonio Guterres, koronavirüs enfeksiyonu nedeniyle hayatını kaybedenlerin sayısının 1 milyonu aştığını duyurdu. Dünyanın her tarafındaki insanları mesafe ve hijyen kurallarına uymaya ve maske takmaya çağırdı.

2 EKİM

Trump, kendisinin ve eşinin korona test sonuçlarının pozitif çıktığını açıkladı.

30 EKİM
ABD’de toplam vaka sayısı 9 milyona ulaştı.

11 KASIM
Türk Tabipleri Birliği, COVID-19’un meslek hastalığı sayılması için yasa tasarısı önerisi sundu.

16 KASIM
Milano Kanser Enstitüsü ve Siena Üniversitesi, Eylül 2019 - Mart 2020 arasında akciğer kanseri taramasına katılanlardan alınan kan örneklerinde yeni tür koronavirüs tespit etti. Akciğer kanseri taramaları için 959 kişiden alınan kan örnekleri üzerinde yapılan incelemelerde eylülde alınan kan örneklerinin bir kısmında da koronavirüs antikorları tespit edildi. 959 kişinin yüzde 11.6’sının koronavirüse karşı antikor geliştirdiği belirlendi.

18 KASIM

Prof. Dr. Özlem Türeci ve Prof. Dr. Uğur Şahin’in 2008’de kurduğu Alman biyoteknoloji firması BioNTech, Pfizer ortaklığında geliştirdikleri COVID-19 aşısının üçüncü aşama klinik denemelerinin sonuçlarında yüzde 95’ten fazla koruma sağladığını açıkladı.

20 KASIM
Türkiye’de ikinci kapanma başladı. Hafta sonları sokağa çıkma kısıtlaması getirildi, restoranlar paket servise geçti.

26 KASIM

Bakan Koca, Çin menşeli CoronaVac aşısı için sözleşme yapıldığını duyurdu, “Aralık, ocak ve şubat ayında bir sorun olmazsa toplam 50 milyon doz aşı için imza atıldı” dedi.

12 ARALIK
ABD’de Georgia Eyalet Üniversitesi’ndeki biliminsanları tarafından geliştirilen Molnupiravir adlı ilaç, hayvanlar üzerinde yapılan deneylerde koronavirüsü 24 saat içinde etkisiz hale getirdi. Jackson Laboratuvarı Enstitüsü’nde başaraştırmacı olarak çalışan Prof. Dr. Derya Unutmaz ilaç için “Faz-2 ve faz-3 insan denemeleri yapılıyor ve umut vaat ediyor. Bir-iki aya korona tedavisinde etkisi belli olur” dedi.

13 ARALIK

ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi, Pfizer ve BioNTech’in geliştirdiği COVID-19 aşısının 16 yaş ve üzeri kişilere yapılabilmesi için onay verdi

14 ARALIK
Erciyes Üniversitesi’nde koronavirüse karşı geliştirilen yerli aşıda faz-1 çalışmaları tamamlandı. Rektör Prof. Dr. Mustafa Çalış “Ciddi hiçbir yan etki görülmedi. Her şey yolunda giderse bu ay sonuna kadar faz-2’ye geçmeyi planlıyoruz” dedi. Aynı gün, ABD’de korona olduğunu söyleyerek bir polisin yüzüne ilk önce öksüren, ardından da dört kez tüküren şüpheli iki yıldan fazla hapis cezasına çarptırıldı. İngiltere’de bacağındaki ağrı için hastaneye giden ama salgın nedeniyle MR’ı iki ay sonra çekilebilen iki çocuk babası 27 yaşındaki Sherwin Hall kanserden hayatını kaybetti.

15 ARALIK
Madrid’de COVID-19’dan ölen yaşlı bir kadının ailesi, kadının kaldığı bakımevinin müdürünü hastaneye başvurmadığı ve ihmali olduğu gerekçesiyle cinayetle suçladı. İddianameyi kabul eden Madrid Mahkemesi, söz konusu müdürü sanık olarak 26 Şubat’ta ifade vermeye çağırdı. Salgında toplam vaka sayısı 73 milyonu aştı. Koronavirüs nedeniyle şimdiye dek, 1 milyon 625 bin 904 kişi yaşamını yitirdi, 51 milyon 153 bin 298 kişi virüsü yendi.

16 ARALIK

İngiliz ekonomi gazetesi Financial Times biliminsanları Dr. Özlem Türeci ve Prof. Dr. Uğur Şahin’i ‘Yılın Kişisi’ seçti. Sağlık Bakanlığı koronavirüs geçiren hastaların sağlık durumlarının kontrol ve takibi için ‘COVID-19 Takip Merkezleri’ni açmaya başladı. Merkezlerin kısa sürede 24 ildeki 30 sağlık bölgesine, daha sonra da tüm yurda yayılması planlanıyor. Merkezlerde, COVID-19’a bağlı komplikasyonlar en az iki yıl boyunca takip edilecek.

17 ARALIK
DSÖ, COVID-19’un kökenini araştırmak için Çin’e uluslararası bir ekip göndereceğini açıkladı. 12-15 uluslararası uzmandan oluşan ekip ocak ayının başında Vuhan’a gidecek.

20 ARALIK
İlk önce İngiltere’de saptanan ve eskisine kıyasla daha hızlı bulaştığı iddia edilen yeni koronavirüs varyantıyla ilgili açıklama yapan DSÖ, Avrupa ülkelerini bu türün yayılmasını engellemek amacıyla tedbirleri sıkılaştırmaya çağırdı.

22 ARALIK
TTB verilerine göre salgının başından bu yana Türkiye’de COVID-19 nedeniyle hayatını kaybeden sağlık çalışanlarının sayısı 282’ye yükseldi.

26 ARALIK
Prof. Dr. Uğur Şahin, “Türkiye’ye ilk aşamada 550 bin aşı gönderilecek. 4.5 milyon dozu mart ayının sonuna kadar yollamayı hedefliyoruz. Yaşlılarımız ve sağlık çalışanlarının aşıyı alması gerekiyor. Yaz aylarının sonunda aşılama büyük ölçüde tamamlanırsa 2021’in sonunda yavaş yavaş normale döneceğiz” dedi.

30 ARALIK
Sağlık Bakanlığı’nın kararıyla yurtdışından gelenlere ‘negatif PCR test ibrası’ zorunlu kılındı.

31 ARALIK
Dünya genelinde koronavirüse yakalanan insan sayısı 84 milyona yükseldi. İki milyona yakın kişi hayatını kaybetti.