Kadın futbolu daha gollü ve zevklidir
Güncelleme Tarihi:
O Türkiye Süper Lig’inde görev yapan ve FIFA kokartlı ilk kadın hakem, ilk kadın futbol spikeri, ilk kadın merkez hakem kurulu üyesi, ilk kadın futbol doktoru… Lale Orta’nın futbolda imza attığı ilkler listesi bir hayli uzun. Şimdi unvanlarına bir yenisini ekleyip profesör olan Orta’yla Türk futbolunun kalitesini ve kadınların bu spora etkisini konuştuk.
Hayata geçirdiği ilklerle Türk futbol tarihine adını yazdıran Lale Orta, unvanlarına bir yenisini ekleyerek profesör oldu. Orta, Okan Üniversitesi Spor Yöneticiliği bölümünde görev yapıyor. Ona boşu boşuna ‘futbol profesörü’ denmiyor. 1976’da kaleci olarak başladığı kariyerinde toplumsal baskılara rağmen yılmadan yoluna devam etti. 150’si uluslararası olmak üzere 1500’e yakın maç yönetti. Futbol üzerine doktora tezi ve sayısız makale hazırladı. İlk kadın hakem olarak futboldaki cinsiyet ayrımcılığını tecrübeyle öğrenen Orta’yla bu spordaki erkek hegemonyasını konuştuk. Ona göre eşitlik gelmesi için birçok yol var ama projeler yetersiz. Yine de vazgeçmemek gerekiyor çünkü futbol yalnızca erkeklere bırakılmayacak kadar güzel ve zevkli bir spor…
Dostluğa, barışa katkı sağlıyoruz
Öncelikle, bu spor nasıl her koşulda gündemde kalmayı başarıyor?
Futbolun içine teknoloji girmeden önce, ekranda seyredildiği halde kesin karar verilemeyen pozisyonlar oluyordu. Özellikle çok kameralı çekim yapılmayan maçlarda, ceza sahası içinde mi dışında mı, temas var mı yok mu gibi sorulara bir yanıt bulmak zor olabiliyordu. Bu pozisyonlar, 90 dakika olan bir maçın belki de yıllarca tartışılmasını sağlıyordu. Futbol öyle bir spor ki herkesi kendi girdabının içine alıyor, her hafta kendi tartışmalarını yaratıyor, geniş kitlelerce konuşuluyor.
1976’da futbola başladınız. O zamandan bugüne dek Türk futbolunda değişmeyenler neler?
‘Futbol erkek sporudur’ söylemi uygulamada çok değişmedi. Lisanslı sporcuların yüzde 99.06’sı hâlâ erkek. Futbol Federasyonu’nun gerek yönetim kurulu gerekse diğer kurullarında kadın yönetici olmaması, hakemlere itiraz, kaybeden takımların hakemleri suçlaması, topun oyunda kalma süresinin düşüklüğü, erkeklere hitap eden futbol programları, ‘önümüzdeki maçlara bakacağız’ klişe cümlesi, statlardaki küfürlü söylemler değişmedi.
Kadın ve erkek futbol maçları arasındaki fark nedir?
Kadın futbolunda topun oyunda kalma süresi erkek futboluna göre daha fazla. Faul sayısı, sarı kart ortalamasıysa daha az. Kadınlar futbolu güzelleştirerek spordaki dostluk, kardeşlik ve barış ilkelerine daha fazla katkıda bulunuyor. Ayrıca şunu da söyleyeyim kadın futbolu daha gollü, zevkli ve istikrarlıdır.
Futboldaki cinsiyet ayrımcılığına karşı ne yapılmalı?
Maalesef ülkemizde dünyaya oranla kadın futbolu için yapılan projeler yetersiz. Türkiye’de futbol kulüplerinin 12 yaşa kadar cinsiyet ayrımı yapmaksızın futbol eğitimi vermesi gerekiyor. Futbolda dostluk ve barış duygularının pekişmesi ve fair-play anlayışının güçlenmesi için kadın futbolundan yararlanılmalı. Futbol yalnızca erkeklere bırakılmayacak kadar güzel, keyifli bir spor…
‘Kadın hakem keşke benim eşim olsaydı’
Futbola dair ailenize yansıyan eğlenceli bir anınız var mı?
Gergin geçeceğini düşündüğüm maçlarıma eşimin gelmesini istemezdim. Benim haberim olmadan bir maça gelmiş ve önünde oturan iki kişi arasında şöyle bir diyalog geçmiş; “Hakem keşke benim eşim olsaydı” demiş biri. Diğeri “Neden?” diye sormuş. O da “Ne güzel, maçlara bedava girerdim” demiş.
Hakemliğin yıllar içinde karakterinize yansımaları oldu mu?
Tabii ki. Kararlılık, disiplin, kontrol, azim, sorumluluk, bütünü görme...
Liglere bir yıl ara verilirse sistem çöker
Futbol liginde COVID-19 pozitif vakaları artıyor. Sizce liglere ara verilmesinin nasıl sonuçları olur?
Pandeminin ekonomik olarak futbola verdiği zarar çok büyük. Dünyanın 10 büyük kulübünün seyircisiz maçlarda kaybedeceği toplam gelir 231 milyon Euro. Barcelona’nın 36.2 milyon, Real Madrid’in 34.4 milyon, M. United’ın 29 milyon Euro kaybı var. Liglere bir yıl ara verilirse sistem çöker... UEFA maçları yapılıyor şu anda. Biz de UEFA üyesiyiz. Onlarla bütünleşik yaklaşımla karar almak en doğrusu. Tabii gerekirse ara da verilebilir. Her şey insanların sağlığı için...
O maç, tüm Türkiye’de daha kolay kabul görmemi sağladı
İlk kez 1990’da Galatasaray-Sarıyer maçında yardımcı hakemlik yaptınız. O heyecanınızı hatırlıyor musunuz?
Haberi alınca o kadar heyecanlandım ki maç gününe kadar gözüme uyku girmedi. O maç kadın hakemliğin kamuoyunda fark edilmesini, kadınların en üst düzeyde hakemlik yapabileceğinin anlaşılmasını ve genç kızlarımızın hakemliğe yönelmesini sağladı. Hatta Avrupa’da ilk kez bir kadın hakem görev almış oldu. Maçın anons spikeri, ismimi listede görünce onunla dalga geçildiğini düşünerek kontrol etme gereğini duymuştu. O maçta görev alan her iki takım futbolcuları, teknik kadroları, seyirciler ve medyanın bana olan yaklaşımı, Türkiye’de daha kolay kabul görmemi sağladı.