Keşmir: Asya’nın Filistin’i

Yaklaşık 70 yıldır çözülemeyen Keşmir sorunu, Hindistan’ın kendi sınırları içindeki Cammu Keşmir eyaletinin özel statüsünü kaldırmasıyla yeni bir boyut kazandı.
Hindistan, 5 Ağustos’ta aldığı karar sonrası bölgede karartma uyguluyor. Yeni Delhi yönetimi, internet, telefon gibi iletişim hatlarının kesilmesi, toplanma ve dışarı çıkma yasaklarının, ‘teröristlerin’ iletişimini kesme amaçlı olduğunu savunuyor.
Cammu Keşmirlilere yönelik insan hakları ihlallerine ilişkin iddialar da geliyor. Hindistan yönetimi, uluslararası medyanın bölgeye girişine izin vermiyor. Durumu görmek isteyen Hindistan vekilleri bile sınırdan dönmek zorunda kalıyor.
Çoğunluğu Müslüman, yaklaşık 9 milyon nüfuslu Cammu Keşmir’de, tahminen 700 bin ile 980 bin arasında Hint askeri bulunuyor. Muhalif liderlerin tutuklandığı iddia ediliyor. Halkın gıda ve ilaç temininde zorluk yaşandığı söyleniyor.
Azad Keşmir, kendi anayasası, parlamentosu, cumhurbaşkanı ve başbakanı olan, içişlerinde bağımsız bir yönetim. Güvenliğini Pakistan ordusu sağlıyor.

Keşmir, Pakistan kontrolündeki Azad (Özgür) Keşmir ve Hindistan kontrolündeki Cammu ve Keşmir olarak ikiye bölünmüş. İngiltere, 1947’de Hindistan’dan çekilirken Keşmir’i, Hindistan ya da Pakistan’a katılma konusunda serbest bıraktı. Dönemin prensi, Hindistan ile birleşmeye karar verince Müslüman Keşmir halkı isyan etti.
Azad Keşmirliler, Cammu Keşmir’i Asya’nın Filistin’i olarak tanımlıyor. Hindistan Başbakanı Narendra Modi’nin, Cammu Keşmir’e Hinduları yerleştirerek buradaki demografik yapıyı değiştirmek istediğini savunuyorlar.
Hindistan yönetimi tarafından tutuklanan bağımsızlık yanlısı Jammu ve Keşmir Kurtuluş Cephesi (JKLF) lideri Yasin Malik’in eşi Meşal Malik, Keşmirlilerin özgürlüğü için kampanya yürütüyor: “Eşim silahlı örgütün lideriydi ancak yaklaşık 25 yıl önce barışçıl siyasi platforma geçmeyi tercih etti. Şu anda ölüm hücresinde kapalı. Oradaki insanların dünyayla bağlantısı kesik; radyo, televizyon, telefon, hepsi karartıldı. Cammu Keşmir’de isyan edenler tutuklanıyor. Genç, çocuk, kadın ve yaşlılar da işkence görüyor. 4 binden fazla insanın ortadan kaybolduğunu duyuyoruz. Siyasi tutuklular serbest bırakılsın, dışarı çıkma yasağı kalksın, artık sahte bir görüşme silsilesi değil, özgürlüğümüz için plebisit yapılmasını istiyoruz.”
Azad Keşmir-Cammu Keşmir sınırının sıfır noktası olan Chakoti Köyü, fiilen Hindistan-Pakistan sınır hattı. Bu hat aileleri ikiye ayırmış, geçişler Hindistan tarafından durdurulmuş.
Köyün ileri gelenlerinden Muhammet Erşat Abbasi, Hint sınır karakolundan yapılan taciz ateşleri ve misket bombaları nedeniyle hayatın katlanılmaz hale geldiğini anlatıyor. Ancak güvenli iç bölgelere niye gitmediklerini sorduğumuzda, “Burası vatanımız, ayrılmayız. Hatta kapılar açılsın, öte taraftaki kardeşlerimizi de kurtaracağız” yanıtını veriyor.

Hindistan: Plebisit için önce Pakistan askerleri çekilsin
BM kararları bölgedeki Hindistan ve Pakistan askerlerinin çekilmesini, tarafsız bir hakem gözetiminde plebisit yapılmasını öngörüyor. Ancak taraflar 1970’lerden beri masaya oturmuyor.
Yeni Delhi hükümetinin davetlisi olarak ziyaret ettiğimiz Hindistan’da Ulusal Güvenlik Heyeti üyesi Asıf İbrahim ile görüşüyoruz. İbrahim, Cammu Keşmir’deki güvenlik tedbirlerinin aşama aşama azaltıldığını söylüyor: “Amacımız, can kaybını ve kamu mallarına zarar verilmesini önlemek. Bazı bölgelerde kısıtlamalar kaldırıldı.”
İbrahim, Keşmir sorununu üç evreye ayırıyor: Jammu ve Keşmir Kurtuluş Cephesi’nin (JKLF) ortaya çıkması, Hizbul Mücahittin yanlılarının Keşmir’e gelmesi ve ardından Pakistanlı savaşçıların soruna müdahil olması.
İbrahim, Keşmir’in özel statüsünün kaldırılmasını bölgedeki ‘teröristlerin’ neden olduğu güvenlik tehdidine bağlıyor.
Cammu Keşmir’in Hindistan yasalarına tabi olmasıyla eyalette yerleşim, emlak satışı, kamu ve eğitim kurumlarındaki özerklik de ortadan kalkmış olacak. Hinduların bölgeye yatırım yapma ve yerleşmesinin yolu açılacak.
Ama Hindistan’da, Hindu milliyetçisi hükümetin kararını eleştirenler de var. İki Hindu gazeteciyle sohbet ediyoruz. Modi’nin kararına itiraz etmelerini şöyle açıklıyorlar: “Keşmir bizim için Müslüman-Hindu meselesi değil. İnsan hakları sorunu olarak bakıyoruz. Keşmir’in dünyaya kapatılmasını, özerkliğinin kaldırılmasını sorguluyoruz.”