‘Hastalarıma Dr. Google’a bakmayı yasaklıyorum’

Bazen kaygı, stres, travma gibi psikolojik durumların bedenimizde fiziki yansıması olabiliyor. 21-26 Kasım tarihleri arasında Antalya’da gerçekleştirilen 40. Ulusal Gastroenteroloji Haftası ve 11. Ulusal Gastroenteroloji Cerrahisi Kongresi’nde paylaşılan, Roma Vakfı’nın yaptığı ‘ROMA IV’ isimli bir çalışma işte tam da bu konuya odaklanıyor. Üstelik sonuçlara göre Türkiye’nin sağlık konusundaki kaygı seviyesi zirvede. Çalışmayı kongre başkanı Prof. Dr. Serhat Bor’la konuştuk. Ege Üni. Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı konsültasyon liyezon (tıbbi hastalığı olanlara psikososyal destek) psikiyatrı Doç. Dr. Özlem Kuman Tunçel’e de sonuçları sorduk.

ARAŞTIRMANIN SONUÇLARINA GÖRE:
En yüksek Mısır, en düşük Hollanda

◊ Roma Vakfı fonksiyonel bağırsak hastalıkları konusunda çalışmalar yapan ABD merkezli bir kuruluş. 3 yıl önce internet üzerinden dünyadaki fonksiyonel bağırsak hastalıkları sıklığını taradıkları bir çalışma yaptılar. 33 ülkeden 73 bin 76 erişkinin katıldığı ‘ROMA IV’ isimli bu araştırmaya Türkiye’den de 2 bin kişi dahil oldu. Sonuçta ülkemizde fonksiyonel gastrointestinal hastalıkların görülme sıklığı dünyayla aşağı yukarı aynıydı. Şimdi vakıf elde ettiği bu verilerin psikiyatrik bir altgrup analizini yaptı. Buna göre Mısır yüzde 60’la en çok anksiyete, depresyon ve somatizasyon görülen ülke oldu. Onu yüzde 54’le Türkiye takip etti. En düşük ülkeyse yüzde 24’le Hollanda. Ardından da Japonya ve Çin geliyor. Sadece somatizasyon (Psikolojik stresin vücutta fiziksel semptomlara dönüşmesi) olarak değerlendirildiğinde Türkiye yüzde 37,7 oranıyla dünyada birinci. (Prof. Dr. Serhat Bor)

SOMATİZASYON BOZUKLUĞU NEDİR?
‘Hekimlerin en çok korktuğu durumdur’

◊ ‘Hastalık hastası’ tabiri kişileri huzursuz ediyor, bu yüzden somatizasyonu ‘bedensel uğraş hastalığı’ olarak ifade edebiliriz. Altta yatan net bir fiziksel hastalıkları olmadan birtakım bedensel yakınmalar hissediyorlar. Anksiyete veya depresyon gibi hastalıklar da üzerine eklenince içinden çıkılmaz hale geliyor.
◊ Somatizasyon bozukluğu hekimlerin en çok korktuğu durumdur. Şikâyetlerinin ne kadarı gerçek ayırmak zor. Hastaya psikiyatrik tedavi önerdiğimizdeyse genellikle kabul etmiyorlar.
◊ 26 kez kendisine endoskopi yapılmış hasta gördüm. Sağlık kaynaklarının kötüye kullanımı demek.
◊ Stres, sindirim sistemimizi çok etkiliyor çünkü beyinden gelen sinirsel yapı gastrointestinal (mide-bağırsak) sistemimizde yaygın olarak var. Halk arasında da şöyle denir ya “Öyle bir laf etti ki yenilir, yutulur değil”. (Prof. Dr. Serhat Bor)

‘Hayır, uydurmuyor; o ağrıyı hissediyor’

◊ Aslında hepimizde somatizasyon var. Canımız sıkıldığında başımız veya midemiz ağrıyabiliyor. Söze dökülemeyen, bir şekilde bedenden çıkıyor. Ama bu kendini kişiye göre farklı seviyelerde gösterebiliyor. Bazı kişiler yelpazenin en ucunda. Kişi o duygunun tanı-
mını tam olarak yapamıyor belki ama gastroenteroloji araştırması örneğinde olduğu gibi sindirim sisteminde bir rahatsızlık hissetmeye başlıyor. Reflü gibi mide yanması yaşayabiliyor örneğin. Evlilikteki bir sorun, çocukla yaşanan bir çatışma, işyerindeki kavga gibi sorunların hepsi bedensel belirtilerle kendini gösterebiliyor. Bütün bu yaşanmışlıkların, travmaların kişilerde somatizasyon eğilimini arttırdığını görebiliyoruz.

◊ Bazen şöyle bir yanlış anlaşılma oluyor ve “Hastalar uyduruyor” deniyor. Hayır, böyle bir şey değil. Somatizasyon bozukluğu olan kişi o karın ağrısını veya baş ağrısını gerçekten hissediyor. Bunun sebebi en çok korktukları kanser gibi bir hastalık değil ama psikolojik olarak o bedensel şikâyeti yaşıyor.

◊ Doktorun koyduğu teşhise inanmayıp sürekli başka doktorlarda cevap arama durumuna sağlık anksiyetesi yol açıyor. Tetkikler tekrar tekrar yapıldıkça bu hastaların anksiyeteleri daha da artıyor. Onlara var olan psikolojik sorunlar nedeniyle bunların yaşanabildiğini açıklamak gerekiyor.

(Doç. Dr. Özlem Kuman Tunçel)

Bu rahatsızlığın çözümü var mı?

Psikiyatra gitmesini önerdiğimizde bunu kulak ardı etmemeli. Ayrıca bu tarz rahatsızlığı olan kişilerin Dr. Google’dan uzak durması gerekiyor çünkü bu davranış tam bir somatizasyon nedeni. Oraya baktığınızda bir sürü hastalık görüyor ve hepsinin kendinizde olduğunu düşünmeye başlıyorsunuz. Ben hastalarıma yasaklıyorum. “Google’a bakma, eşinle dostunla hastalık konuşma, doktor doktor gezme, ilaç prospektüslerini okuma” diyorum. (Prof. Dr. Serhat Bor)