‘İyi bir resmin tersi düzü olmaz’
Güncelleme Tarihi:
Sanat dünyası Mondrian’ın 75 yıldır ters sergilenen tablosunu konuşuyor. Müze yöneticilerinin, küratörlerin bile kafasını karıştıran çağdaş sanatı, bu konuda yeni bir kitabı çıkan Ayşegül Sönmez’e sorduk: “Çağdaş sanat nedir, çağdaş sanatı anlamak için nereden başlamalı?”
Hollandalı sanatçı Piet Mondrian’ın bir tablosunun 75 yıldır baş aşağı sergilendiğinin ortaya çıkması sanat dünyasında tartışmalara yol açtı. Eser değer kaybına uğramaması için ters sergilenmeye devam edecek. Peki, nasıl oldu da bunca yıldır birçok sanat meraklısı tarafından incelenen tablodaki yanlış fark edilmedi? Çağdaş sanatı anlamak bu kadar zor mu?
* Mondrian’ın tablosunun 75 yıldır ters sergilenmesini nasıl değerlendiriyorsunuz?
Güzel gelişme diyemeyeceğim. Müzenin stratejisi... “Hadi, bir kez daha Mondrian’a bakmaya gidelim...” Bu, bana bazı şeyler düşündürdü: Bir, iyi resmin tersi düzü olmaz. İki, Mondrian ‘uçan bir Hollandalı’ sahiden. Büyük bir öncü. Resmi tekrar inceledim. Ters asılması ufuk çizgisi hesaba katılmadığından... Izgaraların göğe, yani tavana doğru sıklaşması gerektiği anlaşılmış. Yaşasaydı doğayı, gerçeğin temsilini hesaba katmamış olmamız ‘süprematist (soyut geometrici) Hollandalı’yı memnun ederdi.
‘Şaşırtmak istiyorlar’
* Çağdaş sanatı algılamakta neden bu kadar zorlanıyoruz?
Ben zorlandığımızı düşünmüyorum. Çağdaş sanatı anlaşılmaz bulma modası diye bir şey var. Derslerimde, konuşmalarımda hep altını çizdiğim bilgi şu: Çağdaş sanat siz yoksanız yok. Sizinle tanımlanan, sizin de bir katmanı olduğunuz bir şeyi anlamama şansınız yok ki! Onu gelecekten gelen biri yapmadı. Çağdaş sanatın içinden çıkan avangardı anlamakta zorlanabiliriz. Bunun için modernizmi iyi bilmemiz, 20’nci yüzyılın ilk yıllarını iyi analiz etmemiz gerekir.
* Küratörler bile anlayamıyorsa bizim anlamamamızda o kadar da şaşırılacak bir şey yok sanki...
Şöyle düşünün, demek ki birileri sizi şaşırtmak istiyor. Şaşırın! Anlaşılmaz olmanın bir cazibesi var! Anlaşılmaz olanı anlamaya çalışırız çünkü... Bu hiç de fena bir uğraş değil! Farklı biriyle tanışıp onun hiç sosyal medya kullanmadığını, Netflix izlemediğini öğrendin. Ondan kaçarak uzaklaşır mısın yoksa onu tanımaya mı başlarsın?
* Çağdaş sanatı anlamak için ne gerekli? Nereden başlamak lazım?
Kendinizden... Kendinizi anlamak, çağdaş sanatı anlamak için çok iyi bir yöntem. Kentinizi anlamak, mahallenizi tanımak... İlk okuduğunuz kitap, gördüğünüz film... Size neler aşina gelmişti? ‘Koleksiyon yapmak için nasıl biriktirmeliyiz’ konulu bir atölye çalışması yapmıştım. Herkesin ikinci derse bir nesne getirmesini istemiştim. Onlar için çok anlamlı, kişisel bir obje. Bu objeye göre biriktirmelilerdi çünkü...
* Siz de absürt olaylara şahit oldunuz mu?
Ömer Uluç resimlerinin ters asıldığı bazı evlere girdim. Asanı görgüsüz bulmak yerine Ömer Uluç’un resminin ters asıldığında bile gücünü koruduğunu keşfettim.
Kitap, Everest Yayınları tarafından yayımlandı.