Kadınlar adından, yüzünden vazgeçiyor

Eski eşinden, sevgilisinden şiddet gören ve hayatı tehlikeye giren kadınlar için son çare, adından hatta yüzünden vazgeçmek oluyor. Mahkeme kararıyla mağdurun kimliği değiştiriliyor. Kimlik değiştirmesine rağmen ölümcül ‘ısrarlı takip’ sürerse mağdur kadının yaşadığı şehrin, işinin değiştirilmesi, Tanık Koruma Kanunu kapsamında bedeli devlet tarafından karşılanarak tanınmayacak şekilde yüz estetiği yaptırılması gündeme geliyor.

Yüz estetiği kararı çoksınırlı sayıda verilyor

Geçen yıl aile mahkemesi kararıyla tam 99 şiddet mağduru kadının kimlik ve nüfus bilgileri değiştirildi. Şiddet kurbanı kadınlar yepyeni bir kimlikle yeni bir hayat kurmaya çalıştılar. Yedi yıl önce İzmir’de mahkeme kararıyla yeni bir kimlik verilen ve yüz estetiği yaptırılan 20 yaşındaki şiddet mağduru kadının ardından şiddet görene yüz estetiği kararının çok sınırlı sayıda mağdurla ilgili verildiği bildirildi.

Kadına şiddetin önlenmesi için en önemli adım 8 Mart 2012 tarihli, 6284 sayılı Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine Dair Kanun’la atıldı. Bu kanun ve uygulama yönetmeliğiyle şiddete uğrayan veya şiddete uğrama tehlikesi bulunan kadınlar, çocuklar, aile bireyleri korumaya alındı. Şiddet gören kadınlar koruma altına alınarak, sığınma evlerine yerleştirildi. Şiddet uygulayana mahkeme kararıyla evden veya eşinden uzaklaştırılma tedbirleri getirildi. Şiddet mağduru kadını korumak için alınan bu tedbirler yeterli olmaz ve hayati tehlikesi sürerse mahkeme kararıyla tüm kimlik bilgileri, belgeleri, kamuda çalışıyorsa işi ve yaşadığı yer değiştirilebiliyor.

‘Kimlik ve diğer bilgi ve belgelerin değiştirilmesi’ tedbir kararı, aile mahkemesi hâkimi tarafından alınıyor. Hâkim, korunan kadının ‘hayati tehlikesinin bulunması ve bu tehlikenin önlenmesi için diğer alınan tedbirlerin yeterli olmayacağının anlaşılması’ halinde kimlik ve diğer bilgi ve belgelerin değiştirilmesine karar veriyor.

CAN KORKUSUYLA, YAŞAMAK İÇİN YAPIYORLAR
Kadın Dernekleri Federasyonu Başkanı Canan Güllü

Basına yansıyan rakamlara göre kimlik değiştirme uygulamasının başladığı 2013’te 40 kadının kimliği değiştirilirken, bu kadınların sayısı 2015’te 125, 2017’de 300’e çıktı. 2020’de kimliği değiştirilen şiddet mağduru kadın sayısı 99 olarak açıklandı. Maalesef sağlıklı bir veri akışı sağlayamıyoruz. Kaç kadının kimliği, yaşadığı yer değişti, yüzüne estetik yapıldı resmi rakamlarla bilmiyoruz. Kanun ve İstanbul Sözleşmesi gereği kadının kimliği değil yaşadığı ülke bile değiştirilebiliyor. Ancak uygulamada çok büyük sıkıntı var.

İki çocuğu silindi

36 yaşında, iki çocuklu ve üç kurşunla yaralanıp koruma altına alındıktan sonra eşinin cezaevinden ölümle tehdit ettiği bir şiddet mağduru kadının kimliği değiştirildi. Mahkeme kararının ardından kimlik bilgilerinin değiştirilmesi süresi altı ayı geçti. İçişleri Bakanlığı’nca  verilen yeni kimlikte iki çocuğu yazılmadı. Şu anda bu kadın tek başına görünüyor, daha mağdur. Çocukları için sosyal yardımlardan faydalanamıyor.

O isme, o yüze yabancılar

Kimse durduk yerde kimliğini, yüzünü değiştirmez. Bu kadınlar can korkusuyla, yaşamak için yüzlerinden, isimlerinden vazgeçiyorlar. Yeni gittikleri çevrede yeni isimleriyle onlara seslenildiğinde dönüp bakmıyorlar bile. O isme, o yüze yabancılar. Yeni bir hayat kurmakta zorlanıyorlar.

Her gün ölüyorlar. Şiddete uğrayan kadın karakola gidip darp raporu alarak dava açtıktan sonra artık onu eve, kocasının yanına geri göndermeyeceksiniz. Ya sığınma evine alacaksınız ya da devlet kira yardımı, gıda ve geçim parası verecek. Bu tedbir kararları da kanunda kâğıt üzerinde kalmayacak ve uygulanacak.

Kimlik ve belgeler nasıl değiştiriliyor?

Şiddet mağduru kadının -önce aydınlatılıp rızası alınarak- Tanık Koruma Kanunu hükümleri kapsamında adı, soyadı, doğum tarihi, doğum yılı, doğduğu yer de dahil tüm nüfus bilgileri, öğrenim belgeleri, hatta çocuk sayısı bile değiştiriliyor. Aynı şekilde SGK bilgileri, belgeleri ve ikametgâhı da... Kamuda çalışıyorsa başka bir yere ataması yapılıyor. Şiddet mağduru için yeni nüfus cüzdanı, ehliyet ve diğer belgeleri İçişleri Bakanlığı’nca düzenleniyor. İçişleri Bakanlığı, mağdura yepyeni bir kimlik tanımlıyor ve sonunda yeniden Cumhuriyet Başsavcılığı’na bildiriliyor.