Koronaloji... Salgının kısa tarihi

2019

31 ARALIK 2019
Çin, Dünya Sağlık Örgütü’ne (DSÖ) ülkede
olağandışı zatürre vakaları olduğunu bildirdi.
Vakalar, 11 milyon nüfuslu Vuhan kentinde görülmüştü.

2020

7 OCAK
Hastalığa yeni bir tür koronavirüsün neden olduğu açıklandı ve bu virüse ‘2019-nCoV’ adı verildi.

9 OCAK
Virüsün neden olduğu ilk ölüm kayıtlara geçti. Ölen kişi Vuhan’da Huanan Deniz Ürünleri Pazarı’ndan mal satın alan 61 yaşındaki Çinli bir erkekti.

20 OCAK
Çin dışındaki ilk 2019-nCoV vakası Güney Kore’de tespit edildi.

23 OCAK
Vuhan’a giriş ve çıkışlar durduruldu, kent karantinaya alındı. Aralarında Türkiye’nin de olduğu pek çok ülke, Çin’den gelen yolcuları termal dedektörlerle kontrol etmeye başladı.

27 OCAK
Virüsün Avrupa’da ulaştığı ilk ülke Fransa oldu. İkisi Paris, biri Bordeaux kentinde karantinaya alınan üç hasta, ocak ayı içinde Çin’e yolculuk etmişti.

7 ŞUBAT
Çin’deki salgını duyuran ilk doktorlardan biri Li Wenliang’dı. Sosyal medyadan acil durum uyarısı yapan doktor, ‘internet üzerinden halkı tahrik’ suçlamasıyla tutuklandı ama bir süre sonra görevine döndü. Virüsle ilgili araştırmalara devam ederken hastalığa yakalanarak hayatını kaybetti.

11 ŞUBAT
DSÖ hastalığın artık COVID-19 olarak adlandırılacağını duyurdu.

11 MART
Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, Türkiye’deki ilk vakayı açıkladı, hastanın izole edildiğini ve ailesinin gözetim altında olduğunu bildirdi. Aynı gün DSÖ salgını ‘pandemi’ (küresel salgın) ilan etti.

12 MART
Maske fiyatları 180 liraya, 1 litre kolonyanın fiyatı 12 liradan 32 liraya fırladı.

13 MART
Bakan Koca, ikinci vakayı açıkladı. Hastanın gözlem altına alınan ilk hastanın yakını olduğunu, aynı aileden üç kişinin daha virüsü kaptığını söyledi. Böylelikle Türkiye’deki vaka sayısı 5’e yükseldi.

16 MART
İlk, ortaokul ve liselerde yüz yüze eğitime ara verildi. Eğlence mekânlarının faaliyetleri geçici olarak durduruldu. Huzurevlerine ziyaretçi kısıtlaması getirildi.

18 MART
Türkiye’de karantinaya alınan 89 yaşındaki bir hasta hayatını kaybetti. Bakan Koca haberi “Bir hastamı kaybettim” diyerek duyurdu. Hastanın virüsü Çin temaslı bir çalışanından kaptığı öğrenildi. Bu, Türkiye’de COVID-19 nedeniyle gerçekleşen ilk ölüm olarak kayıtlara geçti. Gece yarısından itibaren kısıtlamaların kapsamı genişletildi.

19 MART
Pandeminin hızla yayıldığı İtalya’da koronavirüsten hayatını kaybedenlerin sayısı 24 saatte 427 artarak 3 bin 405 oldu. Ülkedeki can kaybı sayısı Çin’i geçti.

20 MART
Özel ve vakıf hastaneleri pandemi hastanesi ilan edildi. Halk saat 21.00’de sağlık çalışanlarına destek için alkış tuttu.

22 MART
Gece yarısı itibariyle 65 yaş ve üstündekilerin, kronik rahatsızlığı olan vatandaşların evlerinden çıkmaları kısıtlandı.

27 MART
Şehirlerarası seyahatler valilik iznine bağlandı, özel sektörde de esnek çalışma sistemine geçildi. Yurtdışı uçuşlar durduruldu.

1 NİSAN
Türkiye’deki ilk vakalara bakarken koronavirüs kapan İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi İç Hastalıkları Profesörü Dr. Cemil Taşçıoğlu hayatını kaybetti. Taşçıoğlu’nun yoğun bakıma götürülürken “Tüm deneysel ilaçları üzerimde deneyebilirsiniz” yazılı bir kâğıda imza attığı ortaya çıktı.

2 NİSAN
Dünya genelinde 171 ülkede koronavirüs vakaları 1 milyonu aştı.

3 NİSAN
30 büyükşehire ve akciğer hastalıklarının görüldüğü Zonguldak’a 15 gün süreyle giriş-çıkışlar yasaklandı. Sokağa çıkma kısıtlaması 20 yaş altı gençleri ve çocukları kapsayacak şekilde genişletildi. Pazaryeri, market ve toplu olarak çalışılan yerlere girişte maske zorunluluğu getirildi.

6 NİSAN
‘Evde kal’ çağrısıyla birlikte aile içi şiddet vakaları arttı. İstanbul Emniyet Müdürlüğü’nün açıkladığı verilere göre 2019 Mart’ta 1.804 aile içi şiddet olayı yaşanırken 2020 Mart’ta olay sayısı yüzde 38.2 artarak 2.493’e yükseldi.

10 NİSAN
Türkiye’de hafta sonu sokağa çıkma yasağının uygulanacağı, cuma gecesi 22.00 sularında ilan edilince binlerce insan açık buldukları market, fırın, bakkal gibi yerlere koştu. Kalabalıklar izdihama neden oldu.

4 MAYIS
Yeni Zelanda sıfır yeni vaka bildirerek COVID-19’u yendiğini duyurdu.

10 MAYIS
Kontrollü sosyal hayat dönemi başladı. 65 yaş ve üzeri vatandaşlar 50 gün sonra sınırlı sürede de olsa dışarı çıktı.

19 MAYIS
Koronavirüs tedbirleri kapsamında deniz trafiğinin azalmasıyla Boğaz’da yunuslar görüldü.

1 HAZİRAN
Yeni normalleşme dönemi başladı. Şehirlerarası seyahat sınırlaması kaldırıldı. Kreşler ve gündüz bakımevleri açıldı. Restoran ve kafe gibi işletmeler belirli kurallar çerçevesinde faaliyete geçti.

1 TEMMUZ
Sinema, tiyatro ve gösteri merkezi gibi işletmelerle düğün salonları tekrar açıldı.

21 TEMMUZ
Lokanta, restoran, kafe gibi işletmelerin çalışma saatine yönelik kısıtlama kaldırıldı.

1 AĞUSTOS
Berlin’de ‘maske karşıtı’ 17 bini aşkın kişi koronavirüs önlemlerinin protesto edildiği bir gösteri düzenledi.

5 EYLÜL
Uluslararası Af Örgütü, dünyada 7 binin üzerinde sağlık çalışanının koronavirüse yakalanarak hayatını kaybettiği bildirdi.

10 EYLÜL
İstanbul’da DSÖ’nün Acil Durum Ofisi açıldı.

29 EYLÜL
Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Antonio Guterres herkesi maske, mesafe ve hijyen kurallarına uymaya çağırdı.

5 KASIM
TIME dergisi, ABD’li Pfizer şirketiyle ortak COVID-19 aşısı geliştiren Prof. Dr. Uğur Şahin ve Prof. Dr. Özlem Türeci’yi kapağına taşıdı. Dergi ‘Aşı Devrimi’ başlığını kullandı.

18 KASIM
Prof. Dr. Şahin ve Prof. Dr. Türeci’nin 2008’de kurduğu Alman biyoteknoloji firması BioNTech, Pfizer ortaklığında geliştirdikleri COVID-19 aşısının yüzde 95’ten fazla koruma sağladığını açıkladı.

20 KASIM
Vaka sayısının yükselmesi üzerine Türkiye’de ikinci kapanma başladı. Hafta sonları sokağa çıkma kısıtlaması getirildi, restoranlar paket servise geçti.

26 KASIM
Bakan Koca, 50 milyon doz Çin menşeli CoronaVac aşısı için sözleşme yapıldığını duyurdu.

2 ARALIK
İngiltere, Pfizer’ın koronavirüs aşısına onay verdi. 8 Aralık’ta aşılama başladı.

13 ARALIK
ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri, Pfizer-BioNTech tarafından geliştirilen COVID-19 aşısının 16 yaş ve üzeri kişilere yapılabilmesi için onay verdi.

14 ARALIK
Erciyes Üniversitesi’nde koronavirüse karşı geliştirilen yerli aşıda faz-1 çalışmaları tamamlandı.

15 ARALIK
Salgında toplam vaka sayısı 73 milyonu aştı. Bu tarih itibariyle koronavirüs nedeniyle tüm dünyada 1 milyon 625 bin 904 kişi yaşamını yitirdi, 51 milyon 153 bin 298 kişi virüsü yendi.

17 ARALIK
DSÖ, COVID-19’un kökenini araştırmak için Çin’e uluslararası bir ekip göndereceğini açıkladı.

20 ARALIK
İlk kez İngiltere’de saptanan ve eskisine kıyasla daha hızlı bulaştığı iddia edilen yeni koronavirüs varyantıyla ilgili olarak DSÖ, Avrupa ülkelerini tedbirleri sıkılaştırmaya çağırdı.

26 ARALIK
Prof. Dr. Şahin “Türkiye’ye ilk aşamada 550 bin aşı gönderilecek. 4.5 milyon dozu mart ayının sonuna kadar yollamayı hedefliyoruz. Yaşlılarımız ve sağlık çalışanlarının aşıyı olması gerekiyor” dedi.

30 ARALIK
Sağlık Bakanlığı’nın kararıyla yurtdışından gelenlere ‘negatif PCR testi ibrası’ zorunlu kılındı.

2021

9 OCAK
Koronavirüs nedeniyle hayatını kaybeden ilk kişinin ölümünün üzerinden bir yıl geçti. Dünya genelinde toplam can kaybı 2 milyona ulaştı.

13 OCAK
Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, Bilim Kurulu üyeleriyle birlikte CoronaVac aşısı yaptırdı.

14 OCAK
Aşılama takvimi doğrultusunda sağlık çalışanları da aşılarının ilk dozunu oldu. Aşılama süreci belirlenen öncelik sıralamasına göre uygulandı.

25 MART
Pfizer-BioNTech aşıyı 12 yaş altı çocuklar üzerinde denemeye başladı.

29 NİSAN
Türkiye’de tam kapanma süreci saat 19.00’da hayata geçti. Kısıtlamalar 17 Mayıs Pazartesi günü sabah 5.00’e kadar geçerli oldu.

30 NİSAN
Hindistan’da virüsün ikinci dalgası hastanelerin ve morgların dolmasına neden oldu, aşılar tükendi, vefat edenleri yakacak yer kalmadı.

17 MAYIS
Türkiye’de tam kapanma sona erdi, kademeli normalleşmeye geçildi.

20 MAYIS
DSÖ yaptığı açıklamada Avrupa’da salgınla mücadelede uygulanmakta olan koronavirüs aşılarının, dolaşımdaki tüm varyantlara karşı koruma sağlayabildiğini bildirdi.

1 HAZİRAN
DSÖ, Sinovac tarafından geliştirilen COVID-19 aşısına acil kullanım onayı verdi.

2 HAZİRAN
İsrail Sağlık Bakanlığı, Pfizer-BioNTech aşısını olan 5 milyondan fazla kişiden 275’inde kalp kası iltihabıyla ilgili şikâyetler ortaya çıktığını açıkladı.

7 HAZİRAN
İngiltere Sağlık Bakanı Matt Hancock, Hindistan’da ortaya çıkan Delta varyantının yüzde 40 daha fazla bulaşıcı olduğunu söyledi.

12 HAZİRAN
Sağlık Bakanı Fahrettin Koca yerli aşıda insanlar üzerindeki denemelere başlandığını duyurdu.

13 HAZİRAN
Aralarında ABD, İngiltere, Almanya ve Fransa’nın olduğu G-7 ülkeleri yoksul ülkelere 1 milyar doz aşı bağışında bulunma kararı aldı.

20 HAZİRAN
DSÖ, koronavirüs salgınının intiharları tetiklediğini açıkladı. İş kayıpları, ekonomik sıkıntılar, yoğun stres, sosyal izolasyon gibi çeşitli risk faktörleri bu artışın nedenleri arasında sayıldı.

6 TEMMUZ
Koronavirüs salgınında hayatını kaybedenlerin sayısı Türkiye’de 50 bine yaklaştı, tüm dünyada 4 milyonu aştı. Hastalığa bu tarihe kadar 184 milyondan fazla kişi yakalandı.

8 TEMMUZ
Delta varyantının yayılma hızı, turizmi canlandırmak için sınırları açan Avrupa ülkelerinde 4’üncü dalga alarmı verilmesine neden oldu.

12 TEMMUZ
Belçika’da martta COVID-19 nedeniyle hayatını kaybeden 90 yaşındaki bir kadın hastaya koronavirüsün iki farklı varyantının aynı anda bulaştığı tespit edildi.

14 TEMMUZ
Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron aşı olmayanların hayatlarını sınırlayan önlemler alınacağını açıklayınca ülkede bir gecede rekor aşı talebi yaşandı. 2 milyona yakın Fransız aşı randevusu aldı.

23 TEMMUZ
Ertelenen Tokyo 2020 Olimpiyat Oyunları bir yıl sonra seyircisiz başladı.

24 TEMMUZ
Avrupa ülkelerinde vaka sayılarının katlanması üzerine sıkı önlemler alan hükümetlere karşı protesto gösterileri yayıldı.

28 TEMMUZ
Birleşmiş Milletler Çocuk Yardım Fonu (UNICEF) salgında eğitime erişimin azalmasıyla öğrenciler arasında kaygı, şiddet ve genç yaşta hamilelik gibi sorunların tetiklendiği uyarısında bulundu.

6 AĞUSTOS
Türkiye’de COVID-19 salgınına karşı yürütülen aşılama kampanyasında birinci, ikinci ve üçüncü doz aşıların toplam sayısı 75 milyonu geçti.

23 AĞUSTOS
Pfizer-BioNTech firmasının aşısı ABD Gıda ve İlaç Dairesi’nden tam onay alan ilk aşı oldu.

31 AĞUSTOS
Güney Afrikalı uzmanlar, koronavirüsün yeni bir varyantını açıkladı. İlk kez mayıs ayında tespit edilen ‘C.1.2’ adlı varyant geçen üç ayda yedi ülkeye yayıldı.

2 EYLÜL
İngiltere’deki Kings College’da yapılan bir araştırma, aşıların, hastalık belirtilerinin aylar boyu devam ettiği ‘uzun COVID-19’a karşı da koruma sağladığını ortaya koydu.

7 EYLÜL
Küba kendi ürettiği koronavirüs aşılarını 2 yaşına kadar çocuklara uygulamaya başladı.

11 EYLÜL
Koronavirüs pandemisini küresel komplo olarak gören ve COVID-19’la mücadele aşılarına karşı olan yaklaşık 5 bin kişi İstanbul Maltepe’de düzenlenen ‘Büyük Uyanış’ mitingine katıldı.

30 EYLÜL
Video paylaşım platformu YouTube, koronavirüs aşısıyla ilgili yanlış bilgi paylaşımlarına getirdiği yasağın kapsamını genişleterek aşı karşıtı tüm içerikleri engelledi.

6 EKİM
Türkiye’de günlük yeni vaka sayısı aylar sonra ilk kez 30 binin üzerine çıktı.

7 EKİM
BM Genel Sekreteri Antonio Guterres yıl sonuna kadar dünya nüfusunun yüzde 40’ının aşılanması için 8 milyar dolarlık küresel yardım çağrısı yaptı.

8 KASIM
Küresel COVID-19 vakaları 250 milyonu aştı.

11 KASIM
Türkiye’de 18 yaşındakiler ve üzerine üçüncü doz koronavirüs aşılamasına başlandı.

21 KASIM
Vakalarda artış kaydedilen Avrupa’da kısıtlamalar yeniden devreye girdi. Belçika, Hollanda, Avusturya, Hırvatistan gibi ülkelerde büyük çaplı protestolar düzenlendi.

22 KASIM
Avusturya tam kapanmaya geri döndü, aşı zorunluluğu getirdi.

25 KASIM
Güney Afrikalı biliminsanları yeni bir koronavirüs varyantını tespit etti. ‘B.1.1.529’ adı verilen varyantın olağandışı mutasyonlara sahip olduğu belirtildi.

26 KASIM
Yeni koronavirüs varyantı sebebiyle yetkililer küresel çapta alarma geçti. DSÖ ‘endişe uyandıran’ şeklinde nitelediği yeni varyantı ‘Omikron’ olarak adlandırdı.

7 ARALIK
ABD Ulusal Alerji ve Bulaşıcı Hastalıklar Enstitüsü Başkanı Anthony Fauci ilk bulgulara göre Omikron varyantının muhtemelen daha bulaşıcı olduğunu ancak hastalığın daha hafif geçirildiğini açıkladı.

8 ARALIK
BioNTech-Pfizer, öncü bulgularda ortak geliştirdikleri COVID-19 aşısının 3’üncü dozunun Omikron’a karşı etkili olduğunu bildirdi.

10 ARALIK
BioNTech’in kurucularından Prof. Dr. Şahin, aşı olmadığına dair çıkan söylentilere yanıt verdi. Şahin, LinkedIn hesabından üç doz aşılı olduğunu açıkladı ve aşı olurken çekilmiş fotoğrafını paylaştı.

11 ARALIK
Sağlık Bakanı Fahrettin Koca Türkiye’de 6 kişide Omikron varyantının tespit edildiğini açıkladı.

15 ARALIK
Omikron varyantı dünyada 77 ülkede görüldü.

18 ARALIK
Avrupa genelinde ülkeler, yeni dalga koronavirüs enfeksiyonlarının önüne geçmek için tekrar sıkı tedbirler devreye sokmaya başladı. Yeni yıl kutlamaları iptal edildi.

22 ARALIK
ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri’ne (CDC) göre, 2020’de yaşam ortalaması 2019’a kıyasla 1.8 yıl azaldı. Bu süre, İkinci Dünya
Savaşı’ndan bu yana kaydedilen en büyük düşüş oldu.

25 ARALIK
Omikron Türkiye’de de yayılmaya başladı. Sağlık Bakanı Fahrettin Koca yeni vakaların yüzde 10’undan fazlasının Omikron varyantı taşıyan hastalar olduğunu belirtti.

29 ARALIK
DSÖ Genel Direktörü Tedros Adhanom Ghebreyesus, Omikron varyantının ‘tsunami’ etkisi oluşturmasından büyük endişe duyduğunu bildirdi.

31 ARALIK
ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri (CDC) verilerine göre, pozitif vakalar arasında çocukların hastaneye yatış rakamları yetkilileri tedirgin edecek boyutta (yüzde 58) yükseldi.

2022

7 OCAK
Toplam vaka sayısı 301 milyonu, hayatını kaybedenlerin sayısı 5.4 milyonu aştı.

12 OCAK
Türkiye’nin yerli aşısı Turkovac’ın etkinliğine ilişkin soru işaretleri üzerine Hacettepe Üniversitesi “Turkovac en az (Çin menşeli Sinovac’ın aşısı) CoronaVac kadar güvenli ve etkin” açıklaması yaptı.

14 OCAK
Erkek tenisinin dünya bir numarası Novak Djokovic, Avustralya Açık Tenis Turnuvası’na katılamadı. Aşı olmayan Djokovic’e turnuva öncesi koronavirüse yakalandığı için muafiyet sağlanmış ve vize verilmişti. Ancak ülkeye gelen herkese aşıyı şart koşan Avustralya vizeyi iptal etti.

27 OCAK
Omikron varyantının yeni bir türü 40’tan fazla ülkede görüldü. ‘BA.2’ olarak adlandıran türün, orijinal Omikron varyantından hem daha zor tespit edildiği hem de daha bulaşıcı olduğu açıklandı.

31 OCAK
Almanya’da hükümet sürü bağışıklığı stratejisine geçti. Hükümetin yeni tedbirler yerine, gidişatı oluruna bırakması dikkat çekti.

8 ŞUBAT
Sağlık Bakanı Koca, Twitter hesabından yerli COVID-19 aşısı Turkovac’ın artık şehir hastaneleriyle eğitim ve araştırma hastaneleri başta olmak üzere 81 ilde uygulanmaya başladığını bildirdi. “Aşı olmayan kalmasın!” dedi.

20 ŞUBAT 
İngiltere Kraliçesi 2. Elizabeth’in COVID-19 testi pozitif çıktı.

1 MART
Omikron etkisiyle hızla artışa geçen koronavirüs vakalarında şubat sonunda beklenen düşüş gerçekleşti. Vaka sayısı 100 binin üzerinde olan il sayısı 26’dan 16’ya düştü.

2 MART
Türkiye’de koronavirüsle mücadelede yeni dönem başladı. Alınan yeni kararlarla artık açık havada maske takmak isteğe bağlı. Okul, hastane ve toplu taşımada maske uygulaması devam ediyor. AVM, sinema ve ulaşımda HES kodu ve PCR zorunluluğu kalktı.

7 MART
Dünya genelinde COVID-19’dan ölenlerin sayısı 6 milyonu aştı. En fazla can kaybı ABD’de görülürken bu ülkeyi Brezilya, Hindistan ve Rusya takip etti.

8 MART
Turkovac’ın hatırlatma dozu faz-3 klinik çalışması Azerbaycan’da başladı. Türkiye Sağlık Enstitüleri Başkanlığı (TÜSEB) ile Azerbaycan Bakü Sağlık Merkezi tarafından yürütülecek çalışma Turkovac’a dair yurtdışında yapılacak ilk klinik araştırma. Bu arada ABD’li aşı üreticisi Moderna, düşük ve orta gelirli 92 ülkede patent haklarından süresiz olarak feragat ettiğini açıkladı.

10 MART
Financial Times’ta çıkan habere göre, aşının da etkisiyle İngiltere genelinde COVID-19’dan ölüm riski ilk defa gripten ölüm olasılığının altına indi.

11 MART
COVID-19’un Delta ve Omikron genlerini içeren ‘Deltakron’ adı verilen yeni varyantı ABD ve Avrupa’da en az 17 kişide görüldü. Araştırmacılar, Deltakron’un ağır hastalığa yol açıp açmadığını söylemek için erken olduğunu belirtti.